Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Układ krwionośny człowieka jest układem zamkniętym, co oznacza, że krew nigdy nie wylewa się do jam ciała, tylko krąży w zamkniętym systemie naczyń krwionośnych.
Układ krwionośny:
Położenie i budowa
Serce położone jest w śródpiersiu, po lewej stronie klatki piersiowej, nad przeponą. Koniuszek serca zwrócony jest ku dołowi i w lewą stronę, a podstawa ku górze i w prawo.
Serce otoczone jest osierdziem składającym się z dwóch warstw błony łącznotkankowej. Warstwa zewnętrzna tworzy luźny worek osierdziowy, wewnętrzna przylega bezpośrednio do mięśnia. Pomiędzy warstwami znajduje się jama osierdzia wypełniona płynem obniżającym tarcie.
Ściany serca mają budowę warstwową:
- nasierdzie, czyli błona zewnętrzna będąca jednocześnie przylegającą do serca, wewnętrzną warstwą osierdzia
- śródsierdzie, zbudowane ze specyficznej dla tego narządu tkanki mięśniowej porzecznie prążkowanej, tworzącej mięsień sercowy
- wsierdzie, czyli błona wyścielająca od wewnątrz jamy komór i przedsionków.
Serce podzielone jest na dwa przedsionki: lewy i prawy oraz dwie komory: lewą i prawą. Przedsionki oddzielone są od siebie przegrodą międzyprzedsionkową, a komory - przegrodą międzykomorową. Przedsionki od komór oddzielone są przegrodami przedsionkowo-komorowymi (lewą i prawą), w których znajdują się otwory, a w nich zastawki przedsionkowo-komorowe, zabezpieczające przed cofaniem się krwi podczas skurczu mięśnia sercowego. Pomiędzy prawym przedsionkiem i prawą komorą znajduje się zastawka trójdzielna, a pomiędzy lewym przedsionkiem i lewą komorą - zastawka dwudzielna. Na granicy komór i wychodzących z nich tętnic znajdują się zastawki półksiężycowate, zapobiegające z kolei cofaniu się krwi wtłoczonej do tętnic.
Z lewej komory wychodzi główna tętnica, czyli aorta, z prawej tętnica płucna. Z kolei do lewego przedsionka uchodzą żyły płucne, a do prawego żyły główne (górna i dolna).
Serce jest narządem wymagającym ciągłego zaopatrzenia w tlen i substancje odżywcze. Tę rolę spełnia układ naczyń wieńcowych oplatających mięsień sercowy i wnikających w jego tkankę.
Praca serca
Serce pełni funkcje pompy tłoczącej krew w organizmie. Praca serca polega na wykonywaniu rytmicznych skurczów. Okres od początku jednego skurczu do początku następnego nazywany jest cyklem pracy serca (trwa ok. 0,8 sekundy) i składa się z trzech faz:
1. skurcz przedsionków - wypełnione krwią przedsionki kurczą się, a krew wtłaczana jest do komór.
2. skurcz komór i jednoczesne zamknięcie zastawek przedsionkowo-komorowych. Zamknięte zastawki uniemożliwiają cofnięcie się krwi do przedsionka i krew zostaje wtłoczona do tętnic.
3. spoczynek, przy jednoczesnym zamknięciu zastawek półksiężycowatych. Ściany komór i przedsionków są rozluźnione, krew z żył napływa do przedsionków i komór.
Tempo pracy serca to 70-75 uderzeń na minutę.
Podczas jednego skurczu komory serca wtłaczają do tętnic po około 70 ml krwi. Jest to objętość wyrzutowa serca.
Skurcz mięśnia sercowego wywoływany jest przez impuls powstający w obrębie serca - inaczej niż w przypadku mięśni szkieletowych czy gładkich, które kurczą się w wyniku pobudzenia przez układ nerwowy. W sercu znajdują się odpowiednio zmodyfikowane komórki mięśniowe mające zdolność wywoływania impulsów. Tworzą one układ przewodzący serca, nazywany też obrazowo „rozrusznikiem”. Zdolność do samodzielnego wykonywania skurczów, bez udziału układu nerwowego, nazywana jest automatyzmem pracy serca. Układ nerwowy ma wpływ na regulację tempa skurczów, podobnie jak niektóre hormony (np. adrenalina).
Automatyzm pracy serca polega na zdolności komórek mięśniowych do samopobudzania się i wywoływania skurczu serca bez udziału układu nerwowego.
Mięsień sercowy pracuje według zasady „wszystko albo nic”, to znaczy każdy skurcz jest skurczem całkowitym.
Ściany żył i tętnic mają budowę trójwarstwową:
- śródbłonek, to rodzaj nabłonka wyścielającego naczynia od wewnątrz
- warstwa mięśniowa zbudowana z mięśni gładkich, zawierająca też włókna sprężyste
- błona zewnętrzna otaczająca naczynia od zewnątrz.
Tętnice to naczynia krwionośne prowadzące krew od serca do tkanek.
Panuje w nich wysokie ciśnienie, ulegające na dodatek wahaniom zależnym od aktualnej fazy cyklu: skurcz komór wywołuje wzrost ciśnienia w tętnicach, podczas rozkurczu zaś ciśnienie spada. Ściany tętnic muszą być mocne i elastyczne, zbudowane są z grubej warstwy mięśni i posiadają liczne włókna nadające im sprężystość.
Żyły to naczynia krwionośne prowadzące krew od tkanek do serca.
Krew płynie w nich wolno, pod niewielkim ciśnieniem, stąd ściany żył są znacznie cieńsze, a na wewnętrznej powierzchni znajdują się zastawki zapobiegające cofaniu się krwi.
Naczynia włosowate (inaczej włośniczki lub kapilary) to drobne naczynia krwionośne łączące tętnice i żyły. Ich ściany zbudowane są tylko z jednej warstwy komórek śródbłonka. Naczynia włosowate wnikają w głąb tkanek, a przez ich cienkie ścianki zachodzi wymiana substancji między komórkami ciała a krwią.
W organizmie spotkać można też naczynia włosowate tworzące nietypowe połączenia. Układy takie to:
- sieć dziwna - gdy tętniczka rozgałęzia się na szereg kapilar, łączących się w następną tętniczkę. Układ taki spotykany jest w nerce i służy zapewnieniu odpowiednio wysokiego ciśnienia potrzebnego do zachodzącej tam filtracji;
- układ wrotny - gdy naczynia włosowate zbierają się w żyłkę lub większą żyłę i następnie w kolejnym narządzie znów rozgałęziają się, tworząc sieć kapilar. Układ taki występuje w naczyniach podwzgórza i przysadki mózgowej, ale najbardziej znany jest układ wrotny wątroby. Krew z naczyń włosowatych jelit zbierana jest przez żyłę wrotną do wątroby. Tam żyła ponownie rozdziela się na naczynia włosowate. Krew, która tu dotarła, pozostawia komórkom wątroby większość składników odżywczych do zmagazynowania lub przetworzenia, zostaje też oczyszczona z substancji szkodliwych i dopiero wtedy wraca żyłą wątrobową do dalszych części krwiobiegu.
Krew w organizmie człowieka krąży w dwóch krwiobiegach: dużym i małym. Zadaniem dużego obiegu krwi jest dostarczenie poszczególnym narządom tlenu i substancji odżywczych i zabranie z nich dwutlenku węgla i innych produktów przemiany materii.
Droga krwi w dużym obiegu jest następująca: lewa komora serca → aorta, czyli główna tętnica → tętnice odchodzące od aorty i prowadzące krew do poszczególnych części ciała → tętniczki → naczynia włosowate narządów → żyłki → żyły → żyły główne (górna i dolna) → prawy przedsionek serca.
W dużym krwiobiegu krew płynąca tętnicami jest jasna, ze względu na dużą zawartość tlenu. Z kolei krew znajdująca się w żyłach ma ciemne zabarwienie z powodu małej zawartości tlenu.
Krew utlenowana nazywana jest krwią tętniczą, a krew odtlenowana krwią żylną.
W dużym krwiobiegu w tętnicach znajduje się krew tętnicza, a w żyłach krew żylna.
Mały obieg krwi nazywany jest też obiegiem płucnym, gdyż prowadzi krew do płuc, gdzie następuje wymiana gazowa. Krew dochodząca do płuc jest uboga w tlen i zawiera dużo dwutlenku węgla, a wracająca z płuc zawiera dużo tlenu a mało dwutlenku węgla.
W małym obiegu krwi w tętnicach znajduje się krew żylna, a w żyłach krew tętnicza.
Droga krwi w małym obiegu to: prawa komora serca → tętnica płucna, nazywana pniem płucnym, rozdzielająca się na pień prawy idący do prawego płuca i lewy idący do lewego płuca → tętnice i tętniczki płucne → naczynia włosowate płuc → żyłki i drobne żyły płucne → żyły płucne (2 prawe i 2 lewe) → lewy przedsionek serca.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.