Ilość hormonów we krwi, jako substancji regulujących różne ważne procesy życiowe, musi być precyzyjnie kontrolowana. Podstawowe mechanizmy regulacyjne to:
- zasada ujemnego sprzężenia zwrotnego
- antagonistyczne działanie hormonów
- kontrola ze strony układu nerwowego.
Ten sposób regulacji odnosi się do hormonów wydzielanych przez gruczoły kontrolowane przez przysadkę mózgową za pomocą hormonów tropowych. Gruczoły te to:
- tarczyca - jej praca jest stymulowana przez hormon tyreotropowy (TSH),
- kora nadnerczy - pobudzana przez hormon kortykotropowy (ACTH),
- jajniki i jądra - pobudzane przez hormony gonadotropowe: hormon pęcherzykowy (FSH) i luteinizujący (LH).
Przysadka mózgowa poddana jest z kolei kontroli podwzgórza, które, uwalniając określone hormony, pobudza lub hamuje jej działanie, pośrednio wpływając na pracę gruczołów.
- wysoki poziom tyroksyny we krwi wpływa hamująco na pracę gruczołów nadrzędnych: podwzgórza i przysadki mózgowej
- podwzgórze wydziela hormon hamujący pracę przysadki
- przysadka, hamowana dwoma sposobami (przez podwzgórze i przez wysoki poziom tyroksyny) przestaje wydzielać TSH
- tarczyca pod wpływem braku TSH przestaje produkować tyroksynę
- podwzgórze, rejestrując obniżający się poziom tyroksyny we krwi, rozpoczyna wydzielanie hormonu pobudzającego pracę przysadki
- przysadka, pobudzana przez podwzgórze i stymulowana niskim poziomem tyroksyny we krwi, rozpoczyna wydzielanie TSH
- wzrastający poziom TSH działa na tarczycę, która rozpoczyna wydzielanie tyroksyny
Czynnikiem regulującym wydzielanie hormonów jest poziom określonej substancji we krwi. W ten sposób regulowane jest wydzielanie hormonów:
- insuliny i glukagonu - czynnikiem regulującym jest poziom glukozy we krwi
- kalcytoniny i parathormonu - czynnikiem regulującym jest poziom wapnia we krwi.
Zasada antagonistycznego działania hormonów na przykładzie insuliny i glukagonu:
- wysoki poziom glukozy we krwi jest sygnałem dla komórek trzustki (komórki β) do wydzielania insuliny
- pod wpływem insuliny komórki wątroby rozpoczynają syntezę glikogenu
- poziom glukozy we krwi spada
- niski poziom glukozy we krwi jest sygnałem dla komórek trzustki (komórki α) do produkcji glukagonu
- pod wpływem glukagonu komórki wątroby rozkładają glikogen i uwalniają glukozę do krwi
- poziom glukozy we krwi rośnie.
Bezpośredni wpływ układu nerwowego na wydzielanie hormonów można zaobserwować na przykładzie adrenaliny. Jest ona produkowana przez rdzeń nadnerczy pod wpływem bodźca nerwowego idącego z mózgu. W pracy innych gruczołów wpływ układu nerwowego jest pośredni, niemniej układ hormonalny w całości jest poddany jego kontroli.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.