Kontrreformacja jako ruch w Kościele katolickim miała dwa oblicza:
- wobec sukcesów nowych wyznań reformowanych przeprowadzenie niezbędnych reform w Kościele, usunięcie nadużyć;
- reakcja katolicka i walka z reformacją o utracone wpływy w Europie.
Pierwsze reformy w Kościele i kurii rzymskiej wprowadził papież Paweł III. Powołał nowych kardynałów o poglądach podobnych do humanisty Erazma z Rotterdamu. W 1542 r. kardynał Caraffa odnowił inkwizycję. Kolejni papieże kontynuowali reformy w drugiej połowie XVI w., przechodząc do ofensywy katolickiej. Dla czystości wiary wprowadzono w 1559 r. Indeks ksiąg zakazanych.
Odnowieniu Kościoła miały służyć reformowane stare zakony i powstające nowe. Szczególną rolę odegrał nowy zakon, który w 1540 r. otrzymał zatwierdzenie reguły - Towarzystwo Jezusowe - jezuici. Twórcą był Hiszpan, Ignacy Loyola. Zakon był gwardią papieską do walki z protestantami i wszelkimi heretykami. Został bezpośrednio podporządkowany papiestwu, zorganizowany hierarchicznie jak wojsko.
W latach 1545-1563 w Trydencie obradował sobór powszechny:
- sprecyzowano dogmaty katolickie, a zwłaszcza przyjęto dogmat o rzeczywistej obecności Chrystusa w Eucharystii;
- uznano wyższość papieża nad soborem, scentralizowano władzę w Kościele katolickim, wzmocniono autorytet papieski;
- powstał Katechizm Rzymski, czyli wykład wiary Kościoła katolickiego.
Sobór trydencki rozpoczął dzieło odnowy w Kościele katolickim. W kolejnych latach konsekwentnie wprowadzano zmiany i reformy: w 1568 r. ogłoszenie brewiarza, mszału rzymskiego (ujednolicenie liturgii), zakaz łączenia dostojeństw kościelnych, obowiązek pozostawania biskupów w swoich diecezjach, wizytowania parafii, odbywania wizyt w Rzymie raz na 5 lat (wizyta ad limina apostolorum) i zakładania seminariów celem kształcenia księży. W 1592 r. ogłoszono obowiązujący tekst Biblii, tzw. Wulgatę. Ostateczna interpretacja tekstu Pisma Świętego została zastrzeżona jedynie dla duchownych.
W konsekwencji reform w Kościele katolickim wzmocniono dyscyplinę, usunięto nadużycia, ujednolicono liturgię i określono dogmaty. Zmiany te ostatecznie załamały próby rozmów z protestantami i doprowadziły do rozejścia się katolicyzmu z protestantyzmem.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.