Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Po upadku powstania styczniowego na Polaków pod zaborem rosyjskim i pruskim spadły surowe represje. Wobec przyjęcia postaw pozytywistycznych (zaprzestanie czynnej walki o niepodległość, skupienie się na rozwoju gospodarczym i cywilizacyjnym ziem polskich), a także pod wpływem rozwoju ruchu robotniczego także w duchu internacjonalistycznym (patrz strona 57) wielu Polakom nowego pokolenia wydawało się, że zaprzestanie czynnej walki o wolną Polskę może doprowadzić do wynarodowienia społeczeństwa.
W duchu ludowym i narodowym zaczął ukazywać się od 1886 r. w Warszawie „Głos”, którego twórcy przyszłość Polski wiązali z ludem, jego przywiązaniem do tradycji. Atakowali postawy ugodowe i lojalistyczne, niechętnie odnosili się do właścicieli-kapitalistów pochodzenia żydowskiego i Niemców. Nawiązywano do tradycji emigracyjnego Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Do „Głosu” pisali m.in. Jan Popławski i Józef Potocki.
Inicjatywa powołania tajnej organizacji prowadzącej aktywną walkę o Polskę we wszystkich zaborach wyszła z kręgów emigracyjnych. Zygmunt Miłkowski (powieściopisarz, pseudonim Teodor Tomasz Jeż), działacz emigracyjny i uczestnik walk Wiosny Ludów i powstania styczniowego, głosił konieczność walki i przygotowywania się Polaków do powstania zbrojnego. Z jego inicjatywy przybył do Warszawy Zygmunt Balicki, który wzorując się na masonerii, na przełomie lat 1886/87 wśród młodzieży uniwersyteckiej założył tajny Związek Młodzieży Polskiej (Zet). Członkowie mieli dążyć do odzyskania przez Polskę niepodległości. W roku 1887 w Paryżu Zygmunt Miłkowski opublikował Rzecz o obronie czynnej i skarbie narodowym. Według niego działalność zarówno ugodowa wobec zaborców, jak i prowadzenie działalności wyłącznie pozytywistycznej może prowadzić do wyginięcia żywiołu polskiego. Nawoływał do powstania ogólnonarodowej organizacji, która podejmie walkę o Polskę. Dzięki Ludwikowi Michalskiemu został nawet założony Skarb Narodowy, gromadzący fundusze na ten cel.
Zapamiętaj!
W Genewie w roku 1887 Zygmunt Miłkowski i kilku innych działaczy zawiązało organizację o nazwie Liga Polska. Celem miało być powstanie niepodległej Polski w granicach przedrozbiorowych. Wszystkie grupy społeczeństwa polskiego miały przygotowywać się do powstania. Lidze poddał się Zet Zygmunta Balickiego i publicyści warszawskiego „Głosu”. Tak rodził się nacjonalizm polski.
W 1893 roku część działaczy Zet z Romanem Dmowskim na czele oderwała się od Ligi Polskiej tworząc Ligę Narodową. Władze naczelne zostały przeniesione do Warszawy. Główne założenia programowe działaczy Ligi Narodowej:
- potępiali politykę ugodową, ale w przeciwieństwie do członków Ligi Polskiej, byli niechętni przygotowaniom powstańczym;
- obrona polskości miała polegać na organizowaniu biernego oporu - organizowanie manifestacji, w ostatecznej sytuacji kary wymierzane zdrajcom;
- utworzenie nowoczesnego, świadomego swej odrębności i siły państwa, które będzie w stanie oprzeć się zagrożeniom z zewnątrz.
Po rozbiciu organizacji w 1894 r. Roman Dmowski i Jan Popławski udali się do Lwowa, gdzie podjęli działalność polityczną. Swoje poglądy prezentowali w czasopiśmie „Przegląd Wszechpolski”. Działacze z kręgu Dmowskiego zmierzali do objęcia wpływami wszystkich środowisk społeczeństwa polskiego. Szczególnie duży nacisk kładli na środowisko wiejskie (Towarzystwo Oświaty Narodowej), prowadząc działalność w kierunku rozbudzania świadomości narodowej, uczyli chłopów walki o język, tradycje i kulturę polską. Wpływy Ligi Narodowej i organizacji z nią związanych w społeczeństwie rosły. Szczególnie dużą popularność zdobyła wśród Polaków w zaborze pruskim (walka z germanizacją, solidaryzm społeczny i narodowy) oraz w Królestwie Kongresowym. Działacze Ligi Narodowej swoimi zainteresowaniami obejmowali także środowisko robotnicze (koła robotnicze, Związek im. Kilińskiego). W latach 90. narodowcy zdobyli wpływy wśród młodzieży akademickiej (wznowiony Zet) i gimnazjalnej (organizacja „Przyszłość” - Pet).
W roku 1897 powstało Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe (nazwane później Narodową Demokracją czyli popularnie endencją). Centralizacja - władze znajdowały się we Lwowie, gdzie działalność była legalna, w Królestwie prowadziły działalność nielegalną. W odróżnieniu od wcześniejszych programów nacjonalizmu polskiego, program z 1897 r. zrywał z hasłem przygotowań do zbrojnego powstania. Obrona polskości miała zatem odbywać się na drodze legalnej, co praktycznie równało się zaakceptowaniu programu pracy organicznej. Dzięki odejściu od hasła walki zbrojnej i radykalizmu endecja pozyskała wpływowych działaczy ziemiańskich. Dla Dmowskiego podstawową kwestią było powstanie jednolitego narodu polskiego. Celem zasadniczym miał być wzrost sił narodowych i ich rozwój, dążenie do postępu. Dzięki takiej postawie Polaków mieli oni zdobyć godne stanowisko wśród innych narodów.
W 1902 roku Zygmunt Balicki wydał Egoizm narodowy wobec etyki, a w roku następnym - 1903 - Roman Dmowski opublikował Myśli nowoczesnego Polaka - pracę uważaną przez nacjonalistów za katechizm polskiego ruchu nacjonalistycznego. Wobec rozwijającego się nacjonalizmu niemieckiego i rosyjskiego Dmowski dawał wykład zasad nacjonalizmu polskiego.
- Interes narodowy jest kwestią najważniejszą dla każdego Polaka i stoi na pierwszym miejscu w hierarchii wszystkich spraw.
- W imię interesu narodowego Polacy winni przeciwstawiać się rewolucji, która zamiast do niepodległości prowadzi do wyniszczenia czynnika narodowego.
- Naród - traktowany jako rzecz najważniejsza - to jakby żywy organizm, który się rozwija. Ludzie tworzący naród winni być przywiązani do tradycji, mowy, kultury polskiej i odrębności, jako czynników wpływających na rozwój i spoistość narodu. Ponieważ cechy te wg Dmowskiego przechował lud, w ludzie zatem drzemią żywotne siły narodu polskiego.
- Dla Dmowskiego patriotyzm, czyli „nacjonalizm... polega na przywiązaniu do narodowej indywidualności, do języka, kultury, tradycji... na zespoleniu się z interesami narodu” (R. Dmowski, Myśli nowoczesnego Polaka. Warszawa 1934, s. 93).
- Odzyskanie niepodległości jest jedynie etapem na drodze do dalszego rozwoju sił narodu, na drodze do wzmocnienia sił materialnych i duchowych w celu zdobycia odpowiedniego, godnego miejsca wśród innych narodów.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.