Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Przełom XV i XVI wieku to zarazem koniec średniowiecza i początek czasów nowożytnych w Europie, warto zapamiętać dwie ważne daty: rok 1453 - upadek cesarstwa bizantyjskiego, i rok 1492 - odkrycie Ameryki przez Kolumba.
Początki przemian wiązały się z rozkwitem i zamożnością miast włoskich (Wenecji, Genui, Mediolanu, Florencji, Rzymu). Bogaciły się one dzięki przejęciu roli pośrednika w wymianie handlowej między krajami Wschodu i Europy (czyli krócej - zajmowały się handlem). Kraje włoskie pozostawały w rozbiciu politycznym na państwa-miasta kupieckie, dlatego wśród mieszkańców Półwyspu Apenińskiego zrodziły się ambicje odrodzenia potęgi dawnego państwa rzymskiego i zjednoczenia podzielonego kraju.
Zainteresowanie przeszłością własnego kraju doprowadziło do odkrycia na nowo - „odrodzenia” - kultury antycznej (sztuki, literatury, filozofii, wzorów wychowania starożytnych Greków i Rzymian). Nie było to trudne na ziemi, która była bogata w pamiątki przeszłości (dzieła starożytnych pisarzy rzymskich, ruiny dawnych budowli, starożytne rzeźby).
Przypomnienie (odrodzenie) zapomnianych dziejów Greków i Rzymian, sylwetek wybitnych uczonych i artystów oraz ich dzieł zostało nazwane renesansem.
Studia nad kulturą antyczną (starożytną) zmieniły też cele i poglądy ludzi: wzrosło zainteresowanie życiem ziemskim, wszelkimi formami ludzkiego działania, powoływano się na słowa rzymskiego poety, Terencjusza, „jestem człowiekiem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce”, co różniło filozofię tego okresu od średniowiecza. W odrodzeniu człowiek stanął w centrum zainteresowania naukowców, filozofów i artystów. Krytycznie traktowano średniowieczne poglądy na świat, zaczęto stosować nowe metody badań naukowych: obserwację i eksperyment (doświadczenie), wierzono w olbrzymie możliwości ludzkiego rozumu, dzięki któremu można poznawać świat i człowieka. Ta cecha czasów nowożytnych została nazwana humanizmem (homo - po łacinie znaczy człowiek, humanitas - człowieczeństwo).
Humaniści byli ludźmi gruntownie wykształconymi (doskonale władali językami starożytnymi - greką i łaciną), znawcami literatury, nauki i sztuki starożytnej. Głosili radość życia, pragnienie poznania świata i człowieka.
Nowe prądy narodzone we Włoszech szybko zapanowały w krajach europejskich. Przyczyniło się do tego rozpowszechnienie druku.
Szesnastowieczni artyści czerpali ze wzorów sztuki starożytnej, ale jej nie naśladowali. Tworzyli nowe dzieła, szukając w nich harmonii, równowagi, co wyrażało się pochwałą natury - dzieła Boga, który stworzył świat doskonały. Bogaci książęta (np. Medyceusze we Florencji, Sforzowie w Mediolanie), papieże, bankierzy, zamożni mieszczanie byli opiekunami (mecenasami) artystów i budowniczych, gromadzili dzieła starożytnej sztuki, zakładali biblioteki i akademie - towarzystwa uczonych i artystów.
Do najwybitniejszych humanistów renesansowych należy Leonardo da Vinci (czyt. Winczi). Był artystą wszechstronnym, przyrodnikiem, inżynierem-konstruktorem, muzykiem (grał na lutni), rzeźbiarzem i malarzem. Projektował łodzie podwodne, maszyny latające. Aby dokładnie poznać człowieka i odtworzyć postacie na swych obrazach, studiował anatomię (naukę o budowie ciała ludzkiego). W swych obrazach przedstawiał też piękno włoskiej przyrody - drzewa, rośliny, skały i strumienie. Najbardziej znane obrazy Leonarda da Vinci to Ostatnia Wieczerza i Mona Lisa albo Gioconda (czyt. Dżiokonda) - portret żony dostojnika florenckiego. W krakowskim Muzeum Czartoryskich znajduje się jego obraz Dama z łasiczką.
Drugim wielkim artystą włoskiego odrodzenia był Michał Anioł Buonarroti, rzeźbiarz, malarz, architekt i poeta. Zaprojektował kopułę bazyliki św. Piotra w Rzymie. Jego dziełem jest rzeźba Matki Bożej z martwym Jezusem - Pieta, posągi Mojżesz i Dawid. Wymalował też słynne freski w kaplicy sykstyńskiej: sceny z Biblii i Sąd Ostateczny.
Wszechstronność mistrzów włoskiej sztuki renesansowej stała się najważniejszą cechą wzorowego humanisty: malarza, rzeźbiarza, architekta, filozofa i poety zarazem, takimi byli Leonardo da Vinci, Michał Anioł i inni.
Nowe prądy umysłowe (renesans, humanizm), które narodziły się we Włoszech w XV wieku znalazły również w Polsce w XVI wieku chętnych naśladowców. Renesansowa kultura stała się szerzej znana dzięki roli, jaką odgrywał dwór królewski Zygmunta I Starego i jego żony Bony oraz ich syna Zygmunta II Augusta w Krakowie.
| Wybitne postacie polskiego renesansu | Ich dzieła i zasługi |
|---|---|
| Andrzej Frycz Modrzewski | mówca i pisarz polityczny, autor dzieła O poprawie Rzeczypospolitej, w którym domagał się równości wszystkich wobec prawa i silnej władzy królewskiej. Jego dzieła były czytane w całej Europie |
| Mikołaj Rej z Nagłowic | polityk, poseł, literat, nazwany „ojcem literatury polskiej”, jego utwór Krótka rozprawa między panem, wójtem a plebanem został napisany w języku polskim. Autor słów: „iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają” |
| Jan Kochanowski | najwybitniejszy poeta polskiego renesansu, dyplomata, jego dzieła weszły na trwale do skarbca literatury polskiej: Pieśni, Fraszki, Treny na śmierć córki; twórca pierwszej polskiej tragedii Odprawa posłów greckich, przełożył na język polski zbiór psalmów Starego Testamentu - Psałterz |
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.