Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Choroba nowotworowa polega na nagromadzeniu mutacji w komórkach somatycznych.
Jako wynik nagromadzenia mutacji częściej spotykana jest u ludzi starszych, u których długość życia pozwoliła na kumulację dostatecznej ilości zmian w materiale genetycznym.
Mutacje prowadzące do rozwoju choroby nowotworowej to mutacje genowe, zachodzące podczas replikacji DNA, który to proces poprzedza każdy podział komórki. A więc szczególnie często zachodzą w tych komórkach, które często się dzielą. Komórkami takimi są:
1. Komórki nabłonkowe. Nowotwór złośliwy tych komórek nazywany jest rakiem. Komórki te:
- pokrywają powierzchnię naszego ciała - występuje tu rak skóry i jego szczególnie niebezpieczna postać - czerniak
- wyścielają drogi oddechowe i powierzchnię płuc, przewód pokarmowy - z tych komórek powstać może np. rak płuc, rak żołądka, jelita itp.
- pełnią funkcje gruczołowe - z nich rozwija się rak piersi, prostaty, wątroby 2. Komórki szpiku kostnego produkujące krwinki. Nowotwór tych komórek prowadzi do rozwoju białaczki.
Zachodzenie mutacji w komórkach jest zjawiskiem zupełnie naturalnym. Im dłużej człowiek żyje, tym więcej mutacji gromadzi się w komórkach jego ciała i tym większe jest prawdopodobieństwo rozwinięcia się choroby nowotworowej. Proces ten może zostać przyspieszony poprzez:
- oddziaływanie czynników mutagennych - w tym przypadku zwanych kancerogennymi (lub po prostu rakotwórczymi). Do bardziej znanych czynników należą: promieniowanie UV wywołujące czerniaka skóry czy dym papierosowy odpowiedzialny głównie za raka płuc;
- czynniki dziedziczne - obserwuje się, że w niektórych rodzinach występowanie choroby nowotworowej jest częstsze niż w innych. Odpowiedzialne za to są dziedziczne mutacje w istotnych dla rozwoju nowotworu genach. Osoba obciążona taką wadą ma „krótszą drogę” do rozwoju choroby;
- przebycie niektórych chorób wirusowych - ze względu na specyfikę infekcji wirusowej, polegającej na wbudowywaniu materiału genetycznego wirusa w DNA komórki, możliwa jest jej mutacja, która przyspieszy rozwój choroby nowotworowej. Wiadomo na przykład, że przebycie wirusowego zapalenia wątroby typu B zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia w późniejszych latach raka wątroby.
Przebieg choroby:
1. Pierwszy etap to mutacje w genach sterujących podziałami komórkowymi. Efektem jest przekształcenie się „niewinnych” genów w onkogeny. Dzięki nim komórka bardzo intensywnie dzieli się.
2. Komórki sąsiednie rejestrują fakt, że jedna z nich nieprawidłowo funkcjonuje. Wysyłają sygnały chemiczne, które mają powstrzymać nadmierne podziały, a gdy to nie pomaga, uruchomić w wadliwie funkcjonującej komórce mechanizm zaprogramowanej śmierci (obrazowo mówiąc, mają ją zmusić do samobójstwa w imię dobra organizmu). Przeważnie ten mechanizm zdaje egzamin, ale czasami, dzięki kolejnym mutacjom, niektórym komórkom udaje się zignorować polecenia swoich sąsiadek i rozwijają się nadal.
3. Powstające nowe komórki tracą specjalizację - to znaczy nie przypominają komórek typowych dla tkanki z której powstały, nie pełnią też przewidzianych dla nich funkcji. Uniezależniają się od organizmu.
4. System immunologiczny rozpoznaje obecność wadliwie funkcjonujących komórek i przystępuje do obrony organizmu, podobnie jak w przypadku infekcji wirusowej czy bakteryjnej. Szacuje się, że spora część nowotworów kończy w tym momencie swój rozwój, a człowiek, którego to dotyczyło, nie był nawet świadomy grożącej mu choroby.
5. Jeśli dojdzie do kolejnych mutacji, niektóre komórki mogą nauczyć się „oszukiwać” system odpornościowy. Wtedy nowotwór rozwija się dalej. Tworzy się niewielki guzek. Rak wykryty w tym stadium jest w pełni uleczalny. Na tym etapie kończy się też rozwój nowotworów łagodnych.
6. Następna mutacja powoduje kolejną zmianę zachowania komórek - odrywają się one od pierwotnego guza, dostają do naczyń włosowatych, a następnie wraz z krwią i limfą wędrują po organizmie. Prędzej czy późnej zakotwiczają się w jakimś nowym miejscu i tam inicjują powstawanie nowych guzów, czyli przerzutów. Taki guz nazywany jest guzem złośliwym. Choroba jest zaawansowana, a wycięcie guza pierwotnego nie gwarantuje całkowitego wyleczenia.
7. Jednocześnie guz pierwotny rozrasta się, niszcząc sąsiadujące z nim tkanki lub narządy, w których się rozwija. Tak samo rozrastają się guzy powstałe w wyniku przerzutów. Efekt końcowy to śmierć organizmu.
Profilaktyka i leczenie
Zapobieganie chorobom nowotworowym sprowadza się głównie do unikania czynników rakotwórczych, czyli niepalenia papierosów, unikania słońca w godzinach południowych i stosowaniu kremów z odpowiednimi filtrami UV.
Osoby, u których w rodzinie często występuje choroba nowotworowa mogą skorzystać z poradnictwa genetycznego. Jeśli okaże się, że są nosicielami zmutowanych alleli, powinny częściej poddawać się badaniom profilaktycznym.
Im starsze osoby, tym częściej powinny poddawać się badaniom, aby możliwie jak najwcześniej wykryć zmiany nowotworowe.
Wcześnie wykryta choroba nowotworowa jest w pełni uleczalna.
Osoby, u których choroba została wykryta stosunkowo późno, poza interwencją chirurgiczną polegającą na wycięciu guza pierwotnego poddawane są radioterapii i chemioterapii. Zabiegi te mają na celu ograniczenie podziałów komórkowych i zniszczenie pozostałych w organizmie komórek nowotworowych. Niestety niekorzystnie oddziałują również na zdrowe komórki i dlatego nie mogą być zbyt długo stosowane.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.