Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Uwłaszczenie (przekazanie chłopu ziemi na własność) na ziemiach polskich odbywało się etapami, było przeprowadzane w różnym czasie i miejscu, w zależności od przynależności ziem polskich do Prus, Austrii i Rosji. Etapy uwłaszczeniowe przedstawiono w tabelce:
| Państwo | Data | Realizacja reform uwłaszczeniowych |
|---|---|---|
| Prusy | 1811 | edykt regulacyjny dla Królestwa Pruskiego – bogaci gospodarze, mający tzw. gospodarstwa sprzężajne (z inwentarzem) mogli nabyć prawa do ziemi po zapłaceniu panu ziemi odszkodowania w części ziemi; |
| 1823 | rozciągnięcie edyktu regulacyjnego na Poznańskie; | |
| lata 1848-1850 | zniesienie resztek praw zwierzchnich pana wsi do gruntów, uwłaszczenie objęło wszystkie kategorie ludności chłopskiej (także biedne). W 1872 r. zniesiono możliwość naznaczania wójta wsi przez pana. Konsekwencje – powstanie znacznej liczby dużych obszarowo gospodarstw wiejskich, dosyć liczna grupa chłopów zamożnych i wielka masa małorolnych lub nawet bezrolnych; | |
| Austria | koniec XVIII w. | reformy józefińskie – ograniczone poddaństwo i pańszczyzna, szybko postępował proces rozdrobnienia gospodarstw chłopskich, pan – opiekun dominialny wsi – do końca lat 40. XIX wieku; |
| 1848 | decyzją cesarską zniesienie poddaństwa i uwłaszczenie chłopów w czasie Wiosny Ludów. Odszkodowanie dla dziedziców (indemnizacja) miało być płacone przez państwo, które zapewniło sobie fundusze na ten cel z podatków, którymi w dużej mierze zostali objęci chłopi. Serwituty (prawo dla chłopów zbierania drewna z lasów dworskich i wypas bydła na nieużytkach i łąkach pana) pozostawiono nie rozwiązane, co prowadziło do nieporozumień na tym tle między wsią a panem. Konsekwencje – wielkie rozdrobnienie i karłowatość gospodarstw chłopskich, dominacja ziemian właścicieli aż 47% gruntów. | |
| Rosja | 1815–1830 | konstytucja królestwa Polskiego zagwarantowała chłopom wolność osobistą, ale nie mieli prawa do użytkowanej ziemi, 1818 r. dekret królewski – pan wsi jest jednocześnie jej wójtem – ludność wsi podporządkowana władzy administracyjnej pana wsi lub jego oficjalisty. Bardzo ograniczony zasięg oczynszowania w dobrach narodowych; |
| Rosja | 1841–1864 | oczynszowanie chłopów przede wszystkim w dobrach narodowych, początek akcji rugowania chłopów w dobrach prywatnych; |
| Rosja | 1846 | ukaz carski - zakaz rugów chłopskich (z gospodarstw poniżej 1,7 ha), pozostawienie pańszczyzny, likwidacja innych powinności („darmoch”), kontrola administracji nad umowami zawieranymi między panem a chłopem, zapewniono chłopom prawo dziedzicznego użytkowania ziemi; |
| Rosja | 1861 | z inicjatywy Wielopolskiego ukaz carski o oczynszowaniu: w dobrach państwowych całkowite, w dobrach prywatnych ponad połowę gospodarstw; |
| Rosja | 22 stycznia 1863 | dekrety powstańcze tymczasowego Rządu Narodowego nie weszły w życie; |
| Rosja | 2 marca 1864 | ukazy carskie o uwłaszczeniu chłopów – chłopi otrzymali prawo własności do użytkowanej ziemi, odszkodowanie dla dziedziców z funduszy rządowych uzyskiwanych z wysokiego podatku gruntowego, chłopi bezrolni otrzymali ziemię z dóbr narodowych, kościelnych i skonfiskowanych uczestnikom powstania. Konsekwencje – zmniejszenie liczby chłopów bez ziemi, zwiększenie liczby małych gospodarstw, ok. 35% gospodarstw to gospodarstwa średnie (ponad 8,5 ha) – one dominowały w strukturze rolnej na wsi w Królestwie Polskim. |
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.