Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
1 września 1939 r. o godz. 4.45 niemiecki pancernik Schlezwig-Holstein otworzył ogień na polską placówkę wojskową - Westerplatte koło Gdańska. W dniach 1-3 września trwał bój graniczny. Mimo bohaterskiej obrony Polaków, polskie linie obrony zostały przełamane. W tych trudnych dla Polski chwilach niewielkie znaczenie miało wypowiedzenie przez rządy Wielkiej Brytanii i Francji wojny Niemcom 3 września. Państwa te nie podjęły istotnej, wynikającej z przyjętych zobowiązań, pomocy zbrojnej.
17 września 1939 r. Polskę zaatakowała Armia Czerwona. Polski rząd podjął decyzję o wyjeździe poza granice kraju i w nocy z 17 na 18 września przekroczył granicę polsko-rumuńską. Uchodząc za granicę naczelne władze sądziły, że możliwe będzie kierowanie walką spoza granic kraju. Władze rumuńskie internowały (umieściły w odosobnionych miejscach) wszystkich członków rządu i dowództwa, nie zezwalając na żadną działalność.
Przełom września i października to kapitulacja kolejnych ośrodków oporu polskiego - 28 września Warszawa, 2 października Hel, 5 października poddały się wojska walczące w ostatniej większej bitwie kampanii wrześniowej - pod Kockiem.
28 września w Moskwie ZSRR i Niemcy podpisały traktat „o granicach i przyjaźni”, w którym podzieliły między siebie ziemie polskie.
Na emigracji działał polski rząd (najpierw we Francji, potem w Anglii). Prezydentem został Władysław Raczkiewicz, a premierem gen. Władysław Sikorski, który zaczął tworzyć Armię Polską we Francji. Do maja 1940 r. w jej szeregach było około 80 tys. żołnierzy - ochotników z Polonii francuskiej i Polaków, którzy przez Rumunię i Węgry przedostali się na Zachód. Po upadku Francji w czerwcu 1940 r. część żołnierzy ewakuowała się do Wielkiej Brytanii.
W pierwszych dniach okupacji Niemcy rozpoczęli akcję przeciwko inteligencji polskiej, którą aresztowano i osadzano w więzieniach i obozach koncentracyjnych. Aresztowano profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i wysłano do obozu koncentracyjnego. Zamknięto szkoły wyższe, średnie, w podstawowych zakazano nauki historii, geografii, literatury ojczystej. Jedną z form wyniszczenia narodu polskiego były obozy koncentracyjne. Największym z nich był obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau, wybudowany wiosną 1940 r. w Oświęcimiu. Na terenie Polski Niemcy założyli także wiele obozów pracy i obozów karnych, Polaków wywożono również do obozów koncentracyjnych na terenie Rzeszy.
Już w grudniu 1939 r. powstała podziemna (tzn. tajna) organizacja wojskowa podporządkowana rządowi emigracyjnemu - Związek Walki Zbrojnej, później przemianowana na Armię Krajową (AK). W 1943 r. jej stan liczebny wynosił ok. 200 tys. żołnierzy. Celem jej było przygotowanie do podjęcia walki z Niemcami w chwili załamania się okupanta, jak i samoobrona społeczeństwa polskiego. Działały też inne organizacje wojskowe - Bataliony Chłopskie, Narodowe Siły Zbrojne i Gwardia Ludowa. W podziemiu działały też władze administracyjne, partie polityczne i inne organizacje. Organizacja Małego Sabotażu „Wawer”, jako część Szarych Szeregów (środowisko harcerskie), pod kierunkiem Aleksandra Kamińskiego prowadziła akcję ośmieszania okupanta, co miało duże znaczenie propagandowe.
Polakom żyjącym pod okupacją radziecką zagarnięto majątki ziemskie, fabryki, warsztaty pracy, zawieszono emerytury. Podobnie jak inni obywatele państwa radzieckiego Polacy - przymusowi obywatele ZSRR - zostali pociągnięci do obowiązkowej służby wojskowej. Nad wszystkimi rozciągnięto ścisły nadzór policyjny, poddając ich politycznej indoktrynacji w duchu ideologii komunistycznej. Władze natychmiast przystąpiły do walki z wszelkimi przejawami polskości. Oblicza się, że w latach 1939-1941 z ziem polskich w głąb ZSRR zesłano w drodze przymusowych deportacji połączonych z konfiskatą mienia i majątku nieruchomego (ziemi) ok. 1 mln 500 tys. obywateli polskich. Trafili oni do łagrów na dalekiej Północy, do Kazachstanu i innych regionów ZSRR. Polacy, jako element niepewny klasowo, byli traktowani jak niewolnicy. Prawie 20 tys. wziętych do niewoli oficerów polskich po zakończeniu działań wojennych zostało zgromadzonych w trzech obozach jenieckich. Do wiosny 1940 r. prawie wszyscy jeńcy zostali wymordowani przez NKWD, a ciała ukryte. Dopiero odkopanie w 1943 r. koło Katynia masowych grobów i odkrycie wstrząsającej prawdy ujawniło światu zbrodnie radzieckie. Do dzisiaj odkrywa się miejsca masowych mogił polskich żołnierzy. Do zbrodni popełnionych na polskich oficerach władze ZSRR przyznały się dopiero w 1989 r.
Po ataku Niemiec na ZSRR, na mocy umowy wojskowej pomiędzy Polską a ZSRR w 1941 r. zorganizowano na terenie Związku Radzieckiego Armię Polską, której dowódcą został gen. Władysław Anders. W 1942 r. armia ta została ewakuowana do Iranu. Wzięła później udział w walkach w Afryce i we Włoszech.
W 1943 r. z inicjatywy komunistów polskich w Sielcach nad Oką utworzono 1. Dywizję Piechoty im. T. Kościuszki, która pierwszy bój stoczyła pod Lenino. Dowódcą został gen. Zygmunt Berling.
Wobec podjęcia przez Hitlera decyzji o „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej” Żydzi skupieni w gettach w 1943 r. zaczęli podejmować nierówne, desperackie walki z Niemcami - największe było powstanie w getcie warszawskim w dniach od 19 kwietnia do 16 maja 1943 r. Walkami kierowała Żydowska Organizacja Bojowa (ŻOB). Żołnierze Armii Krajowej organizowali pomoc (akcja „Żegota”) dostarczając żywności, lekarstw i uzbrojenia. Mimo bohaterskiej postawy powstańców, walki zakończyły się klęską i pacyfikacją warszawskiego getta.
W czerwcu 1944 r. Armia Czerwona przystąpiła do operacji, która miała na celu wyparcie Niemców ze znacznych terenów ziem polskich. W lipcu wojska radzieckie sforsowały linię Bugu. W tej sytuacji, po rozmowach przedstawicieli komunistów polskich ze Stalinem, 21 lipca 1944 r. powstał Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego - rząd przeciwstawiony legalnemu rządowi londyńskiemu, nastawiony na ścisłą współpracę z ZSRR. 22 lipca PKWN opublikował Manifest, w którym przedstawiono zasady reformy rolnej, upaństwowienia przemysłu, przesunięcia granic Polski na zachód.
Pod koniec lipca 1944 r. wojska radzieckie były już niedaleko Warszawy. Dowództwo AK w porozumieniu z rządem emigracyjnym, licząc na pomoc aliantów, zdecydowało się rozpocząć walkę z Niemcami. Podjęta decyzja była spowodowana obawą przed przejęciem władzy w stolicy przez proradziecką Armię Ludową i Armię Czerwoną oraz oceną sytuacji na froncie wschodnim. Powstanie wybuchło 1 sierpnia 1944 r. i trwało 63 dni. Powstańcy stanęli do walki, mając w swoich szeregach 36 tys. żołnierzy Armii Krajowej i ok. 1 tys. żołnierzy NSZ i AL, dysponując małą ilością sprzętu i słabym uzbrojeniem. Przeciwko nim stanęły doborowe oddziały niemieckie, wyposażone w bardzo dobry sprzęt (broń pancerna, artyleria, lotnictwo) - ok. 16 tys. ludzi. Od 5 sierpnia Niemcy przeszli do kontruderzenia - ludność cywilna pędzona przed czołgami i wozami pancernymi służyła jako „żywe tarcze”. Rozpoczęli także akcje pacyfikacyjne na ludności Warszawy.
W czasie walk powstańczych rząd londyński i władze cywilne Polski Podziemnej wielokrotnie zwracały się do aliantów o udzielenie pomocy. Pierwsze zrzuty broni i żywności nastąpiły 4 i 5 sierpnia, jednak loty nad Warszawę przynosiły duże straty, co spowodowało ich wstrzymanie. Stalin nie zgodził się na udostępnienie lotnisk radzieckich dla samolotów alianckich, zrobił to dopiero 10 września pod presją Zachodu i w czasie szturmu na Pragę. Część sił polskich armii gen. Zygmunta Berlinga wsparła walki na Czerniakowie, ale poniosła duże straty; wobec braku wsparcia artyleryjskiego interwencja ta zakończyła się klęską żołnierza polskiego.
Powstanie zakończyło się klęską, cele polityczne, jakie sobie stawiali przywódcy podziemia, nie zostały osiągnięte. Do dzisiaj historycy sprzeczają się co do celowości wybuchu powstania. Warszawa w trakcie walk została zniszczona w 80%, śmierć poniosło ponad 17 tys. żołnierzy AK i ok. 3,5 tys. żołnierzy polskich ze stacjonującej na Pradze Dywizji im. Tadeusza Kościuszki. Śmierć w walkach, egzekucjach poniosło ok. 180 tys. ludności cywilnej miasta.
Czy wiesz, że...
Udziałowi harcerzy z Szarych Szeregów w powstaniu warszawskim poświęcił swoją książkę Kamienie na szaniec Aleksander Kamiński.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.