Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Od początku XVII w. kontakty między Rzeczpospolitą a państwem ottomańskim były od dłuższego czasu napięte. Przyczyny niepokojów znajdowały się po obu stronach: coroczne najazdy lenników tureckich Tatarów na kresy południowo-wschodnie Rzeczypospolitej, wyprawy łupieżcze Kozaków zaporoskich na ziemie tureckie, wyprawy magnatów kresowych (Potockich, Koreckich, Wiśniowieckich i in. tzw. „królewiąt kresowych”) na ziemie lenne Turcji Mołdawię i Wołoszczyznę i osadzanie natronach przychylnych sobie władców. Traktat polsko-turecki podpisany w Buszy w 1617 r. zobowiązywał Rzeczpospolitą do niemieszania się w sprawy księstw naddunajskich.
Dyplomacja turecka pilnie śledziła rozwój sytuacji w walkach polsko-moskiewskich, a sukcesy odnoszone przez Polaków zaniepokoiły Turcję. Interwencja oddziałów lisowczyków w Siedmiogrodzie (1619-1620, lennie tureckim) i spalenie przez Kozaków Warny w 1620 r. stały się bezpośrednimi przyczynami wojny polsko-tureckiej. Hetman wielki koronny Stanisław Żółkiewski z 9 tys. żołnierzy, licząc na wsparcie hospodara mołdawskiego, wkroczył do Mołdawii. W bitwie pod Cecorą w 1620 r. został pokonany przez przeważające siły turecko-tatarskie dowodzone przez Iskander Baszę. W chaotycznym odwrocie armii polskiej zginął Żółkiewski, a Stanisław Koniecpolski, hetman polny, dostał się do niewoli. Wobec wielkiego zagrożenia sejm uchwalił wysokie podatki na wojsko w liczbie aż 60 tys. żołnierzy. Zwiększono liczbę Kozaków rejestrowych.
W 1621 r. wojska polskie dowodzone przez hetmana litewskiego Jana Karola Chodkiewicza wspólnie z wojskami kozackimi zagrodziły drogę Turkom pod Chocimiem. Po trzech tygodniach oblężenia, w czasie którego zmarł Chodkiewicz, podpisany został w październiku pod murami twierdzy pokój. Granicą między państwami pozostawał Dniestr, król polski miał powstrzymywać wypady kozackie na ziemie tureckie, a sułtan turecki miał powstrzymywać Tatarów.
Walki polsko-tureckie wznowione zostały w 2. poł. XVII w.
Bezpośrednią przyczyną rozpoczęcia marszu tureckiego na Polskę były zwycięstwa Jana Sobieskiego w 1671 r. nad Tatarami i Kozakami na Bracławszczyźnie. Wielka armia ottomańska pod osobistym dowództwem sułtana Mehmeda IV wkroczyła w lecie 1672 r. na Podole i Bracławszczyznę. Wobec przewagi tureckiej w 1672 r. w Buczaczu został podpisany rozejm polsko-turecki. Rzeczpospolita utraciła Podole, Bracławszczyznę i województwo kijowskie, zobowiązała się płacić roczny haracz w wysokości 22 tys. dukatów. Nasz kraj stał się lennem tureckim. Wobec postanowień rozejmu w Buczaczu szlachta uchwaliła znaczne sumy na wojnę z Turcją. W jesieni 1673 r. wojska polskie przeszły do kontrofensywy. 11 listopada 1673 r. wojska polskie pod wodzą hetmana Jana Sobieskiego pokonały 30-tysięczny korpus turecki pod Chocimiem.
Po wyborze na króla Jana III Sobieskiego (1674-1696) walki z Turcją były kontynuowane. Po oblężeniu tureckim Żórawna w 1676 r. przy pośrednictwie francuskim został podpisany rozejm, który potwierdzał nabytki terytorialne Turcji z Buczacza, nie wspominał o warunku zapłaty haraczu. Rozejm przerywał wojny polsko-tureckie.
1 kwietnia 1683 r. (wobec marszu armii tureckiej na Europę) podpisany został sojusz zaczepno-obronny między Rzeczpospolitą a Austrią. Przewidywał wzajemną pomoc w przypadku ataku tureckiego na jedno z państw. W lecie 1683 r. potężna armia turecka pod wodzą wielkiego wezyra Kara Mustafy rozpoczęła oblężenia Wiednia. Zgodnie z podpisanymi porozumieniami Jan III Sobieski na czele 25-tys. armii wyruszył z Krakowa przez Jasną Górę i Ołomuniec pod Wiedeń. Oblężnicze wojska tureckie liczyły ponad 100 tys. żołnierzy. Wojska sprzymierzonych Polaków, Austriaków i Niemców około 70 tys.
Zapamiętaj!
12 września 1683 r. po brawurowym ataku husarii polskiej rozerwany został pierścień oblężenia wokół Wiednia. Wojska tureckie Kara Mustafy zostały rozbite. Odsiecz wiedeńska zmieniła losy wojny.
W pogoń za uciekającymi wojskami turecko-tatarskimi ruszyli Polacy i Niemcy. Na Węgrzech w dwóch bitwach pod Parkanami (7 i 9 października) resztki wojsk ottomańskich uległy rozproszeniu. 5 marca 1684 r. Jan III Sobieski przystąpił do Ligi Świętej grupującej Polskę, Austrię, Rosję, Wenecję i papiestwo. Po odsieczy wiedeńskiej Jan III Sobieski podejmował nieudane wyprawy do Mołdawii (1691). Zakończenie wojen polsko-tureckich nastąpiło w 1699 r. w Karłowicach za panowania króla polskiego Augusta II Wettina. Pokój z Turcją przywracał Polsce ziemie utracone w 1672 r. (Bracławszczyzna, Podole i województwo kijowskie). Wenecja uzyskała wyspę Moreę, a Habsburgowie - faktyczni zwycięzcy wojen z Turkami, opanowali prawie całe Węgry z Siedmiogrodem.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.