Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Przyczyny reformacji na ziemiach polskich były podobne jak w Europie Zachodniej. Szlachta i mieszczaństwo miały negatywny stosunek do uprzywilejowanej pozycji duchowieństwa (rozkład moralny, lekceważenie przepisów i obowiązków religijnych, zbytnią wagę przywiązywało do pomnażania dóbr doczesnych, prowadziło rozwiązły tryb życia). Przez ożywione kontakty ekonomiczne północno-zachodnich ziem Rzeczpospolitej, a zwłaszcza mieszczaństwa miast Pomorza Gdańskiego i Wielkopolski, nowinki religijne bardzo szybko przeniknęły na ziemie polskie.
Luteranizm znalazł zwolenników w miastach Prus Królewskich i Wielkopolski. W przeciwieństwie do Europy Zachodniej luteranizm przyjmowało przede wszystkim mieszczaństwo. Centrum były Prusy Królewskie z Gdańskiem na czele, a od momentu przyjęcia luteranizmu przez Albrechta Hohenzollerna, księcia pruskiego, Królewiec stał się głównym ośrodkiem luteranizmu. Nowo powstały uniwersytet kształcił młodzież nie tylko z Prus Książęcych, ale z całej Rzeczypospolitej, drukarnia zaopatrywała ziemie polskie w pisma religijne pisane po polsku w duchu reformowanym.
Szczególnie bujny rozwój luteranizmu nastąpił na ziemiach polskich w latach 40. XVI w. Protektorem, opiekunem był książę pruski Albrecht Hohenzollern.
Kalwinizm, co charakterystyczne dla ziem polskich, przyjmowała przede wszystkim szlachta. Atrakcyjne były demokratyczne założenia doktryny i organizacja Kościoła kalwińskiego z dużym udziałem świeckich, czyli w warunkach polskich szlachty, w zarządzaniu kościołem. Hasła demokratycznej opozycji antykrólewskiej i wolności szlacheckiej znalazły podłoże w kalwinizmie. Prostota i skromność liturgii kalwińskiej zachęcały szlachtę do przechodzenia na to wyznanie. Nie bez znaczenia było przejmowanie przez szlachtę ziemi kościelnej i utrzymywanie skromnych zborów kalwińskich. Szlachta kalwińska stanowiła trzon obozu egzekucyjnego. Kalwinizm wśród szlachty znalazł zwolenników w Małopolsce a także na Litwie, gdzie opiekunami byli Radziwiłłowie birżańscy.
Zapamiętaj!
Cechą charakterystyczną stosunków religijnych w Rzeczypospolitej, w przeciwieństwie do reszty Europy, była tolerancja religijna. Prowadzono dysputy teologiczne, wydawano masowo pisma religijne. Szlachta innowiercza piastowała najwyższe urzędy w kraju, była wybierana jako posłowie na sejm. Pojedyncze zarządzenia królewskie dotyczące zwalczania reformacji pozostawały martwą literą.
Szlachta w Polsce doprowadziła do instytucjonalnego i prawnego zagwarantowania swobody religijnej. W 1570 r. w Sandomierzu protestanci polscy, z wyłączeniem Braci Polskich, zawarli ugodę religijną. Zobowiązali się nie zwalczać i wspólnie występować na sejmach w sprawie ustanowienia w Polsce Kościoła narodowego. W styczniu 1573 r. w Warszawie w trakcie obrad sejmu konwokacyjnego w czasie pierwszego bezkrólewia przedstawiciele szlachty, magnatów i duchowieństwa katolickiego uchwalili tzw. konfederację warszawską, która gwarantowała swobody religijne w Rzeczpospolitej. Wolności wyznaniowe objęły nie tylko kalwinów, luteran, Braci Czeskich, ale także katolików i prawosławnych. Tekst Konfederacji Warszawskiej został ostatecznie zatwierdzony przez króla Stefana Batorego.
Mimo sukcesów reformacji w Polsce, Kościół katolicki nadal stanowił ogromną siłę. Nienaruszone zostały jego podstawy materialne. Na czoło akcji kontrreformacyjnej w Rzeczypospolitej wysunął się kardynał Stanisław Hozjusz, bardzo aktywny uczestnik obrad soboru trydenckiego. W 1564 r. z jego inicjatywy na Warmię zostali sprowadzeni jezuici. Król Zygmunt August przyjął postanowienia soboru trydenckiego i na ziemiach polskich rozpoczął się okres kontrreformacji.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.