Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Do mszaków zaliczamy wątrobowce i mchy. Mchy żyją w różnych środowiskach, mają bardzo małe wymagania życiowe, lubią środowiska wilgotne i zacienione. Nazywamy je roślinami pionierskimi, bo pojawiają się jako pierwsze w środowiskach, gdzie jeszcze nie ma innych roślin, np. na skałach, pogorzeliskach.
Mchy rozmnażają się przez zarodniki wytwarzane w puszce zarodnikowej. Zarodniki w sprzyjających warunkach kiełkują i tworzą się nowe rośliny. Takie rośliny nazywamy zarodnikowymi.
Mchy mają zdolność gromadzenia dużych ilości wody w liściach dzięki pustym przestrzeniom między komórkami. Chłoną wodę całą powierzchnią liści. Mogą też długi czas przetrwać bez wody, liście wtedy zwijają się i przylegają do łodyżki, aby zmniejszyć powierzchnię parowania, sprawiają wrażenie, że są wysuszone. Niewielka ilość wody sprawia, że wracają do stanu uwodnienia. Gromadząc wodę, podtrzymują wilgotność gleby i powietrza w lesie.
Chwytniki służą wyłącznie do umocowania rośliny w glebie.
Rośliny nasienne nazywamy inaczej kwiatowymi, ich wspólną cechą jest wytwarzanie kwiatów i nasion.
Rośliny te dzięki doskonałym przystosowaniom do życia:
- opanowały wszystkie środowiska;
- wytworzyły nasiona, które są organem przetrwalnikowym rośliny;
- posiadają organy: korzenie, łodygi i liście;
- wytworzyły różnorodne tkanki,
- ich rozmnażanie jest niezależne od wody.
Korzeń
Funkcje korzenia:
- utrzymuje roślinę w glebie;
- pobiera wodę z solami mineralnymi;
- gromadzi substancje zapasowe, np. korzeń marchwi;
- korzenie nadziemne pełnią funkcje podporowe (kukurydza lub korzenie roślin rosnących na bagnach);
- korzenie czepne - bluszcz;
- korzenie niektórych roślin wchodzą w symbiozę z bakteriami lub grzybami.
Elementy budowy:
- czapeczka - okrywa stożek wzrostu korzenia, zapobiega urazom mechanicznym podczas przesuwania się w glebie;
- stożek wzrostu - intensywnie dzielące się komórki tkanki twórczej;
- strefa wydłużania - część korzenia, w której komórki szybko rosną, a następnie różnicują się, powodując wzrost;
- strefa włośnikowa - w tej części korzenia, w tkance okrywającej występują nitkowate wypustki - włośniki, jest ich bardzo dużo, zwiększają powierzchnię chłonną korzeni, służą do pobierania wody;
- strefa korzeni bocznych - korzenie te rozrastają się poziomo lub skośnie, utrzymują roślinę w glebie i zwiększają powierzchnię chłonną.
Korzenie tworzą systemy korzeniowe:
- palowy: pionowy korzeń główny i korzenie boczne, np.: lipa, fasola;
- wiązkowy: brak korzenia głównego, liczne cienkie korzenie wyrastające z jednego miejsca, np. trawy.
Inny rodzaj korzeni stanowią korzenie przybyszowe - wyrastają one na różnych częściach rośliny, np. na liściu u begonii, na łodydze u bluszczy.
Funkcje łodygi:
- stanowi rusztowanie dla liści i kwiatów;
- przewodzi wodę z solami mineralnymi między korzeniem a liśćmi i kwiatami;
- przewodzi produkty fotosyntezy między liśćmi a korzeniami;
- u roślin zielnych zachodzi w niej proces fotosyntezy;
- pełni funkcje spichrzowe, np. u kalarepy;
- gromadzi wodę u kaktusów;
- służy do rozmnażania wegetatywnego przez kłącza, rozłogi.
Zapamiętaj!
Rośliny zielne - rośliny o łodygach niezdrewniałych.
Łodyga z liśćmi i kwiatami stanowi pęd. Pęd jest więc zbiorem kilku organów. Łodygi i pędy mogą się przekształcać. Występują łodygi zdrewniałe u drzew i krzewów oraz zielne (niezdrewniałe) u pozostałych roślin, np. u fasoli, pomidora. Rośliny zielne mają łodygi:
- wzniesione, np. pomidor, słonecznik;
- wijące się, np. groch;
- płożące się, np. ogórek, dynia;
- źdźbła, np. trawy.
Łodygi podziemne to:
- kłącza, np. kosaciec;
- bulwy, np. ziemniak;
- cebule, np. cebula jadalna.
Rośliny o łodygach podziemnych nazywane są bylinami, są to rośliny wieloletnie.
Funkcje liścia:
- fotosynteza;
- wymiana gazowa: wymiana tlenu i dwutlenku węgla między rośliną a środowiskiem;
- transpiracja: wydalanie wody z rośliny przez parowanie;
- magazynowanie substancji pokarmowych: liście spichrzowe, np. cebula, aloes;
- organ chwytający zwierzęta, np. u rosiczki;
- wąsy czepne: służą do owijania się wokół podpory, np. groch;
- ochrona młodych pędów roślin: liście łuskowate;
- służy do rozmnażania wegetatywnego, np. u begonii;
- ochrona przed parowaniem: kolce u kaktusów.
Zapamiętaj!
Transpiracja - wydalanie wody z rośliny odbywające się przez parowanie.
Miejsce osadzenia liści na łodydze to węzły, a części między węzłami to międzywęźla.
Kwiat jest przekształconym skróconym pędem, którego liście przystosowały się do pełnienia innych funkcji, służą one roślinie do rozmnażania płciowego.
Elementy budowy:
a) okwiat:
- płatki korony: są barwne i wydzielają zapach, wabią owady, ochraniają pręciki i słupki;
- działki kielicha: są zielone, ochraniają kwiat;
- dno kwiatowe;
b) pręciki: jest ich wiele, każdy z nich składa się z nitki i główki, główka posiada dwa pylniki, z których każdy ma dwa woreczki pyłkowe wypełnione ziarnami pyłku, w nich znajdują się komórki rozrodcze męskie (plemnikowe);
c) słupek: znajduje się w środku kwiatu, a powstaje ze zrośnięcia się owocolistków, składa się ze znamienia, które przechodzi w szyjkę, a następnie w rozszerzoną dolną część - zalążnię. W zalążni znajduje się zalążek z woreczkiem zalążkowym, a w nim komórka rozrodcza żeńska (komórka jajowa).
Rozróżniamy kwiaty obupłciowe - zawierające słupki i pręciki (np. tulipan, wiśnia) lub rozdzielnopłciowe - mające oddzielne kwiaty męskie z pręcikami i kwiaty żeńskie ze słupkami (np. leszczyna, wierzba).
Kwiaty mogą występować pojedynczo na łodydze lub tworzyć skupienia - kwiatostany.
Podział owoców:
a) owoce pojedyncze - powstają z jednej zalążni w kwiecie.
| Owoce pękające | Owoce zamknięte |
|---|---|
dojrzałe same się otwierają i wysypują nasiona:
|
nie otwierają się, nasiona rozsiewane są wraz z owocnią:
|
b) owoce zbiorowe - powstają z licznych zalążni występujących w kwiecie:
- orzeszki osadzone na mięsistym dnie kwiatowym, np. poziomka;
- drobne pestkowce, np. malina;
- jabłko - 5 owocolistków obrośniętych mięsistym dnem kwiatowym, np. jabłoń, grusza.
Nasiona służą roślinie do rozmnażania i do opanowywania nowych terenów, na których do tej pory nie występowała.
Sposoby rozsiewania się nasion i owoców:
- samoczynne: np. gwałtowne pękanie owoców, rozrzucanie nasion na znaczne odległości;
- za pomocą wiatru: rozsiewa on nasiona lekkie, które posiadają różne aparaty ułatwiające unoszenie się w powietrzu, np. skrzydełka klonu, włoski kminku;
- przy udziale wody, np. owoc palmy kokosowej;
- dzięki zwierzętom: owoce i nasiona mają haczyki ułatwiające przyczepianie się do ciała zwierząt, dzięki którym są przenoszone na ich sierści.
Nasienie zbudowane jest z zarodka, substancji zapasowych i łupiny nasiennej. Twarda, różnie urzeźbiona łupina chroni zarodek. Ze względu na rodzaj substancji zapasowych wyróżnia się:
- nasiona oleiste, np. mak, słonecznik;
- nasiona skrobiowe, np. trawy, zboża;
- nasiona białkowe, np. groch, fasola.
Nasienie gromadzi substancje zapasowe w liścieniach - dwóch lub jednym (nasiona bielmowe) - stąd podział roślin na jednoliścienne i dwuliścienne. Jeżeli nasiona mają odpowiednie warunki: wilgotność, wysoką temperaturę i dobre podłoże - kiełkują. Łupina pęka i pojawiają się: korzeń, łodyga i liście.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.