Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
W najdawniejszych czasach ludzie mieszkali w osadach, wsiach i grodach. Grody były warowniami otoczonymi wałami z ziemi wzmocnionymi ostrokołem zbudowanym z zaostrzonych drewnianych pali. Do grodu przylegało podgrodzie - osada, której mieszkańcy (kupcy, rzemieślnicy, chłopi) pracowali na użytek grodu. Władzę w grodach w imieniu księcia sprawowali kasztelanowie (panowie grodowi). Ich władza rozciągała się też na cały przyległy teren. W ten sposób, poprzez system grodów, władca mógł (za pośrednictwem kasztelanów) kontrolować terytorium całego kraju. W czasach bez telewizji, telefonii i łączności satelitarnej było to szczególnie użyteczne, gdyż panujący nie był w stanie przebywać jednocześnie w kilku oddalonych dzielnicach państwa. Władza książęca, reprezentowana przez jego urzędników, mogła jednak dotrzeć do odległych od centrum terenów. W ten sposób grody były ośrodkami administracji państwowej jako siedziby księcia lub jego urzędników. Bezpieczeństwa grodu strzegła drużyna składająca się z wojów.
Inną funkcję pełniły grody w momentach zagrożenia bezpieczeństwa państwa. Zbudowane jako umocnione warownie, stanowiły ogniwa systemu obronnego. Chroniła się do nich okoliczna ludność wiejska i były one naturalną zaporą dla obcych wojsk. Z myślą o obronnej funkcji grodów budowano je w miejscach niedostępnych: w zakolach rzek, na wzgórzach, w pobliżu jezior, wykorzystując naturalne ukształtowanie terenu jako dodatkowe wzmocnienie obronności (fosy, wały ziemne).
Na wypadek oblężenia przechowywano w grodowych spichrzach żywność, która pozwoliłaby przetrwać obrońcom. Znajdowały się tam również magazyny, w których przechowywano daniny dla księcia, broń itp. Grody pełniły więc rolę książęcego magazynu, spichlerza czy skarbca.
Od czasów przyjęcia chrześcijaństwa spełniały również funkcję centrów administracji kościelnej. Wzrost potęgi Kościoła w Polsce Piastów widać, gdy uświadomimy sobie fakt, iż niecałe 40 lat po przyjęciu chrześcijaństwa, w Polsce Bolesława Chrobrego ustanowione już było arcybiskupstwo (Gniezno) i trzy biskupstwa (Wrocław, Kraków, Kołobrzeg).
Od XIII wieku zaczęto w Polsce zakładać miasta. Średniowieczne miasta powstawały na dwa sposoby:
- poprzez naturalne rozrastanie się grodów;
- poprzez budowanie od podstaw nowych miast w miejscach, w których miały one do spełnienia określoną rolę obronną, komunikacyjną, administracyjną lub handlową.
Takie nowo powstałe miasta budowane były w związku z określoną polityką władcy na danym terenie (przejęcie kontroli nad handlem, zasiedlenie terenów słabo zaludnionych, rozwój rzemiosła itp.). Nowo powstałe miasta otrzymywały dokument stanowiący o prawach i obowiązkach ichmieszkańców (tzw. dokument lokacyjny).
Rozwój miast miał związek ze wzrostem liczby ludności kraju oraz z jej dążeniem do zasiedlania miejsc stosunkowo bezpiecznych, a do takich należały grody i nowo powstałe miasta ze względu na ich obronny charakter. Otoczone fosą z wodą i murami z basztami (wieżami obronnymi), dzięki systemowi zwodzonych mostów i strzeżonych bram wjazdowych dawały poczucie bezpieczeństwa ich mieszkańcom.
Centrum miasta stanowił jego rynek. Kamieniczki wokół rynku zamieszkiwali najbogatsi mieszczanie. Przy rynku znajdował się ratusz miejski, w którym obradowały władze miasta, i pręgierz, czyli słup, do którego przywiązywano skazańców. Na rynku wrzało życie miasta: kupcy rozkładali swoje towary, chłopi przynosili płody rolne, przekupki zachęcały do kupowania ich wyrobów, uliczni komedianci dawali przedstawienia. W budynku Wagi Miejskiej można było sprawdzić, czy zakupione towary zostały uczciwie zważone i zmierzone. Najbogatsi mieszczanie posiadali kamienice położone obok rynku lub przy głównych ulicach. Ponieważ wyznaczane działki były wąskie, budowano domy wielopiętrowe, najczęściej murowane, z cegły, ozdabiane mozaikami, freskami itd. Na parterze takiego domu mieścił się zwykle sklep lub warsztat, na piętrach pomieszczenia mieszkalne. Bywało, że część z nich wynajmowano lokatorom, co dawało dodatkowy zysk. Drewniane domy uboższych znajdowały się dalej od centrum miasta, położone przy bocznych uliczkach, były niższe i skromniejsze. Biedota zajmowała liczne rudery na przedmieściach poza miejskimi murami. Do miasta można było wejść tylko przez bramy, które otwierano o świcie, a zamykano o zmierzchu.
Czy wiesz, że...
Około 1040 roku Kazimierz I Odnowiciel przeniósł stolicę Polski ze zniszczonego Gniezna do Krakowa.
Kraków otrzymał akt lokacyjny w 1257 roku, jednak w tym okresie miasto już istniało jako stosunkowo ludna metropolia. Świadczą o tym najstarsze budynki Krakowa: kościół Mariacki i kościół św. Wojciecha. Rynek krakowski ma wymiary 200 x 200 metrów i nazywany jest „salonem Krakowa”.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
.jpg)
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.