Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
„Dziady” część III Adama Mickiewicza to jedno z najważniejszych dzieł polskiego romantyzmu, łączące wątki polityczne, historyczne i metafizyczne. Utwór ten, powstały w 1832 roku w Dreźnie, jest uznawany za arcydzieło literatury polskiej, szczególnie ze względu na swoje znaczenie narodowe i duchowe.
Akcja „Dziadów” cz. III rozpoczyna się w celi więziennej w Wilnie, gdzie więzień Gustaw przechodzi wewnętrzną przemianę, stając się Konradem. W kolejnych scenach ukazane są prześladowania polskiej młodzieży przez rosyjskie władze, a także mistyczne wizje i monologi bohaterów. Jedną z kluczowych scen jest Wielka Improwizacja, w której Konrad, jako wybitny poeta, żąda od Boga władzy nad ludźmi. Bóg milczy, a Konrad, podburzany przez złe duchy, jest bliski bluźnierstwa. Po tej scenie ksiądz Piotr odprawia nad nim egzorcyzmy.
W utworze pojawiają się także dwa widzenia: Ewy i księdza Piotra. Widzenie Ewy to metafora losu młodzieży zesłanej na Syberię, natomiast widzenie księdza Piotra przedstawia Polskę jako Chrystusa narodów. W dalszych scenach Mickiewicz krytykuje stosunki panujące w XIX-wiecznej Rosji oraz obojętność polskiej arystokracji na prześladowania młodzieży. Zakończenie utworu jest niejednoznaczne – podczas obrzędu dziadów pojawiają się zjawy Doktora i Bajkowa, a kobieta widzi zakrwawionego mężczyznę, prawdopodobnie Konrada.
Charakterystyka dramatu romantycznego
Pytania jawne z lektury Dziady cz. III matura 2025
Znaczenie utworu dla maturzystów
„Dziady” część III to lekturowy pewniak – tekst obowiązkowy na maturze z języka polskiego (poziom podstawowy i rozszerzony). Jego znajomość jest kluczowa przy analizie motywów literackich, a także przy formułowaniu argumentów w wypracowaniu. Jest to również często wybierany tekst do porównań z innymi dziełami epoki romantyzmu czy z utworami podejmującymi temat wolności, cierpienia, mesjanizmu lub buntowniczej postawy jednostki.
W „Dziadach” cz. III pojawiają się liczne motywy literackie przydatne na maturze, m.in.:
Bunt przeciwko Bogu – Konrad jako Prometeusz, który chce przejąć rolę Stwórcy.
Wizja Polski jako Chrystusa narodów – idea mesjanizmu (Polska cierpi, aby zbawić inne narody).
Walka dobra ze złem – dualizm sił nadprzyrodzonych, egzorcyzmy, pokusy.
Poeta jako przewodnik narodu – Konrad jako wieszcz.
Cierpienie niewinnych – młodzież zesłana na Syberię, prześladowania.
Tyrania i opresja – Nowosilcow jako uosobienie carskiego terroru.
Motyw przemiany – Gustaw umiera, rodzi się Konrad – duchowa ewolucja.
Patriotyzm – utwór pełen jest odniesień do obowiązku wobec ojczyzny.
Motyw snu i widzenia – prorocze wizje Ewy i księdza Piotra jako medium metafizyczne.
Treść i przesłanie utworu
„Dziady” cz. III to dramat polityczno-mistyczny, napisany w Dreźnie w odpowiedzi na wydarzenia represji po powstaniu listopadowym. Utwór nie tylko dokumentuje cierpienia narodu polskiego pod zaborami, ale też ukazuje walkę duchową, poszukiwanie sensu cierpienia i próbę zrozumienia historii jako ciągu wydarzeń o znaczeniu metafizycznym.
Cytaty
Oto kilka znaczących cytatów z utworu:
„Tu zmarł Gustaw, narodził się Konrad” – symboliczna przemiana bohatera.
„Nazywam się Milijon – bo za miliony kocham i cierpię katusze” – wyraz mesjanistycznego cierpienia.
„Kto mi powie, gdzie Bóg?” – pytanie Konrada podczas Wielkiej Improwizacji, wyrażające jego bunt i zwątpienie.
„Dziady” cz. III to utwór o głębokim znaczeniu narodowym i duchowym, który porusza kwestie wolności, cierpienia i roli jednostki w historii. Jest to lektura obowiązkowa na maturze, która wymaga od uczniów zrozumienia zarówno kontekstu historycznego, jak i symboliki zawartej w dziele.
