Partie polityczne na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku

Założenia programowe, sylwetki czołowych przywódców i lata działalności najważniejszych partii socjalistycznych na ziemiach polskich przedstawiono w poniższej tabelce.

Partia	Przywódcy, założenia programowe
*Socjalno-Rewolucyjna Partia „Proletariat”* tzw. „I Proletariat” sierpień 1882 - lipiec 1886	Ludwik Waryński, Tadeusz Rechniewski, Henryk Dulęba, Stanisław Kunicki, Aleksander Dębski, Aleksandra Jentysówna; partia marksistowska, organ prasowy - konspiracyjny „Proletariat”; konieczność oddzielenia się robotników od klas uprzywilejowanych i podjęcie przez nich walki o własne prawa, solidarność z uciskanymi; celem walki robotników jest rewolucja proletariacka - doprowadzi do powstania socjalistycznego państwa (przejmie środki produkcji, zapewni swobody obywatelskie); środki walki proletariatu o własne cele to: tworzenie organizacji robotniczych, strajki, przeciwstawianie się wszelkimi metodami wyzyskowi, stosowanie terroru ekonomicznego i politycznego wobec kapitalistów; odwoływanie się do chłopów - wspólne upominanie się o swoje prawa, a przede wszystkim o ziemię; negatywna ocena haseł niepodległościowych, potępienie powstań narodowowyzwoleńczych. W roku 1883 został aresztowany Ludwik Waryński, po procesie skazany na długoletnie więzienie przebywał w nim do śmierci (1889). Po aresztowaniach przywódców i członków partia zaprzestała działalności w 1886 roku. Mimo rozbicia partii i ograniczenia działalności do organizowania kółek samokształceniowych, ogólna sytuacja (wzmożone akcje strajkowe) doprowadziła do powstania nowej partii socjalistycznej (1888 r.) kontynuującej tradycje „I Proletariatu” Polskiej Socjalno-Rewolucyjnej Partii „Proletariat” („II Proletariat”), a następnie Związku Robotników Polskich (1889, Julian Marchlewski, Feliks Tych, Adolf Warszawski-Warski).
*Związek Zagraniczny Socjalistów Polskich* 17-23 listopada 1892	po wydarzeniach buntu łódzkiego - maj 1892 r. (217 zabitych), konieczne stało się zjednoczenie rozbitego ruchu socjalistycznego w zaborze rosyjskim. Środowiska emigracyjnych działaczy socjalistycznych, członkowie „II Proletariatu”, Związku Robotników Polskich i innych grup socjalistycznych zebrali się w Paryżu - z inicjatywy Bolesława Limanowskiego 18 działaczy socjalistycznych: uchwaliło program dla środowisk robotniczych i socjalistycznych na ziemiach polskich, apelowało o zjednoczenie i utworzenie jednej partii socjalistycznej. Na zjeździe paryskim po raz pierwszy w dziejach ruchu socjalistycznego wysunięto hasło walki o niepodległość państwa polskiego - niepodległa Polska będzie stopniowo przekształcać się w państwo socjalistyczne, wprowadzone zostaną odgórnie reformy społeczno polityczne w duchu socjalistycznym.
*Polska Partia Socjalistyczna* marzec 1893 - listopad 1906 (rozłam na zjeździe w Wiedniu)	Julian Marchlewski, po rozłamie z poł. 1892 r. opuścił szeregi partii. Przywódcy to: Stanisław Mendelson, Jan Stróżecki, Stanisław Wojciechowski, Feliks Perl i tzw. sekcja litewska - Józef Piłsudski, Aleksander Sulkiewicz. Organ prasowy - „Robotnik” od 1894 r. kierowany przez J. Piłsudskiego; PPS przyjęła program paryski mocno akcentując hasło walki o niepodległość i powstanie państwa polskiego - w drodze ustawodawstwa socjalnego miało ono ewoluować w kierunku państwa socjalistycznego - partia reformistyczna (dojście do socjalizmu na drodze reform w ramach funkcjonowania państwa demokratycznego i możliwości, jakie stwarza system parlamentarny). Od maja 1904 r. zaczęto tworzyć w PPS Organizację Bojową, która dokonywała zamachów terrorystycznych.
Socjaldemokracja Polska, następnie *Socjal-Demokracja Królestwa Polskiego* lipiec 1893 - grudzień 1899 *Socjal Demokracja Królestwa Polskiego i Litwy* 1900(1893)-1918	przywódcy: Julian Marchlewski, Róża Luksemburg, Adolf Warski, Leon Jogiches Tyszka, Bronisław Wesołowski. Organ prasowy - paryska „Sprawa Robotnicza”; postulat walki o niepodległe państwo polskie, jak i stosunek polskich działaczy socjalistycznych do ruchu socjalistycznego w Rosji wywołały sprzeciw części działaczy socjalistycznych w Królestwie Polskim i na emigracji. Doszło do rozłamu w PPS i powstania konkurencyjnego nur tu w polskim ruchu socjalistycznym. partia marksistowska, rewolucyjna; przejęcie w drodze rewolucji proletariackiej władzy w państwie przy wspólnym udziale robotników różnych narodowości - internacjonalizm, głównym celem walki robotników jest socjalizm - rozwiąże wszelkie problemy łącznie z kwestią narodowości. Celami bliższymi - wywalczenie 8 godzinnego dnia pracy, konstytucji, powszechnej i bezpłatnej oświaty.

Zapamiętaj!

Polskie partie socjalistyczne prezentowały dwie opcje. Różnił je przede wszystkim stosunek do sprawy odzyskania niepodległości państwa polskiego. Polska Partia Socjalistyczna (PPS) jako warunek dojścia do socjalizmu widziała powstanie niepodległej Polski. Przeciwna temu była Socjal-Demokracja Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL), stojąc na stanowisku, że niepodległość Polski jest nierealna i szkodliwa, a najważniejszą sprawą jest wspólna walka robotników różnych narodowości o socjalizm (internacjonalizm).

Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka

Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.

Wybierz treść

Wybierz szkołę

Wybierz przedmiot

Wybierz dział

Opracowania

Partie polityczne na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku

Partie polityczne na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku

Zobacz podobne opracowania

Ciekawostki (0)

Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.

Szukasz szybszego sposobuna zapamiętywanie?

Popularne

Zbliża sięsprawdzian?

Zobacz także

Polecane na dziś

Szukasz szybszego sposobu
na zapamiętywanie?

Zbliża się
sprawdzian?