Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Skorupa ziemska zbudowana jest ze skał, na których znajduje się warstwa gleby. Skały to naturalny składnik skorupy ziemskiej, złożony z kilku minerałów lub tworzony przez jeden minerał. Minerały tworzą kryształy o różnej wielkości.
Zapamiętaj!
Minerał - naturalny składnik skorupy ziemskiej jednorodny w swoim składzie, np. sól kamienna.
Rodzaje skał
| Skały lite zbudowane z minerałów silnie ze sobą spojonych. | granit - twarda skała ziarnista zbudowana z kolorowych minerałów miki, szarego kwarcu, białego skalenia, cała skała ma kolor szary, szarozielony lub szaroróżowy |
| piaskowiec - spojone silnie ziarna piasku, ma kolor kremowy, czerwony, żółty | |
| wapienie - zbudowane ze szczątków zwierząt, miękka skała barwy białej, kremowej lub żółtej | |
| Skały zwięzłe są mało spoiste. | less - zbudowany z bardzo drobnych ziarenek kwarcu, kolor od żółtokremowego do szarożółtego |
| Skały zwięzłe są mało spoiste. | ił - zbudowana z drobnych ziaren mniejszych od piasku, bardzo mocno sklejonych ze sobą, kolor od żółtokremowego do szarożółtego |
| glina - zbudowana z ziaren o różnych rozmiarach, pod wpływem wody staje się bardzo miękka i plastyczna, ma kolor żółty lub czerwonawy | |
| Skały luźne zbudowane są z okruchów skalnych, które nie są ze sobą spojone. | żwir - składa się z luźnych zaokrąglonych ziaren, grubszych niż piasek, zawiera różne minerały, mają różne kolory. |
| piasek - luźne, małe ziarna (okruchy skalne), ma kolor szary, szarozielony lub szarożółty |
Skały dzielimy ze względu na miejsce powstawania.
Skały mogą być przepuszczalne dla wody, m.in. piasek i żwir i nieprzepuszczalne: granit, bazalt, piaskowiec.
Wykorzystanie skał:
- w budownictwie (piasek, żwir, wapień),
- na pomniki, na posadzki (granit, bazalt, marmur).
Gleba jest to górna warstwa skorupy ziemskiej złożona z okruchów skał, powietrza, wody, roślin, zwierząt i ich obumarłych szczątków. Występuje bezpośrednio na skałach.
Powstawanie gleby:
- skały kruszą się pod wpływem działania temperatury, wody, wiatru;
- pojawiają się organizmy pionierskie: porosty, mchy i drobne zwierzęta;
- organizmy żywe obumierają, tworzy się żyzna warstwa gleby czarno zabarwionej - próchnicy;
- stopniowo warstwa próchnicy zwiększa się i pojawiają się organizmy o większych wymaganiach.
Od ilości próchnicy zależy żyzność gleby, ponieważ jest ona bogata w sole mineralne. Mamy bardzo wiele rodzajów gleby, określamy je na podstawie barwy oraz budowy.
Mieszkańcy gleby:
- dżdżownice: drążą korytarze, gdzie wchodzi woda i powietrze, zjadają obumarłe szczątki organiczne i wydalają odchody wzbogacając glebę w sole mineralne,
- kret,
- turkuć podjadek,
- larwy - pędraki chrabąszcza majowego,
- bakterie,
- grzyby,
- osy, mrówki, które w glebie budują swoje gniazda,
- kopią nory nornik, królik, chomik, lis, mysz polna.
Rodzaje gleb
Proces glebotwórczy przebiega zależnie od różnych czynników, m.in. klimatu i rodzaju skał. W związku z tym mamy rozmaite gleby, a każda ma charakterystyczny profil glebowy.
Większość naszych gleb powstała z piasków, glin i iłów.
Na obszarze Polski występują:
- gleby bielicowe - mały poziom próchnicy, mało urodzajne, rosną na nich bory świerkowe i sosnowe;
- gleby brunatne - są żyźniejsze, mają więcej próchnicy i związków mineralnych, powstają pod wpływem lasów liściastych;
- czarnoziemy - zawierają dużo próchnicy, są bardzo urodzajne;
- czarne ziemie - bardzo urodzajne, powstały na miejscu jezior i bagien;
- rędziny - blisko pod powierzchnią ziemi skał wapiennych, najbardziej urodzajne gleby w kraju.
- mady rzeczne - powstały z mułów naniesionych przez rzeki i osadzonych w ich dolinach i u ujścia rzek, urodzajne.
Mamy jeszcze gleby bagienne (torfowe) i górskie.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.