Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Po upadku powstania styczniowego represje za pomoc udzielaną powstańcom dotknęły ludność polską mieszkającą pod zaborem pruskim. Szczególne ich nasilenie nastąpiło po 1871 r. (zjednoczenie Niemiec i powstanie II Rzeszy Niemieckiej). Polityka germanizacyjna prowadzona przez władze pruskie miała na celu:
- ostateczną germanizację wschodnich terenów państwa pruskiego (przede wszystkim warstw wykształconych),
- zlikwidowanie wszelkich przejawów odrębności ustrojowych (szczególnie Wielkopolski),
- zwalczanie kultury i świadomości polskiej.
Działania były zaplanowane i prowadzone przy użyciu wszelkich środków i metod prawnych i pozaprawnych. Propagatorem polityki antypolskiej był kanclerz zjednoczonych Niemiec - Otto von Bismarck.
- W roku 1867 Poznańskie weszło w skład nowo powstałego Związku Północnoniemieckiego, a od 1871 r. cały zabór pruski znalazł się w granicach II Rzeszy.
- Od roku 1876 język niemiecki stał się językiem urzędowym, germanizacja objęła nazwy miast, ulic, nazwisk, miejscowości. Wielkopolska otrzymała nazwę prowincji poznańskiej - Provinz Posen.
- Stopniowo wprowadzano język niemiecki jako wykładowy do szkół, choć początkowo pozwolono uczyć religii w języku polskim.
W zjednoczonych Niemczech Bismarck prowadził walkę z Kościołem katolickim. Na lata 70. XIX wieku przypada nasilenie konfliktów między władzami niemieckimi a Kościołem katolickim. W latach 1873-75 zostały wydane tzw. ustawy wyjątkowe, które pozbawiały Kościół katolicki nadzoru nad szkolnictwem, odbierały prowadzenie akt stanu cywilnego, przewidywały państwowy nadzór nad kształceniem księży, ingerencję władz niemieckich w wybór dostojników kościelnych i treść głoszonych kazań. Duchownymi mogli zostawać wyłącznie obywatele niemieccy po zdaniu odpowiedniego egzaminu z kultury niemieckiej.
Zapamiętaj!
Na ziemiach polskich zaboru pruskiego walka z Kościołem katolickim była jednocześnie walką władz pruskich z polskością, którą Kościół ten pielęgnował. Nosiła miano walki o kulturę - Kulturkampf.
Wobec oporu arcybiskupa gnieźnieńskiego Mieczysława Ledóchowskiego władze pruskie zamknęły seminarium duchowne w Poznaniu, zlikwidowały szkolnictwo zakonne, na instytucje kościelne nałożyły grzywny. Choć w kolejnych latach złagodzono napięcie na linii państwo - Kościół, to w konsekwencji walki o kulturę wzrosły wpływy Kościoła katolickiego w społeczeństwie polskim, mimo kontynuacji polityki germanizacyjnej.
Polacy mieszkający na terenach zaboru pruskiego wobec niemożności zbrojnego przeciwstawiania się akcji germanizacyjnej, rozpoczęli walkę o zachowanie polskości w ramach szeroko pojętej pracy organicznej. W krótkim czasie postawy organicznikowskie dotarły do wszystkich warstw ludności. Możemy nawet mówić o solidaryzmie społecznym jako reakcji w obronie polskości.
- W roku 1861 powstało Centralne Towarzystwo Gospodarcze grupujące zarówno ziemian, jak i chłopów.
- We wsiach i miasteczkach powstawały towarzystwa rolnicze i gospodarcze (Wielkopolska, Śląsk, Pomorze i Mazury).
- Do roku 1900 powstało ok. 200 różnorodnych polskich towarzystw, w których nie prowadzono działalności politycznej, działano jednak na innych płaszczyznach, walcząc o zachowanie mowy polskiej, tradycji, kultury. Towarzystwa były swoistymi szkołami uświadomienia narodowego.
- Analogicznie w miastach powstawały towarzystwa przemysłowe, pożyczkowe (spółdzielnie) udzielające korzystnych kredytów, ucząc jednocześnie nowoczesnych metod gospodarowania, oszczędności, sumienności - cech charakteru, które w rywalizacji ekonomicznej i gospodarczej z Niemcami mogły pozwolić Polakom przetrwać nad Odrą, Wartą i Bałtykiem.
- W roku 1872 powstało Poznańskie Towarzystwo Oświaty Ludowej - inicjowało zakładanie i prowadziło biblioteki na wsiach. Podobny cel stawiało sobie Towarzystwo Czytelni Ludowych.
W połowie lat 80. XIX wieku w Niemczech nastąpił wzrost nastrojów nacjonalistycznych. Rozpoczął się kolejny etap walki z polskością. W 1885 roku władze niemieckie wydały nakaz opuszczenia państwa przez wszystkich „obcopoddanych” (nie posiadających pruskiego obywatelstwa). Te tzw. rugi pruskie, przeprowadzane z całą bezwzględnością, objęły ok. 26 tys. Polaków.
W roku 1886 została utworzona Komisja Kolonizacyjna z kapitałem 100 mln marek. Zadaniem jej było skupywanie polskich majątków i ziemi, a następnie jej parcelacja między Niemców, by w ten sposób zmienić proporcjonalny skład ludnościowy, szczególnie w Wielkopolsce. W odpowiedzi na działania niemieckie w 1888 r. Polacy założyli Bank Polski, który udzielając Polakom na dogodnych warunkach kredytów, miał ocalić polski stan posiadania. Mimo wielkiej akcji propagandowej i dotacji finansowych władz pruskich Komisja Kolonizacyjna nie wykupiła ziemi z rąk Polaków. Co więcej, wobec podniesienia poziomu gospodarowania i wspólnej akcji wszystkich grup społeczeństwa polskiego w konkurencji z Niemcami Polacy mogli odnosić sukcesy.
Akcja germanizacyjna, mimo ewidentnych niepowodzeń, nadal była popierana i rozszerzana przez władze niemieckie. W roku 1894 powstał Związek dla Popierania Niemczyzny w Marchiach Wschodnich zwany od 1899 r. Niemieckim Związkiem Kresów Wschodnich. Wśród Polaków nosił miano Hakaty od pierwszych liter nazwisk założycieli: Ferdinanda Hansemanna, Hermanna Kennemanna i Heinricha Tiedemanna. Związek grupował Niemców ze wszystkich środowisk, posiadał poparcie cesarza Wilhelma II, miał pracować nad negatywnym obrazem Polaków wśród Niemców. Władze niemieckie angażowały duże środki do walki z polskością. Siłąrozpędzano zebrania polskie, łamiąc tym samym podstawowe prawa. W ramach akcji germanizacyjnej zwalczano posługiwanie się językiem polskim.
Czy wiesz, że...
W latach 1900-1909 ostatecznie wprowadzono w życie zakaz nauczania w języku polskim wszystkich przedmiotów, w tym religii. We Wrześni (1901 r.) dzieci i rodzice ogłosili strajk nie uczestnicząc w lekcjach religii i nie biorąc do rąk niemieckiego katechizmu. Dzieci poddano chłoście, a rodzice w głośnych procesach zostali skazani na kary więzienia.
Wydarzenia z Wrześni odbiły się szerokim echem nie tylko w Niemczech, ale w całej Europie, wywołując protesty wielu środowisk.
Już na początku XX wieku władze pruskie w walce z polskością weszły na drogę ustaw wyjątkowych:
- rok 1904 - zakaz tworzenia nowych osad rolnych, w praktyce stawiania nowych budynków, bez pozwolenia władz niemieckich. Do rangi symbolu urosła postać Michała Drzymały z Podgradowic, który przez kilka lat mieszkał w wozie. Nie mając pozwolenia na postawienie domu, przestawiając co jakiś czas wóz z miejsca na miejsce, podjął walkę z biurokracją i prawem niemieckim (w 1910 r. został zmuszony do sprzedania ziemi);
- rok 1908 - Komisja Kolonizacyjna otrzymała prawo przymusowych wywłaszczeń polskich majątków, co wywołało protesty w całych Niemczech, bo godziło w „święte” prawo do własności prywatnej;
- ustawa o zgromadzeniach - ustawa „kagańcowa” dopuszczała możliwość odbywania zebrań i zgromadzeń wyłącznie w języku niemieckim.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.