Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Zwierzęta, których życie jest związane z wodą, można podzielić na trzy grupy:
- żyjące w pobliżu zbiorników wodnych: w wodzie zdobywają pożywienie, na lądzie są ich gniazda, tu wylęga się z jaj potomstwo, np. czapla;
- wodno-lądowe: swobodnie poruszają się w wodzie, tu mają swoje kryjówki, tu się rozmnażają; mogą też przebywać na lądzie, np. żaba;
- wodne: żyją tylko w środowisku wodnym, nie mogą przebywać na lądzie, np. ryby.
Życie w wodzie umożliwiają zwierzętom następujące cechy budowy:
- opływowy lub wrzecionowaty kształt ciała;
- ciało pokryte śluzem;
- oddychanie skrzelami (ryby, kijanki, małże) lub całą powierzchnią ciała (pijawki);
- płetwy, błony między palcami lub wiosłowate odnóża, służące do poruszania się.
Zwierzęta mogą żyć w strefie przybrzeżnej, w toni wodnej lub przy dnie. Pływają lub żyją na roślinach. Ryby są zwierzętami wodnymi, które występują w każdej strefie jeziora czy stawu.
Przystosowania zwierząt do życia w wodzie:
a) zwierzęta wodne:
- ryby: mają opływowy kształt ciała, którego barwa jest doskonale dostosowana do środowiska; skóra jest pokryta śluzem; do oddychania służą rybom skrzela; pływają dzięki płetwom. Srebrzysty połysk łusek uklei sprawia wrażenie, że to mieni się woda. Ciemne paski na grzbiecie szczupaka udają cienie łodyg roślin, pomiędzy którymi przemyka. Biały brzuch u ryb czyni je niezauważalnymi przez wrogów przepływających pod nimi. Karp ma grzbiet przypominający barwą muliste dno.
- plankton: drobne organizmy roślinne i zwierzęce, które mogą unosić się swobodnie w toni wodnej (np. rozwielitka);
- owady: mogą unosić się biernie w wodzie, albo poruszać się w górę i w dół. Wśród owadów zamieszkujących środowisko wodne są: kałużnica, pływak żółtobrzeżek, larwy ważek i komarów. Pływak żółtobrzeżek ma spłaszczone ciało, przypominające odwróconą łódkę, jego kończyny działają jak wiosła. Pająk topik buduje z sieci pajęczej sieć w kształcie dzwonu, przynosi do niej pęcherzyki powietrza na odwłoku, tam też składa jaja, oddycha tlenem atmosferycznym, zamieszkuje czyste wody słodkie;
- zwierzęta żyjące na roślinach: ślimaki - zatoczek i błotniarka stawowa, pijawki czatujące na ofiary. Błotniarka stawowa pełza po roślinach za pomocą umięśnionej nogi, oddycha płucami, potrafi zaczerpnąć dużo powietrza i dzięki temu długo może przebywać pod wodą;
- zwierzęta żyjące na dnie zbiorników: raki, larwy chruścików budujące domki z ziarenek piasku i drobnych szczątków roślin. Skorupiaki to organizmy głównie wodne, zaliczamy do nich raki, kraby, rozwielitki, oczliki. Ciało ich okrywa gruby pancerz zbudowany z chityny, gdy rosną, zrzucają stary pancerz, czyli linieją. Skorupiaki oddychają skrzelami.
Rak posiada głowotułów i odwłok, 19 par odnóży, które pełnią różne funkcje: odnóża kroczne - dzięki nim może się poruszać, pierwsza para to szczypce, służą do chwytania ofiary i do obrony, odnóża odwłokowe z których ostatnia para tworzy wachlarz służący do pływania; a także czułki - odbierają bodźce węchowe i dotykowe; aparat gębowy - pobiera i rozdrabnia pokarm,
b) zwierzęta wodno-lądowe: w wodzie i na lądzie żyją: żaby, kaczki, wydra. Mają one przystosowania ułatwiające im życie w obu środowiskach:
- żaba: ma ciało pokryte śluzem, co zmniejsza tarcie w wodzie. Kończyny tylne mają między palcami błony pławne, dzięki czemu żaby są doskonałymi pływakami. Oczy żaby są wypukłe, zwierzę oddycha tlenem z atmosfery, wysuwając nozdrza nad powierzchnię wody. Kiedy przebywa pod wodą, nozdrza są zamknięte specjalnymi klapkami, dzięki ubarwieniu żaba jest niezauważalna wśród roślin wodnych. Płazy żyją w środowisku wodno-lądowym, tylko nieliczne mogą żyć na lądzie.
- ogoniaste: traszki i salamandry.
- kaczka: żywi się organizmami wodnymi, ma specjalnie zbudowany dziób, umożliwiający odcedzanie pobranej wody i zatrzymywanie planktonu, drobnych roślin i zwierząt. Między palcami nóg ma błony pławne, jest doskonałym pływakiem i nurkiem. Natłuszcza pióra, aby nie przemakały.
- wydra: doskonale pływa, ma opływowe ciało pokryte gładką sierścią, między palcami są błony pławne, podczas nurkowania specjalne mięśnie zaciskają otwory uszne.
- bóbr: buduje przy brzegach żeremie z chrustu, liści i szlamu, wewnątrz jest komora mieszkalna z wejściem ukrytym pod wodą, bardzo dobrze pływa i nurkuje, żywi się roślinami.
c) zwierzęta żyjące w pobliżu zbiorników: ptak żyjący w pobliżu wody to czapla. Ptak ten nie zanurza się w wodzie, poluje na brzegu zbiorników wodnych, ma szczudłowate nogi przystosowane do brodzenia w płytkiej wodzie.
Płazy
- bezogonowe: żaby, ropuchy, rzekotki, grzebiuszka, kumaki.
Przystosowania do wodno-lądowego trybu życia:
a) do życia w wodzie
- skóra zwilżona śluzem,
- opływowy kształt ciała,
- błony między palcami,
- trójkątna głowa sztywno połączona z kręgosłupem,
- linia boczna u płazów ogoniastych,
- zapłodnienie zewnętrzne i rozwój w wodzie;
b) do życia na lądzie
- budowa kończyn,
- płuca,
- pobieranie tlenu atmosferycznego,
- wymiana gazowa przez skórę,
- gruczoł łzowy zwilżający oko,
- ucho wewnętrzne do odbierania dźwięków.
Płazy zjadają owady i ich larwy, mięczaki. Tym samym mają swój udział w tępieniu szkodników. Płazy są rozdzielnopłciowe, samice i samce różnią się od siebie wielkością, barwą. Rozmnażanie i rozwój odbywa się w wodzie. Samice żaby składają jaja do wody, jest to skrzek. Po zapłodnieniu rozwija się larwa - kijanka. Kijanka ma skrzela i ogon. Na dalszym etapie rozwoju powoli zanika ogon, pojawiają się kończyny, wytwarzane są płuca, a zanikają skrzela. Kijanka przekształca się w dorosłego osobnika - żabę.
Zagrożeniem dla płazów jest zanieczyszczenie wód, osuszanie terenów podmokłych, drogi szybkiego ruchu. Wszystkie gatunki płazów w Polsce podlegają ochronie, niektóre okresowej, jak np. żaba śmieszka, jeziorkowa i wodna: od 1 III do 21 V każdego roku.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
