Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
Odpowiedzi do zadań z podręczników w apce Skul
pobierz
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Najbardziej na zachód wysuniętą częścią Europy jest Półwysep Iberyjski. W VIII wieku Półwysep Iberyjski opanowali Arabowie. W wyniku prowadzonych z nimi długoletnich wojen ukształtowały się w tej części świata dwa nowe państwa: Portugalia i Hiszpania. Portugalia jako jednolite państwo istniała już w XII wieku. W pozostałej części półwyspu pojawiło się wiele mniejszych i większych państw, z których najsilniejszymi w XV wieku były Kastylia i Aragonia. Ich zjednoczenie na przełomie XV i XVI wieku dało początek królestwu Hiszpanii.
U schyłku średniowiecza zachwiała się struktura społeczna oparta na systemie lennym. Przyczyny kryzysu to:
- epidemia dżumy, „czarna śmierć”, która przeszła przez Europę w połowie XIV w.,
- brak ludzi do uprawy roli,
- spadek dochodów rycerstwa żyjącego z pracy chłopów,
- uniezależnienie się części chłopów, którzy zamieszkali w miastach.
W wyniku tych wydarzeń właściciele ziemscy stopniowo zwalniali chłopów z pańszczyzny i składania danin. Wprowadzono czynsz, czyli z góry ustaloną należność za użytkowanie ziemi w pieniądzach lub naturze.
Kościół, który był podporą systemu feudalnego, zaczął tracić autorytet. Przyczyniły się do tego: bezsilność wobec zarazy, zepsucie moralne części kleru oraz fakt, że Kościół, który sam posiadał duże majątki feudalne, nie wykazywał zainteresowania położeniem warstw ubogich, nie dążył do zmian.
Niektóre miasta uwolniły się od zależności feudalnych - stały się niezależne. Powstały republiki miejskie: Wenecja, Genua. Nastąpił rozkwit rzemiosła i handlu. Upowszechniła się gospodarka pieniężna (pieniądz stał się miernikiem wartości towaru). Wzrosło znaczenie kupców, którzy stawali się bogatsi od monarchów.
Szybko bogaciły się całe miasta i kraje europejskie, szczególnie te, przez które przebiegały ważne szlaki handlowe. Niezwykle ważną sprawą była wówczas wymiana handlowa między Europą a Azją. Z Indii sprowadzano wiele cennych towarów, które były nieosiągalne w Europie. Dotyczyło to przede wszystkim różnego rodzaju przypraw oraz tkanin.
Kiedy na pograniczu obydwu kontynentów wyrosło potężne państwo tureckie, droga do Indii stała się dla kupców bardzo trudna i niebezpieczna. Zaczęto więc rozglądać się za nowymi szlakami handlowymi. Chodziło tu przede wszystkim o dotarcie do tej krainy drogą morską.
Poza Europą i Azją, którą w drugiej połowie XIII wieku badał włoski podróżnik Marco Polo, dokładniej znano wówczas jeszcze tylko północną część Afryki. O pozostałych kontynentach nikt w Europie nic wtedy nie wiedział. Przez wiele stuleci europejski handel morski odbywał się w obrębie Morza Śródziemnego, ale już w XV wieku wielu żeglarzy wypłynęło na dalekie morza.
Przyczyny wypraw:
- rozwijający się handel potrzebował kruszców (złoto, srebro),
- wzrastało zapotrzebowanie na towary sprowadzane z Azji (Chiny, Indie - przyprawy korzenne, pachnidła, barwniki, owoce, cukier z trzciny cukrowej, tkaniny bawełniane i jedwabne),
- korzystanie z pośrednictwa Arabów było kosztowne,
- wzrosło zagrożenie szlaków handlowych przez Turków (w 1453 r. zdobyli Konstantynopol),
- zubożała szlachta pragnęła się wzbogacić,
- poszukiwanie przygód i chęć poznania świata,
- ucieczka przed karą.
Środki umożliwiające dalekie podróże:
- kompas (pozwalał wyznaczać kierunek),
- astrolabium (określano dzięki niemu szerokość geograficzną),
- udoskonalone mapy żeglarskie,
- nowy typ statków: karawela, mająca ruchome żagle (można było żeglować bez względu na kierunek wiatru), karaka (pękaty, wysoki kadłub o dwóch pokładach oraz trójkątna nadbudówka na dziobie i kilkupokładowa nadbudówka na rufie, 3-4 maszty).
Podróże morskie były bardzo niebezpieczne, zagrożenie stanowiły: sztormy, choroby tropikalne oraz wrogo usposobieni tubylcy.
Najbardziej aktywni w poszukiwaniu nowych dróg morskich byli w XV wieku Portugalczycy. Ich podstawowym celem było wówczas opłynięcie Afryki i dotarcie drogą morską do Indii. Władca - książę Henryk Żeglarz - sądził, że w wyniku odkrycia nowych szlaków i lądów wzrosną dochody państwa, dlatego finansował wyprawy wzdłuż wybrzeży Afryki. Portugalscy żeglarze pływali na karawelach. Były to dosyć długie i niezbyt szerokie drewniane okręty o dużej powierzchni żagli. Nieźle znosiły niebezpieczną sztormową pogodę. Miały zasobne ładownie, w których można było zgromadzić zapasy żywności wystarczające na wielomiesięczne nawet podróże.
W 1472 roku, płynąc wzdłuż wybrzeży Afryki, Portugalczyk Lopo GonÇalves przekroczył równik. W latach 1487-1488 znany portugalski żeglarz Bartolomeo Diaz poprowadził wyprawę zakończoną opłynięciem najdalej na południe wysuniętego krańca Afryki, czyli Przylądka Dobrej Nadziei.
Podążający w tym samym kierunku kolejny słynny Portugalczyk, Vasco da Gama dotarł w 1498 roku drogą morską do Indii.
Zupełnie inaczej postanowił dotrzeć do Indii Krzysztof Kolumb. Był to Włoch, który osiedlił się w Portugalii. Czytając ówczesne dzieła geograficzne doszedł do wniosku, że Półwysep Iberyjski leży na wprost wschodnich wybrzeży Azji i to w niezbyt dalekiej odległości. Rozumując w ten sposób, widział możliwość dotarcia tam drogą morską. Ze swoim pomysłem udał się na dwór króla Portugalii, ale tam spotkał się z odmową. O wiele poważniej potraktowali go ówcześni władcy Kastylii i Aragonii. Hiszpanie sfinansowali wyprawę i dzięki temu w dniu 3 VIII 1492 roku trzy okręty dowodzone przez Krzysztofa Kolumba udały się w drogę przez Atlantyk. Między październikiem a grudniem 1492 roku statki Kolumba docierały kolejno do wysp leżących u wybrzeży Ameryki Środkowej - San Salvador w archipelagu Bahama, Kuby i Haiti. W marcu 1493 roku Kolumb powrócił do Hiszpanii w przekonaniu, że dopłynął do Indii. W wyniku tej pomyłki przyjęło się nazywanie amerykańskich tubylców Indianami. Odkrycie Ameryki w 1492 roku uważa się za moment przełomowy w dziejach - koniec średniowiecza i początek epoki nowożytnej.
Później Krzysztof Kolumb jeszcze trzykrotnie pływał w kierunku Ameryki. Jego wyprawy miały miejsce w latach: 1493-1496, 1498-1500, 1502-1504. Umarł w zapomnieniu w 1506 roku, nie wiedząc do końca, że dzięki swoim wyprawom stał się jednym z największych odkrywców w dziejach ludzkości. Odszedł z tego świata w przekonaniu, że pływał do Indii, nie zdając sobie sprawy z faktu dotarcia do nieznanego Europejczykom kontynentu.
Nazwa Ameryka jest związana z imieniem innego słynnego Włocha pozostającego w służbie hiszpańskiej, rówieśnika Kolumba, Amerigo Vespucciego. Miał on swój udział w przygotowaniach drugiej i trzeciej podróży Kolumba. Czy jednak podejmował dalekomorskie podróże? On sam twierdził, że w latach 1497-1504 uczestniczył w czterech dalekomorskich wyprawach odkrywczych. Niektórzy twierdzą, że pewny jest jego udział w wyprawie do Gujany w latach 1499-1500. Miał wtedy dotrzeć do ujścia Amazonki i zbadać wybrzeża dzisiejszej Brazylii. Faktem jest, że w roku 1503 zaczęły się ukazywać drukiem listy Amerigo Vespucciego z barwnymi opisami poznawanych przez niego krajów. Opisy te przyniosły mu wielką popularność i przyczyniły się do tego, że to jego wtedy uznawano za odkrywcę Ameryki i ten nowo poznany ląd nazwano jego imieniem.
Pod koniec XV wieku pływał w kierunku Ameryki jeszcze jeden z włoskich podróżników, będący w angielskiej służbie John Cabot. Jego wyprawa, mająca miejsce w latach 1497-1499, dotarła do wybrzeży Ameryki Północnej.
W latach 1500-1501 w poszukiwaniu nowej drogi do Indii dotarł do wybrzeży obecnej Brazylii Portugalczyk, Pedro Alvarez Cabral. Na początku XVI wieku również żeglarze francuscy dotarli do Ameryki w rejonie dzisiejszej Kanady. Portugalia, Hiszpania, Anglia i Francja to kraje, które przewodziły w dążeniach do odkrywania nowych lądów i szlaków handlowych. Dalekie wyprawy morskie bardzo poszerzyły wiedzę ówczesnych ludzi.
Szczególne znaczenie miała wyprawa zorganizowana przez będącego w hiszpańskiej służbie Portugalczyka, Ferdynanda Magellana. 20 IX 1519 roku wypłynął on z Hiszpanii jako dowódca pięciu okrętów w podróż dookoła świata. Opłynął Amerykę Południową i skierował się na Ocean Spokojny. Zginął na Filipinach w walce z tubylcami. Z pięciu okrętów pozostał w końcu tylko jeden o nazwie „Victoria”, który, płynąc pod komendą del Cano przez Ocean Indyjski i Atlantyk, dotarł w dniu 6 IX 1522 roku do Hiszpanii. Koszty tej wyprawy były duże. Z 265 marynarzy, którzy wypłynęli z Magellanem, powróciło tylko 18. Z pięciu okrętów przetrwał tylko jeden. Ale znaczenie tego przedsięwzięcia było wielkie. Potwierdziła się w praktyce teoria, że Ziemia ma kształt kuli. Okazało się też, że człowiek jest w stanie dotrzeć do każdego miejsca na Ziemi.
W wyniku wielkich wypraw i odkryć geograficznych doszło do wielu zasadniczych przemian, mających ogromny wpływ na dalsze losy świata. Ich następstwem był coraz większy przypływ egzotycznych towarów do Europy. W znaczny sposób zwiększały się też z każdym rokiem zasoby złota. Powodowało to ciągłe zmiany cen. Zmieniały się też z tego powodu warunki życia i pracy ludzi.
Rozpoczynał się okres podbojów kolonialnych polegający na dzieleniu zamorskich terytoriów na posiadłości portugalskie i hiszpańskie. Później do tej rywalizacji włączały się stopniowo Anglia, Francja i Holandia. Na zdobytych terenach zakładano miasta i osady na wzór europejski. Rozwijała się kultura białych osadników. Język portugalski i hiszpański był powszechnie używany (z czasem zaczęła się nim posługiwać ludność indiańska). Nastąpiło wymieszanie ras (białej i indiańskiej - metysi, białej z czarną [niewolnicy sprowadzani z Afryki] - mulaci).
Wielkie odkrycia doprowadziły do nagłego spotkania ludzi różnych kultur, będących na różnym poziomie rozwoju. Nie wszystkim takie spotkania wychodziły na dobre. Uwidoczniła się wtedy zdecydowana przewaga Europejczyków. Jej skutki miały się okazać tragiczne dla amerykańskich Indian i afrykańskich Murzynów.
Skutki odkryć geograficznych dla:
| ludności tubylczej | Europy |
|---|---|
|
|
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.