Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Początkowo AK zakładała zorganizowanie ogólnonarodowego (powszechnego) powstania zbrojnego. Powstanie to miało być wywołane w najbardziej sprzyjającym politycznie i militarnie momencie. Liczono na wykrwawienie się dwóch wrogów Polski (Niemiec i ZSRR) we wzajemnej walce. Kiedy sytuacja na froncie wschodnim przechyliła się na korzyść Armii Czerwonej, zrezygnowano z planu ogólnonarodowego powstania i opracowano w jesieni 1943 r. plan „Burza”.
Podstawą jego opracowania była instrukcja Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego. Plan zakładał wywołanie szeregu powstań lokalnych w rejonach wycofywania się Niemców, aby opanować teren i występować w charakterze gospodarza wobec wkraczających wojsk radzieckich. Plan ten zakładał współdziałanie z Armią Czerwoną w zwalczaniu Niemców. Na Wołyniu, Wileńszczyźnie, we Lwowie oddziały AK współdziałały z partyzantką radziecką. Jednak w momencie wkroczenia Rosjan na te tereny ujawniły się rozbieżności między dowództwem Rosjan a Armią Krajową. Żołnierzy AK, broniących się przed wstąpieniem do Ludowego Wojska Polskiego, aresztowano. Wiele oddziałów nie chciało się ujawnić i pozostało w ukryciu.
Do połowy lipca 1944 r. rząd emigracyjny nie brał pod uwagę możliwości wystąpienia zbrojnego w Warszawie. Świadczy o tym m.in. prośba o pośredniczenie w sprawie uznania Warszawy miastem otwartym (nie- uzbrojonym, nie będącym terenem działań wojennych), z którą zwrócił się rząd Mikołajczyka w czerwcu 1944 r. do papieża i rządu Szwajcarii.
1. Zbliżanie się Armii Czerwonej w wyniku rozpoczętej na Białorusi ofensywy i przekroczenie przez nią Bugu 20 VII 1944 r.
2. Utworzenie 21 VII 1944 r. PKWN jako rządu polskich komunistów i wydanie przez niego Manifestu 22 VII 1944 r.
3. Władze emigracyjne i AK uznały za niebezpieczne dla polskiej racji stanu rozszerzenie wpływów PKWN na Warszawę.
4. Rząd emigracyjny postanowił rozszerzyć plan „Burza” na Warszawę i uderzyć na wycofujących się Niemców, aby wobec wkraczających Rosjan i PKWN wystąpić w roli gospodarza.
5. 31 VII 1944 r. rozeszła się wiadomość o wkroczeniu Armii Czerwonej do Warszawy.
Niesprawdzone wiadomości o wkroczeniu Armii Czerwonej, które przekazał 31 VII 1944 r. płk. Chruściel ps. „Monter” przyśpieszyły decyzję o wybuchu powstania. Komendant Główny AK, gen. Tadeusz Komorowski „Bór”, uzyskawszy zgodę Delegata Rządu 31 VII 1944 r. o godz. 18 wydał rozkaz, wyznaczając termin wybuchu powstania w Warszawie na 1 VIII 1944 r. o godz. 17 (godzina „W”).
Etapy walki
Okres polskiego natarcia: Podokres od 1 VIII 1944 r. godz. 17:00 do świtu 2 VIII 1944 r. wywarł wpływ na cały przebieg powstania. Od 2 VIII do 4 VIII 1944 r. trwały działania zaczepne. Natarcie nie przyniosło spodziewanych wyników. Powstańcy nie zdołali opanować całkowicie centrum Warszawy, mostów na Wiśle ani utrzymać arterii komunikacyjnych.
Okres polskiej obrony: Od 5 VIII do 21 IX 1944 r. trwały bitwy obronne na wielkiej arterii komunikacyjnej - walki na Woli i Starym Mieście; od 3 IX do 30 IX 1944 r. - trwały bitwy obronne w dzielnicach nadbrzeżnych: Powiślu, Śródmieściu-Północy, Czerniakowie, Mokotowie.
Brak amunicji i broni (lotnictwo alianckie zaprzestało lotów, ponieważ Stalin nie zezwolił na lądowanie samolotów za Wisłą i Bugiem w celu uzupełnienia paliwa), lekarstw i żywności, doprowadziło do rozpoczęcia w dniu 9 IX 1944 r. rozmów kapitulacyjnych powstańców z dowództwem niemieckim. Rozmowy te zostały jednak przerwane 10 IX, ponieważ Stalin wyraził zgodę na lądowanie samolotów alianckich za Wisłą - zrzuty alianckie zostały wznowione. Równocześnie ruszyło natarcie wojsk radzieckich i polskich, w wyniku którego 14 IX wyzwolono prawobrzeżną Warszawę. Żołnierze 1 Armii WP przedostali się łodziami na Czerniaków, aby pomóc powstańcom walczącym tam w okrążeniu. Po ośmiodniowych walkach zginęli na tym przyczółku.
Trzecia dekada września była okresem schyłku powstania. Pod koniec miesiąca lotnictwo niemieckie dokonało dwóch ciężkich nalotów na Żoliborz. Wśród ludności cywilnej i powstańców zaczął panować głód. Zawiodły wszystkie nadzieje na skuteczną pomoc lotnictwa zachodniego i na podjęcie wielkiej ofensywy radzieckiej. W tych warunkach dalszy opór był niemożliwy.
30 IX do kwatery gen. von dem Bacha w Ożarowie przybyli delegaci Komendy Głównej, w celu zaznajomienia się z warunkami kapitulacji. Rano 2 X 1944 r. delegacja dowództwa powstania po całodniowych rokowaniach podpisała ok. godz. 21 akt kapitulacji. Przewidywał on m.in., że powstańcy będą traktowani jak wojsko alianckie i osadzeni w obozach jenieckich. Do niewoli dostał się m.in. gen. Komorowski-Bór i część dowództwa. Ludność cywilna musiała opuścić Warszawę (skierowano ją do obozów koncentracyjnych, na roboty do III Rzeszy i przewieziono do Generalnego Gubernatorstwa).
Nie znane są dokładne liczby strat wojsk powstańczych i ludności cywilnej Warszawy. W przybliżeniu oblicza się je na od 16 do 18 tys. powstańców i ponad 150 tys. ludności cywilnej. Zniszczono 40% domów mieszkalnych, 90% budowli zabytkowych (14 bibliotek, w tym Biblioteka Narodowa).
Powstanie warszawskie to walka wyjątkowa w dziejach polskich. Pokazuje ono bohaterską, pełną poświęceń walkę nie tylko oddziałów wojskowych, ale całego społeczeństwa Warszawy. Słabo uzbrojona armia powstańcza walczyła z przeciwnikiem wyposażonym w najnowocześniejszą broń. Imponuje postawa ludności cywilnej, która już w pierwszych dniach powstania przyłączyła się do powstańców. Cele powstania (przejęcie władzy w Warszawie przez AK) nie zostały zrealizowane. Poniesiono ogromne straty.
Upadek powstania osłabił ruch oporu w całej Polsce, co ułatwiło Stalinowi uzależnienie naszego państwa od ZSRR. Umocniona została również pozycja ZSRR wśród państw koalicji. Alianci na konferencji w Jałcie zaakceptowali fakt, że Europa Wschodnia będzie radziecką strefą wpływów.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.