Bułhakow, Michał Afanasjew (1891-1940)

Pisarz urodził się 3 V 1891 roku w Kijowie. Jego ojciec był prawosławnym teologiem i profesorem Kijowskiej Akademii Duchownej. Pisarz, najstarszy z siedmiorga rodzeństwa, wcześnie stracił ojca. Mimo skromnych warunków materialnych rodzina Bułhakowów interesowała się teatrem i muzyką, prowadziła nawet amatorską scenę. Michał Bułhakow pobierał nauki w Pierwszym Kijowskim Gimnazjum, a od 1909 do 1916 roku studiował medycynę w Kijowskim Uniwersytecie św. Włodzimierza. W 1913 roku ożenił się z Tatianą Łappa. Pierwsze dwa lata pierwszej wojny światowej spędził w szpitalach polowych, a od 1916 roku pracował jako wiejski lekarz. Po demobilizacji wrócił do Kijowa i otworzył prywatną praktykę jako wenerolog. Podczas wojny domowej był kilkakrotnie mobilizowany, a w 1918 roku walczył z białą armią na Kaukazie. Hasła rewolucji październikowej spowodowały plany emigracji, lecz ostatecznie Bułhakow pozostał w kraju. Od 1921 roku mieszkał w Moskwie - podejmował różne prace: jako reporter, kronikarz, urzędnik oświatowy.

Pisywał korespondencje i felietony do różnych gazet. Debiutem literackim były autobiograficzne Zapiski na mankietach (zachowane jedynie we fragmentach). Kolejno powstawały Diaboliada (1924) i Biała gwardia (1924), która po częściowym opublikowaniu na łamach czasopisma „Rossija” zwróciła uwagę krytyki. Oprócz entuzjastycznych pochwał mnożyły się opinie negatywne. W 1924 roku Bułhakow rozstał się z pierwszą żoną, żenił się jeszcze dwa razy, dopiero ostatnie małżeństwo z Heleną Siergiejewną było udane. Na bazie Białej gwardii powstał dramat Dni Turbinów. W latach 1926-29 grany był w Moskiewskim Teatrze Artystycznym (MChAT), ponownie wrócił na afisze w 1932 roku po osobistej interwencji Stalina. Następne dzieła Bułhakowa to: powieści Fatalne jaja (1925) i Psie serce (1926), dramaty: Bieg (1928), Szkarłatna wyspa (1928), Zmowa Świętoszków (1929), Ostatnie dni (1934), Adam i Ewa (1935), Iwan Wasiliewicz (1935). Pod wpływem namowy przedstawicieli MChAT napisał wystawioną w grudniu 1939 roku (sześćdziesiąta rocznica urodzin Stalina) sztukę o młodości wodza Saturn. Bułhakow pisał też adaptacje dzieł innych twórców, scenariusze filmowe. Rozgoryczony zdjęciem z afiszy jego sztuk rozpoczął pisanie Powieści teatralnej (nie dokończona). Pracę nad najważniejszym dziełem, Mistrz i Małgorzata, Bułhakow rozpoczął w 1928 roku i kontynuował do śmierci. Zmarł 10 III 1940 r. z powodu odziedziczonej po ojcu nerczycy.

Życie pisarza upłynęło pod znakiem ciągłych krytyk i nagonek ze strony oficjalnych czynników. Przyjęta w 1934 roku na I Zjeździe Pisarzy Radzieckich doktryna ściśle ustalała obowiązujący model literatury. Twórcy nie godzący się z tymi wymogami emigrowali, przestawali pisać, bądź kontynuując działalność skazywali się na represje. Bułhakow żył skromnie, mieszkał w przeludnionych, kilkurodzinnych mieszkaniach. Tworzył na marginesie, poza głównymi nurtami literatury. Uznanie znajdował jedynie w gronie najbliższych. Pisarstwo było dla Bułhakowa rodzajem terapii - próbą zbudowania innego, normalnego świata. Przywrócenie należnego miejsca Bułhakowowi nastąpiło dopiero po 1954 roku, stopniowo wystawiano sztuki pisarza i drukowano jego dzieła.