Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Szkoły istniały już w starożytności, a na ziemiach polskich pojawiły się w X wieku. Szkoły parafialne, zakonne i klasztorne kształciły przede wszystkim chłopców przeznaczonych do stanu duchownego. Z czasem umiejętność czytania, pisania i liczenia była coraz bardziej potrzebna także kupcom i rzemieślnikom. Dziewczęta z rodzin szlacheckich i mieszczańskich kształciły się w domu albo w szkołach przyklasztornych.
Pod koniec XII i na początku XIII wieku w Europie pojawiły się pierwsze uniwersytety (najstarsze w Bolonii i Paryżu). W Polsce pierwszy uniwersytet - Akademia Krakowska - został założony w 1364 roku przez Kazimierza Wielkiego, a odnowiony w 1400 roku przez Władysława Jagiełłę. Zasłynął przede wszystkim z wysokiego poziomu nauczania astronomii, matematyki i prawa. Przyciągał wielu studentów z różnych krajów. Jego wychowankami byli m.in. Mikołaj Kopernik, Andrzej Frycz Modrzewski, Jan Kochanowski.
W XVI wieku na ziemiach polskich pojawiły się gimnazja - szkoły prowadzone przez innowierców (np. luteran czy arian), charakteryzujące się wysokim poziomem. Od 2 poł. XVI wieku pojawiły się kolegia - szkoły średnie prowadzone przez zakony (jezuitów, później także pijarów).
Chłopcy oddani na naukę rzemiosła przez pierwszych kilka lat wykonywali posługi domowe u majstra, a dopiero później zaczynała się właściwa nauka. Uczeń po kilku latach zostawał dopuszczony do egzaminu na czeladnika. Po praktyce czeladniczej i wykonaniu pracy mistrzowskiej mógł otworzyć własny zakład.
W XVII wieku polskie szkolnictwo przestało się rozwijać, naukę prowadzono według przestarzałych programów i metod. Przełom dokonał się dzięki reformom ks. Stanisława Konarskiego, który w 1740 roku założył w Warszawie Collegium Nobilium - szkołę o nowoczesnym programie nauczania (m.in. nauczano języków obcych, geografii, matematyki, historii, fizyki). W 1765 roku powstała Szkoła Rycerska - pierwsza szkoła państwowa w Polsce. Miała przygotowywać młodzież do służby wojskowej i urzędów cywilnych. Jej wychowankiem był m.in. Tadeusz Kościuszko. W 1773 roku powołano Komisję Edukacji Narodowej, która stworzyła ujednolicony system szkolnictwa, obejmujący szkoły elementarne (podstawowe), średnie i wyższe. W szkołach średnich zamiast łaciny jako język wykładowy wprowadzono polski, a program wzbogacono o nauki przyrodnicze, matematykę, fizykę.
W 1775 r. powstało Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które zajęło się opracowywaniem podręczników.
W pierwszym trzydziestoleciu XIX w. szkolnictwo polskie rozwijało się bez przeszkód w Księstwie Warszawskim (1807-1814), a po kongresie wiedeńskim - w Królestwie Polskim (1815-1830). Po upadku powstania listopadowego włądze zaborcze zaczęły prowadzić politykę rusyfikacyjną, chociaż ze względów praktycznych powstawały szkoły zawodowe (Akademia Medyko-Chirurgiczna, Instytut Politechniczny i in.). Po upadku powstania styczniowego rozpoczęła się likwidacja polskiego szkolnictwa. U schyłku wieku wszystkie przedmioty - oprócz religii i jęz. polskiego - wykładane były po rosyjsku. Polacy prowadzili jednak tajne nauczanie - kółka samokształceniowe, prelekcje, odczyty. W zaborze pruskim w 1 poł. XIX wieku rozwijały się przede wszystkim szkoły elementarne, dzięki którym umiejętność czytania i pisania upowszechniła się wśród chłopów. W drugiej połowie wieku nasiliła się działalność germanizacyjna - ze szkół usunięto język polski. Działały jednak towarzystwa - np. Towarzystwo Naukowej Pomocy, Towarzystwo Czytelni Ludowych - przyczyniające się do utrzymania świadomości narodowej. Galicja (zabór austriacki) uzyskała w 2 połowie XIX wieku autonomię, dzięki czemu szkolnictwo mogło się rozwijać. Szkoły średnie rozwijały się powoli, działały za to Uniwersytety - Jagielloński i Lwowski - oraz Politechnika Lwowska. W Krakowie powstała Akademia Umiejętności, skupiająca badaczy zajmujących się różnymi dziedzinami nauk.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku konieczne było ujednolicenie systemu szkolnego i przystąpienie do likwidacji analfabetyzmu. Wprowadzono siedmioletnią szkołę powszechną, rozwijały się szkoły średnie (ogólnokształcące i zawodowe) oraz wyższe. Liczba wyższych uczelni wzrosła z 10 do 32. Działania na rzecz upowszechniania oświaty przerwała druga wojna światowa.
W latach okupacji Niemcy zamknęli szkoły średnie i uniwersytety. Już od końca 1939 r. organizowano jednak tajne nauczanie, w tak szerokim zakresie i o tak sprawnej organizacji, jakiej nie było w żadnym innym kraju okupowanej Europy. System szkolnictwa obejmował wszystkie szczeble kształcenia - od podstawowego po wyższy.
Obecnie w Polsce wszystkie dzieci mają obowiązek nauki szkolnej (od 7 do 18 roku życia). Po ukończeniu sześcioletniej szkoły podstawowej można się kształcić w gimnazjum, a potem w liceum lub szkole zawodowej. Po zdaniu egzaminu dojrzałości można się nadal uczyć w szkole wyższej. Społeczność szkolna obejmuje uczniów, nauczycieli i rodziców. Pracą każdej szkoły kieruje dyrektor, który współpracuje z radą pedagogiczną (tworzą ją wszyscy nauczyciele zatrudnieni w danej szkole, decydują m.in. o planie pracy szkoły), radą szkoły (złożona jest z przedstawicieli rodziców, nauczycieli i uczniów, m.in. uchwala regulamin szkoły) i samorządem uczniowskim, który tworzą wszyscy uczniowie danej szkoły. Celem szkoły jest wszechstronne przygotowanie uczniów do samodzielnego życia w przyszłości.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.