Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Na Węgrzech destalinizacja następowała od 1953 r. Premierem pod presją radziecką został Imre Nagy, który podjął drobne reformy w państwie. Pod wpływem krytyki w 1955 r. został odsunięty od władzy. Po przetasowaniach na najwyższych szczeblach władzy przez kraj zaczęły się przetaczać liczne demonstracje demokratyczne, powstawać kluby dyskusyjne, powszechnie domagano się demokracji. 23 października 1956 r. demonstracja solidarności z Polakami przekształciła się w węgierskie powstanie zbrojne. Powszechnie domagano się wycofania wojsk radzieckich z kraju i pełnej suwerenności. W nocy Komitet Centralny Węgierskiej Partii Pracujących powołał Komitet Wojskowy, premierem został ponownie Imre Nagy. Sekretarzem partii Janos Kadar. Mimo ogłoszenia stanu wyjątkowego, w czasie walk powstańczych w dniach 23-28 października na ulicach Budapesztu zginęło i odniosło rany wielu ludzi. W końcu miesiąca wojska radzieckie opuściły miasto. ZSRR ogłosił dokument przyznający każdemu państwu prawo do samostanowienia i suwerenności.
We władzach rozpoczęły się zmiany - utworzono Tymczasowy Komitet Zarządzający Węgierskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej, do rządu powołano umiarkowanych polityków. 31 października Węgry opuściły Układ Warszawski ogłaszając neutralność.
Na Węgrzech w początkach listopada 1956 r. zapanował chaos. Ustępstwa radzieckie miały jedynie charakter doraźny i chwilowy. Po konsultacjach Chruszczowa i innych przywódców radzieckich z przywódcami państw komunistycznych w początkach listopada podjęto decyzję o interwencji. Na Węgrzech, z inicjatywy ambasadora ZSRR Jurija Andropowa, 1 listopada część członków nowej partii socjalistycznej z Janosem Kadarem na czele dokonała secesji, tworząc Węgierskie Rewolucyjne Centrum - powołanie Węgierskiego Rewolucyjnego Rządu Robotniczo-Chłopskiego. Nielegalny rząd Kadara zwrócił się do Moskwy z prośbą o interwencję. 4 listopada na Węgry ruszyły wojska radzieckie. W wyniku zaciętych walk do 11 listopada zginęło wielu uczestników zajść, Nagy schronił się w ambasadzie jugosłowiańskiej, a kardynał Midszenty w ambasadzie USA. Ponad 200 tys. Węgrów udało się na emigrację.
Po zdławieniu rewolucji rozpoczęły się procesy polityczne i zwalczanie „kontrrewolucji”. W związku z pojawieniem się na forum międzynarodowym kryzysu sueskiego i wojny arabsko-izraelskiej państwa zachodnie nie interweniowały, a naciski międzynarodowe nie odniosły żadnego skutku. Interwencja radziecka zniechęciła do Moskwy wielu przywódców komunistycznych i stała się pośrednią przyczyną rozłamów w ruchu komunistycznym w świecie. Na Węgrzech rozpoczęły się prawie dyktatorskie rządy Janosa Kadara i jego ekipy.
Czechosłowacka Republika Socjalistyczna (od 1960 r.) była państwem z monopartyjnym systemem politycznym, znacjonalizowanym przemysłem, centralnie sterowaną gospodarką i skolektywizowanym rolnictwem. Od 1963 r. zaczęto nieco łagodzić system represji, szczególnie reformy systemowe z 1967 r. dawały nadzieję na trwałe zmiany. Doszło do zaktywizowania wielu środowisk i powstania opozycji. Złagodzono cenzurę, zaczęto się domagać zmiany konstytucji, mając poparcie Zachodu. W styczniu 1968 r. I sekretarzem Komunistycznej Partii Czechosłowacji został Aleksander Dubczek - zwolennik budowania socjalizmu „z ludzką twarzą”. W ciągu kilku miesięcy nastąpiły poważne zmiany personalne: usuwano starych komunistów zastępując ich reformatorami, nastąpiło otwarcie na RFN i Austrię, prawie jawnie mogła działać i wyrażać poglądy opozycja. Zachód, obserwujący zmiany w Czechosłowacji, udzielił reformatorom poparcia, w państwach komunistycznych budziły one coraz większy niepokój. Marcowa narada (1968) przywódców państw socjalistycznych w Dreźnie zobowiązała przywódców Czechosłowacji do zaniechania zmian. Dubczek uspokajał, deklarując pełną kontrolę sytuacji w kraju. W atmosferze narastającej presji na kierownictwo czechosłowackie odbywały się narady przywódców państw socjalistycznych (wyłamała się Rumunia) i wielkie manewry wojsk Układu Warszawskiego na terenie Czechosłowacji.
Na początku sierpnia 1968 r. część działaczy czechosłowackich potępiła zmiany zachodzące w kraju, zwracając się do ZSRR o pomoc w zwalczeniu kontrrewolucji. W nocy z 20 na 21 sierpnia w granice Czechosłowacji wkroczyły wojska Bułgarii, NRD, Polski, Węgier i ZSRR. Wobec druzgocącej przewagi wojsk interwencyjnych Czesi i Słowacy musieli kapitulować ponosząc ofiary w liczbie 90 zabitych i ok. 800 rannych. Przywódcy Czechosłowacji zostali wywiezieni do Moskwy na rokowania. Na zjeździe Komunistycznej Partii Czechosłowacji poparto politykę Dubczeka i jego ekipy. 26 sierpnia podpisano w Moskwie porozumienie - zgoda na czasowe pozostanie w Czechosłowacji wojsk Układu Warszawskiego, potępienie reform demokratycznych. W zamian na stanowiskach pozostali przywódcy „praskiej wiosny”.
Społeczność międzynarodowa jedynie słownie potępiła agresję wojsk państw komunistycznych. We wrześniu 1968 r. sekretarz generalny KC KPZR Leonid Breżniew uznał, że ZSRR ma prawo interwencji we własnej strefie wpływów - doktryna Breżniewa.
W konsekwencji zdławienia czeskiej rewolucji anulowane zostały reformy demokratyczne. Tylko przez kilka najbliższych miesięcy i lat na swoich stanowiskach pozostali uczestnicy wydarzeń - w kwietniu 1969 r. na stanowisku Sekretarza Generalnego KPCz Dubczeka zastąpił Gustav Husak. Nastąpiły represje, czystki personalne i odchodzenie od zdobyczy przemian demokratycznych. Interwencja radziecka i wojsk państw Układu Warszawskiego spotkała się z potępieniem przez niektórych przywódców komunistycznych.
Afganistan, teren krzyżujących się wpływów rosyjskich, a później radzieckich, brytyjskich a później amerykańskich, zawsze był krajem suwerennym - zacofane ibiedne państwo do 1973 r. było monarchią z królem Zahirem Szachem. Po obaleniu króla na czele republiki stanął Mohammed Daud. Rozpoczął się okres ożywionych kontaktów z ZSRR i wszechstronnej pomocy radzieckiej. Armia afgańska była dowodzona przez oficerów szkolonych w akademiach radzieckich. W 1978 r. Daud podjął próbę ograniczenia wpływów partii lewicowych. Zamieszki miały krwawy przebieg. 27 kwietnia, dzięki interwencji tajnych służb wspieranych przez ZSRR, doszło do przewrotu - Daud został zamordowany, a rząd obalony. Mohammed Nur Taraki stanął na czele powstałej Demokratycznej Republiki Afganistanu. Ogłoszono reformy: nacjonalizacja ziemi, wprowadzenie świeckiego szkolnictwa, demokratyzacja stosunków społecznych, co miało na celu wyrwanie społeczeństwa z feudalizmu. Rewolucyjne zmiany były przyjmowane jedynie przez nieliczną część przede wszystkim miejskiego społeczeństwa. Zbytni radykalizm kolejnego premiera Hafizullaha Amina, jego jedynie słowne deklaracje przyjaźni z ZSRR, wywoływały zniecierpliwienie Moskwy. 23 sierpnia 1979 r. na rozkaz L. Breżniewa do Afganistanu wkroczyły wojska radzieckie. Na czele państwa stanął Babrak Karmal, wiernie wykonujący polecenia Kremla. Siły radzieckie, wobec rozpalającej się wojny domowej, wzrosły do 100 tys. żołnierzy. Wojnę z interwencją radziecką podjęli bojownicy afgańscy - mudżahedini, którzy uzyskali wsparcie państw zachodnich, a szczególnie USA. Agresja radziecka spotkała się też z powszechnym potępieniem na arenie międzynarodowej.
Rosjanie, mimo wielkiej przewagi technologicznej i logistycznej, w starciach z coraz waleczniej walczącymi mudżahedinami ponosili porażki. Obok walk o charakterze politycznym nastąpiły walki religijne i plemienne, ujawniły się osobiste ambicje przywódców oddziałów wojskowych. Trudności w zwalczeniu powstania wynikały także z bardzo trudnych warunków terenowych, w jakich trwały walki (wysokie góry).
W maju 1986 r. na czele państwa stanął Mohammed Nadżib Nadżibullah, który podjął nieudane próby porozumienia z walczącymi partyzantami. 14 kwietnia 1988 r. w Genewie podpisano porozumienie w sprawie zakończenia walk w Afganistanie. Rosjanie zobowiązali się do wycofania, Amerykanie zadeklarowali wstrzymanie pomocy dla mudżahedinów. Do połowy lutego 1989 r. ostatni żołnierze radzieccy wycofali się z niepopularnej w społeczeństwie radzieckim wojny w Afganistanie. Rząd Nadżibullaha upadł dopiero w kwietniu 1992 r., a do stolicy - Kabulu - wkroczyły oddziały mudżahedinów. Nie zakończyło to jednak walk wewnętrznych w państwie.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.