Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Urodziła się 10 XI 1884 r. w Warszawie w rodzinie wybitnego geografa, publicysty i pedagoga Wacława Nałkowskiego, znanego też z lewicowo-marksistowskich poglądów. Atmosfera domu rodzinnego ukształtowała światopogląd Nałkowskiej - zawsze związana była z inteligencją lewicową. Uczyła się w prywatnej pensji dla panien, a potem studiowała na tajnym Uniwersytecie Latającym. Debiutowała w 1898 roku w „Przeglądzie Tygodniowym” wierszem Pamiętam, w 1903 wydała w „Ogniwie” pierwsze opowiadanie, a w 1904 w „Prawdzie” pierwszą powieść. Wyszła za mąż w 1904 roku za poetę, Leona Rygiera. Było to krótkie, nieudane małżeństwo. Po rozstaniu z mężem powróciła do Warszawy i mieszkała tam do 1922 roku. W tym czasie powstały utwory zaliczane jeszcze do młodzieńczej twórczości pisarki: powieści: Kobiety (1906), Książę (1907), Rówieśnicy (1909), Narcyza (1910), Węże i róże (1915) oraz zbiory nowel: Kołeczka, czyli białe tulipany (1909), Lustra (1913). Jest to literatura inspirowana dziełami moralistów francuskich, F. Dostojewskiego, a także S. Brzozowskiego i K. Irzykowskiego. Starając się odkryć mechanizmy ludzkiego postępowania pisarka wskazywała na specyfikę natury kobiecej. Od 1918 roku twórczość Nałkowskiej coraz bardziej ewoluowała od indywidualizmu do uniwersalizmu. Coraz głębsza stawała się analiza struktur i zachowań społecznych, zagadnień kulturalnych - Hrabia Emil (1920), Charaktery (1922), Romans Teresy Hennert (1924), Dom nad łąkami (1925), Niedobra miłość (1928) i Dzień jego powrotu (1931), dramat Dom kobiet (1930). W powieści Hrabia Emil pobrzmiewają echa wojenno-legionowe, a Romans Teresy Hennert zawiera krytykę i rozczarowanie sytuacją społeczno-polityczną w niepodległej Polsce.
W 1916 roku Nałkowska poznała Jana Gorzechowskiego (pseudonim Jur), znanego piłsudczyka i dowódcę żandarmerii Legionów. Pobrali się w 1922 roku. To małżeństwo przetrwało siedem lat i rozpadło się z powodu skrajnie różnych poglądów małżonków. Nałkowska dużo pracowała społecznie - od 1920 roku brała udział w zakładaniu Zawodowego Związku Literatów Polskich, a od 1920 roku była wiceprezesem polskiej sekcji PenClubu, od 1933 zaś roku, jako jedyna kobieta, została członkiem elitarnej Polskiej Akademii Literatury. Sporo podróżowała - uczestnicząc w międzynarodowych kongresach i pracach belgijskiej Akademii Kobiet. W latach 1933-1937 należała do grupy literackiej Przedmieście (wraz z Gustawem Morcinkiem, Adolfem Rudnickim). Była to najbardziej lewicowo-socjalistyczna formacja świadomie eksponująca problemy społeczno-polityczne. Program grupy wzorowano na naturalistach francuskich (Emil Zola). Poprzez autentyczność opisu pisarze skupieni wokół Przedmieścia starali się stworzyć syntezę reportażu i powieści. Kulminacyjnym osiągnięciem, a zarazem manifestem filozoficzno-ideowym Nałkowskiej jest wydana w 1935 roku powieść Granica. Egzystencjalne problemy ludzkich postaw wobec zła i cierpienia odnaleźć też można w powieści Niecierpliwi (1939). Z lat przedwojennych pochodzą też zbiory opowiadań Moje zwierzęta (1915), Tajemnice krwi (1917), Między zwierzętami (1934). Upadek warstw rządzących przewidziała pisarka w powieści Węzły życia wydanej w 1948 r.
Drugą wojnę światową Nałkowska spędziła w Warszawie prowadząc trafikę i biorąc udział w konspiracyjnym życiu literackim. Po utworzeniu KRN została posłem, a od 1945 roku pracowała w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Owocem prowadzonych w ramach tej działalności wizji lokalnych, wywiadów i spotkań stały się Medaliony (1946) - wstrząsające arcydzieło literatury antyhitlerowskiej. Lata powojenne przyniosły niewiele nowych tomów - wspomnienia Mój ojciec (1953), zbiór dziewiętnastu miniatur Charaktery dawne i ostatnie (1948), eseje i szkice Widzenie bliskie i dalekie ogłoszone pośmiertnie w 1957 r. Za zgodą pisarki wydano też Dzienniki prowadzone od 1899 do przedednia zgonu. Okres powojenny to głównie działalność społeczna i organizacyjna praca w redakcji „Kuźnicy”, w Towarzystwie Przyjaźni Polsko-Francuskiej, w Komisji Kultury i Sztuki w Warszawie, w Komitecie Obrońców Pokoju. Od 1947 roku była posłanką do Sejmu Ustawodawczego, a od 1952 do Sejmu PRL. Wyróżniona nagrodą państwową w 1936 i 1953 roku, miasta Łodzi w 1926, Złotym Wawrzynem PAL, 1936. Ogromną popularność przyniósł Nałkowskiej prowadzony przez nią bodajże ostatni salon literacki w stolicy oraz aktywna promocja młodszych literatów i propagowanie nowatorów w sztuce (np. Brunona Schulza). Zmarła 17 XII 1954 r. w Warszawie, pochowana na Cmentarzu Powązkowskim.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.