Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
W XVII w. na terenach Rzeczypospolitej wykształciła się specyficzna kultura, która była mieszanką wpływów zachodnich - barokowych, i wschodnich - orientalnych. Przez kontakty handlowe i gospodarcze, wymianę myśli i ludzi, którzy odbywali podróże na ziemie polskie, silnie oddziaływały wpływy rozwiniętego w końcu XVI i na początku XVII w. nowego stylu i prądu w kulturze - baroku. Przez bliskość i zetknięcie się z kulturą Wschodu - Persji, Turcji - wpływy orientalne były na ziemiach polskich bardzo silne, dotyczyły tak strojów, uzbrojenia, jak i mentalności.
Rozkwit baroku w Polsce przypadł na XVII w. Był odpowiedzią na renesans i jego ideologię odrodzeniową. Stał w opozycji do reformacji. Rozwój baroku wiąże się z akcją kontrreformacyjną i działalnością zakonu jezuitów.
Ogromną rolę dla rozwoju sztuki i ideologii barokowej odegrał mecenat dworu królewskiego, magnaterii i Kościoła. W przeciwieństwie do prawie surowych i ascetycznych form renesansowych barok był bogaty w ozdoby. Miał zachwycać przepychem. Budownictwo sakralne stało na usługach ideologii i dzieła kontrreformacji. W przeciwieństwie do skromnych i ascetycznych zborów protestanckich kościoły barokowe, wzorowane na jezuickim kościele rzymskim Il Gesu - miały zachwycać, oczarować, wahających się przyciągnąć do Kościoła katolickiego.
Sarmatyzm był oryginalnym systemem wartości, stylem życia i postawą wobec świata szlachty polskiej. Ukształtował się w XVII w. Szlachta chętnie nawiązywała do rzekomego pochodzenia od legendarnego ludu Sarmatów, w ten sposób odznaczając się od pozostałych, upośledzonych warstw społecznych. Korzystając z podbudowy ideologicznej szlachta polska była szczególnie mocno przywiązana do „złotej wolności szlacheckiej”. Wierna ideałom i mitom sarmackim chełpiła się (teoretyczną, a nie rzeczywistą) zasadą równości szlacheckiej - „szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie”. Idealizowała przeszłość i to, co dawne a w jej mniemaniu dobre. Stąd wynikała niechęć do nowości, zmian, przede wszystkim reform ustrojowym. Nadmierne przywiązanie do tradycji i konserwatyzm spowodowało objawy ksenofobii (niechęć do obcych i tego, co inne). Przekonanie o wyjątkowej roli Polski - Sarmacji - w Europie wobec zagrożenia tureckiego (Polska przedmurzem chrześcijańskiej Europy) ugruntowało wśród szlachty przekonanie o specjalnym posłannictwie Polski jako Mesjasza Europy, co wiązało się z ideologią mesjanizmu, przywiązaniem do katolicyzmu. Nieodłączną częścią postawy i ideologii sarmackiej było przywiązanie do tradycji, dworu szlacheckiego, życia w zgodzie z naturą i sąsiadami, odpowiedni, stylizowany na modę wschodnią, strój sarmacki. Kult przodków wyrażający się w kolekcjonowaniu obrazów antenatów (przodków) - polski obraz sarmacki.
Literatura barokowa w Polsce charakteryzowała się rozwojem twórczości pamiętnikarskiej (Jan Chryzostom Pasek, Samuel Maskiewicz wielu innych), epistolarnej (sztuka pisania listów) - do perfekcji w tej dziedzinie doszedł Jan III Sobieski. Słynne są jego wspaniałe listy do żony Marysieńki. Pisane w stylu charakterystycznym dla epoki, stanowią jednocześnie źródło poznania obyczajowości, mentalności i kultury ludzi tamtej epoki. Relacje z podróży stanowią dzisiaj dla historyków nieocenione źródło wiedzy o ówczesnym świecie. Są jednocześnie odbiciem przeżyć, doznań ludzi epoki baroku. Bogata jest twórczość publicystyczna związana z najważniejszymi problemami epoki - religijnymi, ustrojowymi.
Sztuka barokowa, będąc w opozycji do renesansu, jednak do niego nawiązywała. W architekturze posługiwano się znanymi już elementami. Jednak przez nowe zastosowanie form, wielki rozmach i fantazyjność, osiągnięto monumentalny wygląd pałaców, kościołów, wnętrz. Osiągnięciu tego efektu miały służyć materiały sztukatorskie m.in. stiuk (mieszanina gipsu i kleju imitująca marmur) - materiał dawał lepsze możliwości kształtowania detali architektonicznych i ozdób. Trójwymiarowość (przestrzenność) była główną cechą charakterystyczną budownictwa barokowego. W bryle miał dominować jeden zasadniczy element, któremu cała budowla miała być podporządkowana. Wspaniałe kościoły barokowe w Krakowie: św. Anny, świętych Piotra i Pawła, w Grodnie, Wilnie, Nieświeżu. W bryle kościołów barokowych dominowała kopuła. Fasady tworzyły całości odrębne od reszty. Oś środkowa fasady dominowała, a portale bogato zdobione, gzymsy ścian i załamania nadawały monumentalny charakter budowli. Elementy dekoracyjne fasad uległy załamaniu, pofałdowaniu. Rzeźby dopełniały całości budowli. W 1. poł. XVII w. wykształcił się styl Wazów - surowy z wyraźną czarno-białą kompozycją.
W XVIII w. styl barokowy powoli ustępował nowemu - rokoko, nowej ideologii i prądom oświeceniowym.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.