Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Są to bezkręgowce, które opanowały wszystkie środowiska. Spotykamy je w wodzie, na lądzie i w powietrzu. Posiadają liczne członowane kończyny, które służą do:
- poruszania się,
- chwytania zdobyczy,
- tworzą aparat gębowy,
- odbierają bodźce ze środowiska (czułki).
Odnóża stawonogów składają się z połączonych ze sobą stawowo, podłużnych elementów. Stawowa budowa umożliwia wykonywanie sprawnych ruchów. Odnóża na głowie przekształcone są w narządy gębowe lub narządy zmysłów. Do poruszania się służą odnóża tułowiowe. Kończyny odwłokowe często służą do różnych celów, np.: lokomocyjnych lub rozrodczych. U niektórych grup ulegają całkowitej redukcji.
Stawonogi okryte są pancerzem chitynowym, zabezpieczającym ciało zwierzęcia przed:
- nadmiernym parowaniem wody,
- urazami mechanicznymi.
Ponieważ pancerz ogranicza wzrost, zwierzęta muszą przechodzić proces linienia, czyli zrzucania starego pancerza i wytwarzania nowego, większego. U wszystkich dorosłych stawonogów ciało dzieli się na odcinki:
- głowę,
- tułów,
- odwłok.
U niektórych grup głowa zrośnięta jest z tułowiem tworząc głowotułów, np.: u raka i pająka. Na głowie występują oczy proste (rak) lub złożone (owady).
Układ oddechowy stawonogów jest rozmaicie wykształcony, w zależności od środowiska, w którym żyją. Skrzela służą do oddychania w wodzie, np.: u raka. Oddychanie powietrzem atmosferycznym jest możliwe dzięki płucotchawkom (pająki) i tchawkom (owady). Larwy niektórych owadów oddychają skrzelotchawkami.
Układ krwionośny jest otwarty, serce położone jest po stronie grzbietowej.
Układ nerwowy jest typu łańcuszkowego lub drobinkowego. Składa się z węzła głowowego, unerwiającego oczy i czułki, i łańcuszka brzusznego unerwiającego odnóża i narządy wewnętrzne.
Rozmnażanie i rozwój - prawie wszystkie stawonogi są rozdzielnopłciowe, a w rozwoju u wielu występuje larwa. Stawonogi podzielone są na gromady:
- Skorupiaki (rak, rozwielitka, krab),
- Owady (mucha, motyl, pchła, mrówka),
- Pajęczaki (pająk, skorpion, kleszcz, świerzbowiec).
Zestawienie wiadomości o stawonogach
| Cechy charakterystyczne | Skorupiaki - Rak | Owady - Motyl | Pajęczaki - Pająk |
|---|---|---|---|
| środowisko życia | woda | ląd | ląd |
| części ciała | głowotułów, odwłok | głowa, tułów, odwłok | głowotułów, odwłok |
| liczba odnóży krocznych | 5 par | 3 pary | 4 pary |
| układ oddechowy | skrzela | tchawki | płucotchawki |
| układ krwionośny | otwarty - serce po stronie grzbietowej | otwarty - serce po stronie grzbietowej | otwarty - serce po stronie grzbietowej |
| układ nerwowy | łańcuszkowy | łańcuszkowy | łańcuszkowy z tendencją do centralizacji w części głowowej |
| rozwój: - typy - obecność larwy |
prosty - |
złożony gąsienica |
prosty - |
Znaczenie stawonogów
- pożywienie dla zwierząt wodnych, np.: drobne skorupiaki;
- pożywienie dla ludzi, np.: homary, miód;
- źródło surowca dla przemysłu, np.: jedwabnik morwowy, pszczoły;
- zapylanie kwiatów, np.: pszczoły, trzmiele;
- niszczenie szkodników, np.: biedronka, mrówki;
- przenoszenie chorób, np.: wszy, pchły, kleszcze;
- niszczenie roślin, np.: mszyce, bielinek kapustnik, szarańcza;
- niszczenie odzieży, np.: mole;
- żerowanie na artykułach spożywczych, np.: karaluchy, wołek zbożowy.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.