Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Wiek XVI w Polsce jest nazywany „wiekiem złotym” nie tylko w znaczeniu świetności rozwoju gospodarczego, politycznego, ale przede wszystkim kulturalnego. W tym okresie Polska była jednym z czołowych ośrodków kultury odrodzenia i humanizmu.
Humaniści w Polsce żyli i tworzyli już w XV w. Do najwybitniejszych należy zaliczyć uczestników koła literackiego na dworze arcybiskupa lwowskiego Grzegorza z Sanoka. W drugiej połowie wieku działał w Krakowie Kallimach i niemiecki humanista Konrad Celtis. Wielki wpływ na polskich humanistów i ludzi renesansu wywarł, podobnie jak w całej Europie, Erazm z Rotterdamu.
Zapamiętaj!
Dzięki wynalezieniu i upowszechnieniu przez Gutenberga w 1455 r. druku na ziemiach polskich już w 1473 r. założono pierwszą oficynę wydawniczą. Nastąpił żywiołowy rozwój drukarstwa i upowszechnienie się książki drukowanej. Na przełomie XVI i XVII wieku w Rzeczypospolitej działało ponad 20 drukarń, które rocznie wypuszczały po kilka, kilkanaście tytułów.
Dzięki upowszechnieniu książki i słowa drukowanego zaczęły powstawać pierwsze biblioteki i księgozbiory, z których największe posiadała Akademia Krakowska i król Zygmunt II August.
Pierwsza połowa XVI wieku była okresem szczytowych osiągnięć nauki polskiej. Najsłynniejszym i najwybitniejszym badaczem był Mikołaj Kopernik autor fundamentalnego dzieła astronomicznego i teorii heliocentrycznej (Słońce środkiem wszechświata) De revolutionibus orbium coelestium (1543). Kopernik, jak przystało na człowieka renesansu i humanistę, pisał wiersze, był lekarzem, ekonomistą a nawet żołnierzem.
Wysoki poziom matematyki i astronomii zawdzięczamy działalności profesorów Akademii Krakowskiej Marcina Biema z Olkusza i Jana Brożka.
Pisarzem politycznym był Andrzej Frycz Modrzewski autor dzieła De republica emendanda (O naprawie Rzeczpospolitej, 1551), w którym krytykował stosunki feudalne i scholastykę. Był zwolennikiem silnej władzy centralnej z dużym udziałem szlachty i mieszczaństwa. Chciał, by Kościół był podporządkowany państwu. Krytykował wojny niesprawiedliwe i agresywne.
Pisarzy szlacheckich pasjonowała przeszłość - historia. Do największych autorów wszelkiego rodzaju kronik zaliczamy Marcina Kromera Polonia (1577), Marcina Bielskiego Kronika wszystkiego świata (1550), Macieja Stryjkowskiego Kronika (1582). To oni kontynuowali prace historiograficzne Jana Długosza z XV wieku.
Literatura renesansowa w Polsce przeżywała swój rozkwit i złoty wiek. Choć niektórzy pisarze tworzyli po łacinie, to jednak język polski stał się pełnoprawnym językiem wypowiedzi i przekazu. Jeszcze po łacinie pisali poeta chłopskiego pochodzenia Klemens Janicki, Jan Dantyszek czy Andrzej Krzycki. Dopiero dzięki reformacji na szeroką skalę zaczęto pisać w języku polskim. Palmę pierwszeństwa należy oddać Mikołajowi Rejowi z Nagłowic (1505-1569) autorowi Krótkiej rozprawy między trzema osobami, Panem, Wójtem i Plebanem (1543). Nie mniej słynny był Żywot człowieka poczciwego (Zwierciadło, 1568). Do kanonu cytatów można zaliczyć słowa Reja „iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają”. Po polsku pisał Łukasz Górnicki autor Dworzanina polskiego (1568), w którym opisał życie dworskie w Polsce.
Zapamiętaj!
Największym poetą polskiego odrodzenia był Jan Kochanowski (1530- 1584). W swoich utworach wzorowanych na antycznych zawarł doskonałą treść we wspaniałej formie. Był autorem Fraszek i Pieśni, dramatu Odprawy posłów greckich. W jego twórczości znalazły się motywy religijne Psałterz Dawidów. Swoje wewnętrzne przeżycia, rozterki ojca i rozpacz po stracie córeczki Urszulki przedstawił w Trenach. Twórczość Jana Kochanowskiego z Czarnolasu znalazła żywy oddźwięk nie tylko w Polsce, ale w całej Europie.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.