Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
1. Ewolucja dotyczy zarówno pojedynczych genów jak i wielkich jednostek systematycznych. Możemy więc śledzić jej przebieg na różnych poziomach:
Mikroewolucja to zmiany w częstościach występowania alleli w populacjach, prowadzące do powstania nowych odmian lub ras. Przykładem może być powstawanie szczepów bakterii opornych na antybiotyki.
Makroewolucja to zmiany o szerszym zakresie, prowadzące do powstania jednostek systematycznych większych niż gatunek, czyli rodzajów, rodzin itp. Przykładem może być powstanie różnych rodzajów i rodzin ryb czy też wyodrębnienie się różnych rodzin w obrębie roślin okrytonasiennych.
Megaewolucja dotyczy dużych jednostek systematycznych, czyli powstania nowych typów czy gromad organizmów. Wiąże się to z powstaniem całkiem nowych rozwiązań przystosowawczych dla danego środowiska, co pociąga za sobą zmiany w planie budowy i funkcjach organizmu. Megaewolucją było powstanie stawonogów, strunowców lub wyodrębnienie się gromady ssaków.
2. Ewolucja jest procesem bezkierunkowym. Natura nie ma z góry ustalonej koncepcji budowy czy sposobu funkcjonowania organizmu. Zmiany zachodzą w różnych kierunkach, metodą „prób i błędów”. Te najlepsze utrwalają się w populacjach jako zmiany ewolucyjne. Ogromna różnorodność „pomysłów” na jak najlepsze przystosowanie się do środowiska doprowadziła do powstania bioróżnorodności. Ilustracją tego jest przedstawianie przebiegu ewolucji jako drzewa - jego pień symbolizuje jednorodność pierwotnych organizmów, poszczególne gałęzie zaś odzwierciedlają stopniowe różnicowanie się organizmów.
3. Często zdarza się, że organizmy zupełnie niezależnie od siebie „wynajdują” podobne rozwiązania. Przykładem może być bardzo podobna budowa oka u głowonogów i u kręgowców. Zwierzęta te nie są ze sobą spokrewnione. W sposób niezależny doszło u nich do wykształcenia narządów o prawie takiej samej budowie. Zjawisko takie nazywamy konwergencją, albo ewolucją zbieżną. Inne przykłady konwergencji obserwujemy u zwierząt przystosowanych do życia w wodzie: np. kształt ciała ryb i morskich ssaków czy np. u roślin pustynnych identyczny wygląd amerykańskich kaktusów i afrykańskich wilczomleczy.
4. Ewolucja ma nierównomierne tempo. Istniały okresy na naszej planecie, gdy tempo ewolucji było bardzo duże i w stosunkowo krótkim okresie czasu powstawały całe gromady, a nawet typy organizmów. W innych okresach zmiany ewolucyjne raczej dotyczyły przystosowywania się istniejących organizmów do różnych warunków środowiska. Zjawisko to, zwane radiacją adaptacyjną, najlepiej ilustrują mezozoiczne gady: będąc w systematyce jedną gromadą, a więc cechując się jednym planem budowy i podobnym stopniem ewolucyjnego zaawansowania zdominowały wszystkie środowiska. W erze kenozoicznej możemy mówić o radiacji adaptacyjnej ssaków.
5. Ewolucja to nie tylko powstawanie nowych organizmów, ale również ich wymieranie. W historii życia wymierały nie tylko całe gatunki, ale też rodzaje, rodziny, czy jeszcze większe grupy organizmów. Przyczyną są gwałtowne zmiany środowiska i niezdolność organizmów do adaptacji w zmienionych warunkach. Najlepszym przykładem jest znane wszystkim wyginięcie dinozaurów.
6. Ewolucja jest procesem nieodwracalnym, to znaczy raz zaistniała zmiana ewolucyjna nie może się cofnąć. Natomiast może się zdarzyć, że kolejna zmiana ewolucyjna upodabnia organizm do jego dalekich przodków, np. ssaki morskie upodobniły co prawda swój kształt ciała do ryb, ale nadal są ssakami i posiadają wszystkie zdobycze ewolucyjne tej gromady.
7. Ewolucja jest procesem postępowym w sensie przystosowania się organizmów do środowiska, nie zaś w sensie komplikacji budowy. U wielu pasożytów doskonalenie przystosowania oznacza wręcz uproszczenia budowy. Znanym przykładem jest tasiemiec, który nie posiada większości narządów zmysłów, nie posiada układu pokarmowego i w porównaniu z wolno żyjącymi płazińcami ma bardzo uproszczoną budowę, a stawiany jest jako wzór ewolucyjnych osiągnięć w dziedzinie pasożytnictwa.
8. Ewolucja jest procesem przypadkowym. U jej podłoża leżą mutacje, które są zdarzeniami losowymi. Jest więc kwestią przypadku, jaka zmiana ewolucyjna się pojawi i czy w ogóle będzie ona miała miejsce.
9. Ewolucja jest faktem, istnienia jej nie można poddawać w wątpliwość. Określenie teoria ewolucji, które według kreacjonistów ma sugerować, że nie jest to zjawisko pewne, odnosi się do sposobu jej zachodzenia i mechanizmów nią sterujących, a nie do istnienia samego procesu.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.