<p>w Warszawie działał Żydowski Związek Wojskowy i Żydowska Organizacja Bojowa, które przy współpracy z AK przygotowały powstanie w getcie warszawskim w 1943 r.; w 1942 r. powołano Radę Pomocy Żydom „Żegota”; Polacy przekazywali informacje o sytuacji Żydów, pomagali w zdobywaniu fałszywych dokumentów, w ucieczkach z getta, dostarczali żywność i lekarstwa, ukrywali Żydów (np. Irena Sendlerowa uratowała ok. 2,5 tys. dzieci żydowskich; rodzina Ulmów z Markowej k/Rzeszowa została zamordowana za ukrywanie Żydów); były też przypadki wydawania Żydów Niemcom przez osoby ze środowisk przestępczych, tzw. szmalcowników – Sądy Specjalne Polski Podziemnej skazały wielu z nich na karę śmierci.</p>