Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Stefan Żeromski urodził się 14 X 1864 r. w Strawczynie w województwie kieleckim. Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej. Jego ojciec zarządzał majątkami. Dzieciństwo pisarza upłynęło w Ciekotach w Górach Świętokrzyskich. W latach 1874-86 uczył się w miejskim gimnazjum w Kielcach. Wcześnie stracił rodziców i zmuszony był utrzymywać się z korepetycji. Trudna sytuacja materialna, gruźlica, na którą chorował spowodowały przerwanie nauki przed maturą. Studiów w warszawskiej Szkole Weterynaryjnej również nie ukończył. Często w tym okresie głodował, mieszkał w złych warunkach. Od dzieciństwa pragnął zostać literatem. W czasie studiów związał się z radykalizującym czasopismem „Głos”. Miał już wówczas za sobą debiut poetycki - przekłady wierszy Lermontowa i własny wiersz Piosenka rolnika opublikowany w „Przyjacielu Dzieci”. W latach 1882-91 prowadził Dzienniki, których opublikowanie w latach 1953-56 stało się sensacją literacką. Do pracy pisarskiej zachęcił Żeromskiego gimnazjalny polonista - A. G. Bem. Po przerwaniu studiów pisarz zaczął pracę guwernera i korepetytora na dworach szlacheckich, mając okazję do obserwacji życia ziemian i chłopów. Od 1892 roku dla poprawy zdrowia odbył kilka podróży zagranicznych oraz po raz pierwszy wyjechał do Zakopanego. Również w 1892 roku poznał wdowę, Oktawie z Radziwiłłowiczów Rodkiewiczową. Jesienią tego roku odbył się ich ślub. Przez 5 lat (do 1987) Żeromscy mieszkali w Szwajcarii - w Raperswilu. Pisarz pracował tam jako zastępca bibliotekarza Biblioteki Muzeum Narodu Polskiego. W Zurychu zetknął się z wieloma przedstawicielami emigracji - poznał m.in. Gabriela Narutowicza i Juliana Marchlewskiego. Po powrocie do Polski do 1903 r. pracował w Bibliotece Ordynacji Zamoyskich w Warszawie. Nadal regularnie wyjeżdżał do Zakopanego lub do Włoch. W 1904 roku Żeromscy mieszkali w Zakopanem, a od 1905 w Nałęczowie. Wówczas pisarz mógł poświęcić się tylko pracy twórczej i społecznej, bowiem wydane w 1904 roku Popioły odniosły znaczący sukces. W Nałęczowie pisarz dużo działał społecznie - prowadził ochronkę i tajną szkołę w swoim domu, wygłaszał odczyty, brał udział w powołaniu Uniwersytetu Ludowego, od 1907 r. współdziałał w zakładaniu Towarzystwa Biblioteki Publicznej w Warszawie. Za działalność patriotyczno-społeczną został przez władze carskie zmuszony do opuszczenia ziem zaboru rosyjskiego. Mieszkał kolejno - w Zakopanem, 3 lata w Paryżu i znowu w Zakopanem. W 1912 roku poznał malarkę Annę Zawadzką, którą poślubił we Florencji w 1913 r. Z drugiego małżeństwa pochodzi córka - Monika. Po wybuchu I wojny światowej zgłosił się do Legionów, chciał wziąć udział w walkach. Jesienią 1918 r. przez pewien czas był prezydentem „Rzeczypospolitej Zakopiańskiej”. W tym roku przeżył osobistą tragedię - chorobę i śmierć syna z pierwszego małżeństwa - osiemnastoletniego Adama. W 1918 r. osiadł w Warszawie. Brał czynny udział w organizowaniu życia literackiego odrodzonej Polski. Był współzałożycielem Akademii Literatury, polskiego Pen Clubu, prezesem Zawodowego Związku Literatów Polskich. Uczestniczył również w akcji plebiscytowej na Mazurach. Zafascynowany urodą Bałtyku był współzałożycielem Towarzystwa Przyjaciół Pomorza. W dowód uznania otrzymał mieszkanie w oficynie Zamku Królewskiego w Warszawie. Lata 1921-24 spędził nad morzem. W 1924 r. był kandydatem do Literackiej Nagrody Nobla. Odrzucenie jego kandydatury, liczne ataki po ukazaniu się Wiatru od morza i Przedwiośnia spowodowały pogorszenie stanu zdrowia Żeromskiego. Zmarł 23 XI 1925 r. Pochowany został na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie. Jego pogrzeb stał się manifestacją patriotyczną. Powstało wiele utworów dedykowanych pisarzowi (Lechoń, Pawlikowska-Jasnorzewska, Wierzyński, Broniewski, Słonimski). W 1928 roku w „Chacie” (nałęczowskim domu Żeromskiego) utworzone zostało muzeum.
Po próbach poetyckich, publikowanych od 1882 roku, w 1895 Żeromski wydał swój pierwszy tom opowiadań (m.in. Siłaczka, Doktor Piotr) oraz zbiór Rozdziobią nas kruki, wrony.... Utwory te cieszyły się dużym zainteresowaniem, wyrażały bowiem moralno-społeczny niepokój. Odpowiedzialnością za klęskę powstań narodowych obarczył S. Żeromski elity, egoistyczne i pozbawione umiejętności współpracy z chłopstwem.
Podsumowaniem okresu młodzieńczego jest powieść nowego typu - Ludzie bezdomni (1899). Główny nacisk w tym utworze został położony na treści polityczne. Sławę pisarską Żeromskiego ugruntowała powieść Popioły (1904). Akcję powieści przeplatają dygresje, rozważania egzystencjalne (1905) nad sensem bytu i zawiłościami ludzkiej natury. Do 1912 roku wydał następne nowele: Echa leśne, Sen o szpadzie (1905), dramaty: Róża (1909), Sułkowski (1910) i powieść Dzieje grzechu (1908), napisaną pod wpływem depresji wywołanej klęską rewolucji 1905 roku. Wydarzeniem 1912 r. stała się powieść Wierna rzeka uznana za najpiękniejszy utwór o powstaniu styczniowym.
Ostatni okres twórczości S. Żeromskiego przypada na lata powojenne. Są to główne prace publicystyczne oraz O Adamie Żeromskim wspomnienie, cykl opowiadań poświęconych walce Polaków o dostęp do morza - Wiatr od morza (1924), dramaty: Turoń (1923), Ponad śnieg bielszym się stanę (1921), Uciekła mi przepióreczka (1924). Ukoronowaniem twórczości pisarza jest Przedwiośnie (1924), które wywołało spory krytyki i zróżnicowany odbiór czytelników.
Pisarstwo Żeromskiego nie pozostawia odbiorcy obojętnym i zmusza do głębszej refleksji nad historią narodu i ujawnianymi problemami ludzkiej natury.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.