Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Humanizm to prąd umysłowy, który rozwinął się w Europie w XV i XVI w. Humaniści byli ludźmi, znającymi języki starożytne (łacinę, grekę i język hebrajski). Tworzyli w tych językach, czytali, a nawet posługiwali się nimi na co dzień. Humanizm w szerszym znaczeniu oznaczał zainteresowanie człowiekiem, jego życiem i śmiercią, wadami i zaletami, całym otaczającym go światem. Tym, co piękne, ale też i tym, co brzydkie. Humanizm czerpał ze starożytności, a rozwinął się najpierw we Włoszech, gdzie znalazł dogodne kulturowe i społeczne warunki rozwoju. Wielu zamożnych ludzi - zwanych mecenasami - wspierało materialnie rozwój kultury i nauki.
Od upadku Konstantynopola w 1453 r. nastąpił żywiołowy rozwój humanizmu w Italii, a następnie w całej Europie. Rozwój humanizmu i renesansu następował dzięki zamożnym protektorom - władcom duchownym i świeckim. Wśród nich wyróżniali się szczególnie Eneasz Sylwiusz Piccolomini - papież Pius II (1458-1464) i władcy florenccy z rodziny Medici: Wawrzyniec Wspaniały, a szczególnie papież Leon X (1513-1523).
Zainteresowanie antykiem i językami starożytności przyniosło początkowo naśladownictwo dzieł starożytnych poprzez pisanie ich po łacinie. W XIV wieku w j. łacińskim pisał Franciszek Petrarka, z biegiem czasu jednak, dzięki poznaniu prawideł sztuki pisarskiej, zaczęto tworzyć dzieła w języku włoskim, m.in. słynne sonety. Pierwszym wielkim poetą piszącym w języku narodowym był Dante Alighieri (1265-1321), autor Boskiej Komedii. Giovanni Boccaccio, autor Dekameronu, ukazał najważniejsze wartości i obyczaje ludzi renesansu. Prozą pisał Niccolo Machiavelli, autor Księcia i Historii Florenckiej. Ludovico Ariosto w poemacie Orlando szalony kontynuował wątki średniowieczne. Życie dworskie i obyczajowość ludzi renesansu opisał Baltazar Castiglione w Dworzaninie.
Wraz z rozwojem myśli humanistycznej następowało powolne odkrywanie nauk ścisłych, szczególnie przyrodniczych. Nowe odkrycia i wynalazki pozwoliły na dalszy rozwój nauki. Człowiek formułował prawa i zasady wiedzy już nie na podstawie wiary, ale doświadczenia. Kierował się także rozumem (racjonalizm). Wzorem człowieka renesansowego (wszechstronnego) i humanisty był Leonardo da Vinci (1452-1519), zajmujący się mechaniką, medycyną (anatomia), biologią, geografią, architekturą i rzeźbą. Jego prace wywarły wielki wpływ na rozwój badań naukowych różnych dziedzin wiedzy.
Sztuka renesansowa nawiązywała do antyku i z niego czerpała wzory.
Zapamiętaj!
Cechami charakterystycznymi renesansu, czyli odrodzenia były:
- zainteresowanie człowiekiem i otaczającym go światem, a także realizm w przedstawianiu świata w dziełach sztuki;
- trójwymiarowość i perspektywa;
- nowe podejście w operowaniu barwami w malarstwie, różnorodna skala barw, cieni i odcieni, wykorzystanie światła i półcieni w oddaniu nastroju obrazu;
- w większości świecka sztuka renesansowa; mimo to, stosowano ją także w kościołach.
Włoskie malarstwo renesansowe. Najwybitniejsi twórcy.
| Autor | Dzieła |
|---|---|
| Giotto di Bondone (Florencja, 1266–1337) | Był prekursorem malarstwa renesansowego, jego freski zachowały się we Florencji, Padwie, Rzymie i Asyżu. |
| Verocchio (1435-88) | Tworzył obrazy z wykorzystaniem pejzażu, ruchu – charakteryzowały się dynamizmem. |
| Gentile Bellini (1426–1507) i Giovanni Bellini (1426–1516) Wenecja | Wybitni twórcy weneckiej szkoły kolorystycznej. |
| Leonardo da Vinci (1452–1519) – uczeń Veroccia, Mediolan i Florencja | Madonna w grocie, Gioconda (Mona Lisa), Ostatnia wieczerza, Dama z łasiczką. |
| Rafael Santi (1483–1520), uczeń Perugina, Florencja, Rzym | Cykl Madonny, Szkoła ateńska, Dysputa o Najświętszym Sakramencie (freski watykańskie), portrety papieży Juliusza II, Leona X. |
| Michał Anioł Buonarroti (1475–1564) | Wspaniałe freski w Kaplicy Sykstyńskiej w Rzymie powstałe w latach 1508–1511, 1536–1541. |
| Tiziano Vecellio (Tycjan), ok. 1490– 1576, uczeń Belliniego, twórca weneckiej szkoły kolorystycznej | Miłość ziemska i niebiańska, Odpoczywająca Wenus, portrety cesarza Karola V, papieża Pawła III i inne. |
Malarze włoscy końca XVI w. byli twórcami przejściowego kierunku w malarstwie między renesansem a barokiem, zwanego manieryzmem. Ich dzieła określano jako malowane na sposób (maniere di...) Rafaela, Michała Anioła i innych. Zaliczamy do nich Corducciego, Mazzolę a także Michelangela Merisi di Caravaggia.
Cechami charakterystycznymi architektury renesansowej były:
- budowle sakralne wznoszone na planie prostokąta, jedno- lub trzynawowe;
- nad częścią centralną budowli wznoszono kopułę,
- postępował rozwój budownictwa świeckiego - pałace, wille, ratusze miejskie, kamienice mieszczańskie;
- reprezentacyjność i bogactwo formy połączone z umiarem i harmonią proporcji zaczerpniętą ze starożytności,
- powszechne stosowanie dziedzińców, arkad, podcieni i krużganków.
Wzory i rozwiązania konstrukcyjne budowli odrodzenia czerpano z architektury i budownictwa rzymskiego i bizantyjskiego.
Największymi architektami włoskiego renesansu byli: Filippo Brunelleschi, autor kopuły na katedrze florenckiej, Donato Bramante autor planów architektonicznych bazyliki św. Piotra w Rzymie, największego przedsięwzięcia budowlanego we Włoszech. Prace w Rzymie kontynuowali Rafael, który zmienił plan budowli na plan krzyża łacińskiego, a następnie Michał Anioł, który powrócił do pierwotnej koncepcji bazyliki na planie krzyża greckiego. On także był autorem kopuły o wysokości 132 metrów - wzoru dla innych tego typu budowli.
Wzorami budowli świeckich był Pałac Dożów i biblioteka św. Marka w Wenecji, dzieła Jacopa Sansovina.
W drugiej połowie XVI wieku w architekturze zaczął rozwijać się nowy kierunek - klasycystyczny, a Vigniola, autor „Reguły pięciu porządków” stał się wyrocznią w architekturze na kilka najbliższych wieków.
Najwybitniejszym rzeźbiarzem włoskim był Michelangelo Buonarroti (1474-1564) autor wspaniałych dzieł - Pieta, Dawid, grobowca papieża Juliusza II i jego fragmentów Mojżesz, Jeńcy, rzeźb na grobowcu Medicich we Florencji. Michał Anioł pracował w marmurze i stał się niedościgłym wzorem dla wielu europejskich rzeźbiarzy w późniejszych wiekach.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.