Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Od końca XIV wieku wzrosło w Polsce znaczenie stanu szlacheckiego. Kolejni królowie (od Ludwika Andegaweńskiego do przedstawicieli Jagiellonów) przyznawali szlachcie przywileje - szczególne prawa wydawane przez królów polskich w celu zapewnienia sobie poparcia szlachty. Przywileje szlacheckie stanowiły podstawę przewagi szlachty nad innymi stanami (mieszczaństwem i chłopami) i jej współudziału w rządzeniu państwem. Uzyskanie przez szlachtę wpływu na najważniejsze decyzje państwowe (nowe prawa, podatki, decyzje o wojnie i pokoju) spowodowało wykształcenie w Polsce formy rządów nazwanej demokracją szlachecką. Stan szlachecki (stanowiący około 10% ludności) wywalczył sobie w Rzeczypospolitej pełnię praw i wolności, a monarcha (król) zrezygnował z części swoich uprawnień, dzieląc się swoją władzą ze szlachtą.
Początkowo szlachta zbierała się na sejmikach ziemskich, czyli zjazdach całej szlachty danej ziemi, aby obradować nad podatkami, spisywać miejscowe prawa zwyczajowe, sprawować sądy. Z czasem uprawnienia sejmików wzrosły, a panujący odwoływali się do ich decyzji (np. za rządów Władysława Jagiełły uchwaliły nadzwyczajne podatki na wykupienie ziemi dobrzyńskiej z rąk zakonu krzyżackiego).
Od końca XV wieku (rok 1493) wykształcił się w Polsce sejm walny, czyli zjazd posłów - przedstawicieli szlachty wyłonionych na sejmikach ziemskich i zaopatrzonych w tzw. instrukcje (zalecenia otrzymane na sejmikach).
Polski sejm był dwuizbowy - izbę senatorską (senat) tworzyli mianowani przez króla dożywotnio członkowie królewskiej rady: wojewodowie, kasztelanowie, biskupi i najwyżsi urzędnicy; izbę poselską tworzyli posłowie wybierani na sejmikach.
Sejm walny uchwalał ustawy, podatki, zwoływał pospolite ruszenie, zawierał traktaty pokojowe i przymierza, kontrolował skarb, podejmował uchwały większością głosów. Tylko król miał prawo zwoływać wspólny zjazd izby poselskiej i senatu oraz zatwierdzać projekty ustaw. Za datę powstania polskiego parlamentu (czyli sejmu) przyjmuje się rok 1493, kiedy uchwalona została pierwsza uchwała obowiązująca w całym państwie (uchwały takie zwano wówczas konstytucjami). Obowiązywała zasada jednomyślności: na uchwalenie konstytucji musieli się zgodzić wszyscy uczestnicy obrad.
Oprócz sejmów walnych istniały także sejmy: konwokacyjny, zwoływany w okresie bezkrólewia - ustalał miejsce i czas elekcji; koronacyjny, zwoływany do Krakowa, w czasie którego odbywała się koronacja.
Sejm zwyczajny zwoływany był co dwa lata na okres 6 tygodni, najczęściej do Piotrkowa, Krakowa, Grodna lub Warszawy.
Przywileje szlacheckie doprowadziły do uzyskania wpływu „narodu szlacheckiego” na decyzje ogólnopaństwowe, co w istocie oznaczało, że ten stan był prawdziwym gospodarzem Rzeczypospolitej szlacheckiej.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.