Pawlikowska-Jasnorzewska, Maria (1891-1945)

Urodziła się w Krakowie 24 XI 1891 r. Była wnuczką Juliusza, a córką Wojciecha Kossaka, siostrą Magdaleny Samozwaniec, kuzynką Zofii Kossak-Szczuckiej. Od wczesnych lat dziecięcych leczona z powodu skrzywienia kręgosłupa i garba. Chodziła w gorsetach ortopedycznych, jeździła do klinik i zakładów leczniczych. Z tego powodu nie pobierała nauki w szkołach. Szeroką wiedzę zyskała dzięki domowej edukacji. Uczęszczała jedynie na zajęcia ASP. Związana twórczo i towarzysko z poetami Skamandra, rodziną Morstinów, krakowskimi formistami, Witkacym. Dużo podróżowała. Po pierwszym mężu - oficerze Wojska Polskiego, Bzowska. Jej drugim mężem był znakomity taternik i znawca folkloru góralskiego - Jan Gwalbert Pawlikowski. Z ostatnim mężem, Jasnorzewskim - oficerem lotnictwa - w 1939 r. opuściła Polskę i wyjechała do Anglii. Chora na raka zmarła w Manchesterze 9 VII 1945 r.

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska była niezwykłym zjawiskiem międzywojennej Polski. Znakomita poetka, bohaterka skandali towarzyskich. Debiutowała w 1923 r. tomem Niebieskie migdały (1922) potem kolejno ukazywały się: Pocałunki (1926), Dancing (1927), Wachlarz (1927), Cisza leśna (1928), Paryż (1929), Profil białej damy (1930), Skromny jedwab (1932), Śpiąca załoga (1933), Balet powojów (1935), Krystalizacje (1937), Szkicownik poetycki (1939). Występowała jako poetka miłości. Jej ulubioną formą wypowiedzi były krótkie miniatury zakończone zaskakującą puentą. Uczucie przedstawiała naturalnie i bezpretensjonalnie. W swojej poezji nie stroniła od erotyki. Od 1927 w wierszach Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej pojawiają się poważniejsze tematy przemijania, śmierci oraz znakomite opisy przyrody.

1939 rok jak dla wszystkich Polaków przyniósł przełom w życiu poetki. Boleśnie odczuła rozstanie z Polską i rodziną. Gorycz i katastrofizm odebrały świeżość i naturalność wierszom z ostatnich tomów: Róża i lasy płonące (1940) i Gołąb ofiarny (1941).

Cała twórczość Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej zyskała uznanie w oczach krytyków reprezentujących różne orientacje. Jest popularna i chętnie czytana do dziś.