Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Na początku XVI wieku po wielkich odkryciach geograficznych nastąpił niespotykany dotychczas rozwój handlu i rzemiosła, dzięki czemu wzbogaciło się mieszczaństwo. W całej Europie nastąpił powrót do starożytnych ideałów piękna, czyli odrodzenie (w jęz. francuskim renaissance).
Zgodnie z prądem kulturalnym epoki - humanizmem zalecano:
- cieszyć się z piękna otaczającej przyrody,
- korzystać z dnia codziennego,
- uczyć się (nauka umożliwia wszechstronny rozwój człowieka).
Humaniści krytycznie odnosili się do wielu prawd wiary, władzy papieża i instytucji kościelnych, ale nie występowali przeciw religii.
Żyjącej na Półwyspie Apenińskim bogatej włoskiej arystokracji przestało w pewnym momencie wystarczać samo bogacenie się. Ludzie ci chcieli jak najbardziej uwidocznić swoją zamożność. Wznoszono więc wspaniałe pałace, które zdobiono świetnymi malowidłami, rzeźbami, obrazami. Oprócz rezydencji prywatnych powstawały w tym duchu również świątynie i budowle użyteczności publicznej. Działający wtedy artyści mieli duże pole do popisu. Wspierani finansowo przez możne rody Viscontich i Sforzów w Mediolanie, Gonzagów w Mantui, Medyceuszy we Florencji oraz rzymskich papieży wznieśli się na wyżyny swoich możliwości twórczych. Opiekunów literatury i sztuki nazywano mecenasami.
W takich warunkach kształtowała się nowa epoka w kulturze europejskiej, nazwana odrodzeniem albo renesansem. Jej początek przypada we Włoszech na koniec XIV wieku. W krajach Europy Zachodniej jest to wiek XV, w Polsce zaś mówi się o renesansie w odniesieniu do XVI wieku.
Epoka odrodzenia wyrażała się gwałtownym sprzeciwem wobec światopoglądu obowiązującego w średniowieczu. Sama nazwa odrodzenia oznaczała odnowienie zainteresowań antycznymi czasami starożytnej Grecji i Rzymu. Te kultury stały się dla twórców renesansu podstawowymi wzorami do naśladowania. Głównym prądem kulturalnym epoki był, jak wspomniano, humanizm, czyli przekonanie, że zainteresowanie twórców, filozofów, literatów itp. powinno skupiać się na ludziach i ich przeżyciach. Charakterystyczne dla czasów renesansu było wielkie zainteresowanie nauką i techniką, a także gwałtowny rozwój wszystkich dziedzin sztuki. W epoce renesansu powstały zachwycające do dziś obrazy i rzeźby.
W dziedzinie nauki na przełomie XV i XVI wieku najszybciej rozwijały się dyscypliny ścisłe (matematyka, fizyka, astronomia). Głównymi ośrodkami nauki były uniwersytety (Padwa, Bolonia, Paryż, Oksford, Cambridge), gdzie przybywali studenci z całej Europy. Najwybitniejszymi humanistami byli:
| Erazm z Rotterdamu (1467-1536) |
autor dzieła Pochwała głupoty, w którym udowadniał, że głupota przeszkadza w poznaniu prawdy |
| Tomasz More (Morus) (1478-1535) |
autor dzieła O najlepszym urządzeniu rzeczpospolitej i nowej wyspie Utopii, w którym ukazał idealne społeczeństwo, gdzie wszyscy są równi, całkowicie wolni i dążą do wszechstronnego rozwoju |
| Mikołaj Kopernik (1473-1543) |
autor traktatu naukowego O obrotach sfer niebieskich. Stworzył teorię heliocentryczną (Ziemia krąży wokół Słońca). |
| Giordano Bruno (1548-1600) |
twierdził, że nasz układ słoneczny nie jest jedyny we wszechświecie i że światów podobnych do naszego jest nieskończenie wiele |
| Jan Kepler (1571-1630) |
odkrył, że planety poruszają się po orbicie |
Szybkie rozprzestrzenianie się nowych prądów umysłowych było możliwe dzięki wynalezieniu druku. Około 1450 roku Jan Gutenberg z Moguncji wynalazł ruchomą czcionkę drukarską - był to jeden z najważniejszych wynalazków w dziejach.
W czasach renesansu było wielu wybitnych naukowców i twórców. Jednak żaden z nich nie dorównywał żyjącemu w latach 1452-1519, wszechstronnie uzdolnionemu, Leonardowi da Vinci. Był wspaniałym malarzem, wielkiej klasy rzeźbiarzem, biologiem, filozofem, architektem i wynalazcą. Znał się na anatomii, geometrii i mechanice. Wykonał szkice maszyny latającej i projekty turbiny. W wielu dziedzinach nawet o kilkaset lat wyprzedzał czasy, w których przyszło mu żyć.
Jego obraz „Mona Lisa” jest uważany powszechnie za najwybitniejsze dzieło malarskie wszech czasów. Równie znane jest inne jego dzieło pt. „Ostatnia wieczerza”. Bezcenny jest również znajdujący się w Muzeum Czartoryskich w Krakowie namalowany przez Leonarda da Vinci portret „Damy z gronostajem” (często używana jest nazwa „Dama z łasiczką”).
Poprzez architekturę, malarstwo i rzeźbę wypowiadał się drugi z wybitnych twórców włoskiego renesansu - Michelangelo Buonarroti (Michał Anioł). Był on projektantem olbrzymiej kopuły nad bazyliką św. Piotra w Rzymie. Wykonał niezwykłe malowidła na ścianach będącej częścią tej bazyliki Kaplicy Sykstyńskiej. Był też wspaniałym rzeźbiarzem. Nie mają sobie równych rzeźbione przez niego postacie, wśród których do najbardziej znanych należą posągi Dawida i Mojżesza.
Nie sposób wymienić wszystkich wybitnych twórców włoskiego renesansu. Warto jednak zapamiętać nazwiska malarzy: Rafael, Tycjan, Botticelli, Giorgione; rzeźbiarzy: Donatello i Ghiberti; architektów: Bramante, Alberti, Brunelleschi.
Moda na renesansową twórczość szybko rozprzestrzeniła się na inne kraje europejskie, gdzie uwidoczniły się talenty nie mniejsze niż na Półwyspie Apenińskim.
Na terenie Niderlandów działali renesansowi malarze: Hieronim Bosch i Pieter Bruegel. Znaną postacią niemieckiego odrodzenia był specjalizujący się w grafice i malarstwie Albrecht DÜrer.
Twórcy włoskiego renesansu i ich niektóre wybitne dzieła
| Nazwisko artysty | Lata życia | Wybitne dzieła |
|---|---|---|
| Leonardo da Vinci | 1452—1519 |
|
| Michał Anioł | 1475—1564 |
|
| Donato Bramante | 1444 1514 |
|
| Sandro Botticelli | 1445—1510 |
|
| Filippo Brunelleschi | 1377—1436 |
|
| Rafael | 1483—1520 |
|
| Tycjan | 1488—1576 |
|
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.