Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Płeć człowieka zależy od kombinacji chromosomów płci, które otrzymał od swoich rodziców. Kobieta posiada chromosomy XX, więc powstające w jej organizmie komórki jajowe mogą zawierać tylko chromosom płci X. Natomiast mężczyzna ma chromosomy XY, stąd przy powstawaniu plemników są dwie możliwości: albo do plemnika trafi chromosom X albo Y. Szanse są jednakowe, połowa plemników zawiera chromosom X, a połowa Y.
Wszystkie gamety zawierają 22 autosomy.
Z chromosomów płci komórka jajowa może zawierać wyłącznie chromosom X, natomiast plemniki mogą zawierać albo X, albo Y.
Teraz wszystko zależy od tego, który plemnik zapłodni komórkę jajową. W wyniku zapłodnienia plemnikiem z chromosomem X powstanie dziewczynka, a z chromosomem Y chłopiec.
Jak widać prawdopodobieństwo urodzenia się dziewczynki lub chłopca jest takie samo i wynosi 50%.
Chromosom Y zawiera niewiele genów (w praktyce szkolnej często mówi się, że jest pusty), natomiast na chromosomie X znajduje się dużo genów, niekoniecznie mających cokolwiek wspólnego z płcią. Ze względu jednak na ich położenie (chromosom płci) mówimy o genach sprzężonych z płcią, (albo o cechach sprzężonych z płcią, gdy mówimy o fenotypowych efektach działania genu).
Cechy sprzężone z płcią, to cechy uwarunkowane genami leżącymi na chromosomie X
Najczęściej spotykane przykłady genów sprzężonych z płcią to:
- gen kodujący białko niezbędne do procesu krzepnięcia krwi. Jego zmutowany, recesywny allel odpowiedzialny jest za chorobę zwaną hemofilią, objawiającą się upośledzeniem krzepliwości krwi
- gen zawierający informację o białku niezbędnym do prawidłowego rozróżniania kolorów. Jego zmutowany, recesywny allel odpowiada za wadę wzroku zwaną daltonizmem (nierozpoznawanie barw, najczęściej czerwonego koloru).
Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią na przykładzie dziedziczenia hemofilii
Oznaczenia:
H - allel dominujący, prawidłowa wersja genu
h - allel recesywny, uszkodzona (zmutowana) wersja genu
· - brak allelu.
możliwe genotypy i fenotyp kobiety:
kobieta, ma dwa chromosomy X, na każdym z nich posiada allel omawianego genu:
HH - zdrowa
Hh - zdrowa nosicielka
hh - chora na hemofilię - to w zasadzie tylko teoretyczna możliwość, bo prawdopodobieństwo zejścia się dwóch alleli recesywnych jest w tym przypadku nikłe.
możliwe genotypy i fenotypy mężczyzny:
mężczyzna posiada jeden chromosom X, więc posiada tylko jeden allel genu:
H - - zdrowy
h - - chory na hemofilię
Przykładowe krzyżówki ilustrujące zasady dziedziczenia hemofilii:
Wniosek: Dzieci zdrowej kobiety i chorego mężczyzny są zdrowe, przy czym wszystkie córki urodzone z takiego związku są nosicielkami.
Wniosek: Potomstwo zdrowego mężczyzny i zdrowej kobiety będącej nosicielką recesywnego allelu jest następujące:
- wszystkie córki są zdrowe, ale istnieje 50% szans, że są nosicielkami.
- istnieje 50% prawdopodobieństwo, że syn urodzony z takiego związku będzie chorował na hemofilię.
Jak widać cechy sprzężone z płcią są przekazywane następnym pokoleniom przez kobiety - nosicielki, natomiast ujawniają się znacznie częściej u mężczyzn, u których brak drugiego allelu uniemożliwia „zamaskowanie” jego obecności w fenotypie.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.