Rousseau, Jan Jakub (1712-1778)

Żył w latach 1712-1778. Był synem genewskiego zegarmistrza. Głosił postulaty ucieczki od degradującej człowieka cywilizacji i powrotu do natury. W Rozprawie o naukach i sztukach przekonująco dowodzi, iż cywilizacja jest niemoralna, a nauki i sztuki skaziły obyczaje. Twierdzi, iż najważniejszą cnotą człowieka jest prostota, a panujący system społeczno-polityczny jest korzystny tylko dla uprzywilejowanej, zdemoralizowanej klasy rządzącej. Takie postawienie problemu sprawiło, iż Rousseau stał się prekursorem ideałów rewolucji francuskiej.

Konsekwentnie potwierdził on swoje poglądy w Umowie społecznej (która była już konkretną wizją nowego porządku), wypowiadając się bardzo krytycznie o monarchii a z wielkim entuzjazmem i aprobatą o demokracji, która jest dziełem wszystkich obywateli współtworzących prawa.

Rousseau jest uważany ponadto za twórcę sentymentalizmu, czyli literackiego i umysłowego prądu, niezwykle istotnego w II połowie XVIII wieku, który był zapowiedzią nowej epoki historyczno-literackiej - romantyzmu. Szczególnie znanym dziełem Rousseau, jako sentymentalisty, jest Julia, czyli Nowa Heloiza (1760), powieść epistolarna, czyli napisana w formie listów. Jest to korespondencja dwojga kochanków: Julii i Saint-Preux, w której na plan pierwszy wysuwają się uczucia dwojga bohaterów, a pierwiastek emocjonalny wyraźnie góruje nad intelektualnym. Miłość dwojga kochanków często pozostaje w konflikcie z fałszywymi normami społecznymi i konwenansami.

Jeden z głównych reprezentantów sentymentalizmu w literaturze oświecenia, był zwolennikiem powrotu do natury, twierdził, że cywilizacja i jej zdobycze są zagrożeniem dla człowieka. Głosił bezkompromisowe poglądy, które były powodem jego potępienia przez władze świeckie i kościelne, toteż zmuszony był do opuszczenia Francji. Rousseau tułał się po Europie, po kilku latach wrócił do kraju pod zmienionym nazwiskiem.