Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Początek drugiej połowy lat 70. przyniósł podjęcie przez Stany Zjednoczone Ameryki Północnej i państwa zachodnie próby przeciwstawienia się ekspansywnej polityce ZSRR:
- objęcie urzędu prezydenta USA przez Jimmy’ego Cartera (1977) i zwycięstwo w wyborach parlamentarnych w Wielkiej Brytanii partii konserwatywnej - rządy premier Margaret Thatcher - przyniosły zmianę polityki Zachodu wobec bloku komunistycznego;
- nawiązanie stosunków dyplomatycznych i handlowych Chin z USA dało mocny atut prezydentowi Carterowi w rozmowach z przywódcami ZSRR;
- mimo prób nacisku państw zachodnich na Kreml, co do przestrzegania zobowiązań układu rozbrojeniowego SALT I i deklaracji KBWE z Helsinek, nie udało się wyegzekwować od ZSRR wszystkich zobowiązań. Te niepowodzenia Zachodu były związane z przejmowaniem władzy na Kremlu przez ludzi pozostających pod kontrolą coraz bardziej schorowanego, ale jednocześnie coraz bardziej konserwatywnego sekretarza generalnego KC KPZR i przewodniczącego Rady Najwyższej ZSRR, Leonida Breżniewa.
Czy wiesz, że...
Dla świata, a szczególnie dla samych Polaków, ogromne znaczenie moralne i prestiżowe miał wybór 16 października 1978 roku metropolity krakowskiego, kardynała Karola Wojtyły, na papieża. Przyjął on imiona Jan Paweł II. Rozpoczął się nowy pontyfikat i okres w dziejach Kościoła powszechnego.
Koniec lat 70. przyniósł wzrost napięcia między blokami militarnymi. Przyczyną była nieugięta postawa i chęć dominacji Kremla i jego satelitów w świecie, przy jednoczesnych, podejmowanych przez Zachód, próbach wyrównania potencjałumilitarnego i przeciwstawienia się państwom komunistycznym. W konsekwencji w 1979 roku szefowie państw NATO podjęli decyzję o rozmieszczeniu na terytoriach swoich państw rakiet strategicznych z głowicami jądrowymi Pershing II i Cruise. Mimo to ideologiczna i polityczna ekspansja radziecka trwała, czego przejawem było zajęcie w 1979 roku przez Wietnam, wspierany przez ZSRR, Kambodży i wzrost napięcia między Pekinem a Moskwą.
USA podjęły szeroką akcję polityczną - nawiązanie oficjalnych stosunków z Chinami, dzięki mediacji Waszyngtonu podpisanie porozumienia izraelsko-egipskiego - wzrost prestiżu USA w świecie. Negatywny obraz USA w świecie arabskim spowodowało popieranie przez administrację amerykańską reżimu szacha Iranu Rezy Pahlawiego, który został obalony w 1979 roku przez rewolucję islamską z Ajatollahem Chomeinim na czele.
W grudniu 1970 roku, realizując doktrynę Breżniewa, ZSRR podjął inwazję na Afganistan. USA, Chiny i niektóre inne państwa zareagowały na to bardzo ostro. USA nałożyły nawet embargo na handel z ZSRR, a na znak sprzeciwu wobec radzieckiej polityki kilka delegacji olimpijskich z państw zachodnich nie wzięło udziału w olimpiadzie organizowanej w Moskwie w 1980 roku.
Mimo agresywnych kroków polityki radzieckiej, państwa bloku komunistycznego weszły w fazę głębokiego kryzysu gospodarczego. Socjalistyczny system gospodarowania okazał się nieefektywny. Technologie były przestarzałe, wydajność pracy bardzo niska, fatalne zbiory zbóż dodatkowo wpływały na pogłębiający się kryzys gospodarczy i społeczny. Wyścig zbrojeń a także przedłużająca się wojna w Afganistanie i duże zaangażowanie się gospodarki ZSRR w tym kraju przyczyniały się do rozwoju kryzysowych zjawisk w gospodarce radzieckiej i gospodarce państw bloku komunistycznego.
Polityka gospodarcza lat 1971-1976 przyniosła fiasko tzw. „wielkiego skoku”:
- wielkie inwestycje nie były w znacznej mierze zakończone, zamiast przynosić dochód, pochłaniały ogromne ilości środków potrzebnych na ich zabezpieczenie, w znacznej mierze ulegały zniszczeniu;
- zaciąganie nadmiernej ilości kredytów doprowadziło naszą gospodarkę na krawędź upadku i ruiny - dochód narodowy w latach 1976-1980 spadł realnie o 7%. Spadała w dalszym ciągu wydajność pracy. Płace mimo to realnie rosły;
- w konsekwencji prowadziło to do braków wielu towarów na rynku, obrotu pozarynkowego wieloma towarami, spekulacji i inflacji. Codziennym widokiem stały coraz dłuższe kolejki.
Zapamiętaj!
W latach 1976-1980:
- pogłębiał się deficyt w dostawach energii elektrycznej nie tylko do mieszkań, ale i do zakładów przemysłowych;
- braki surowców, trudności płatnicze powodowały przerwy w pracy i nierytmiczność produkcji;
- władze podjęły próby przesunięcia pewnych nakładów w sferę produkcji wyrobów eksportowych, co powodowało niedoinwestowanie innych działów gospodarki, a w konsekwencji doprowadziło do dysproporcji w gospodarce;
- nastąpił spadek produkcji wielu towarów.
W rolnictwie nastąpił kryzys i ogólny spadek produkcji spożywczej o ok. 8%. Wobec dysproporcji produkcji zwierzęcej i pasz (na niekorzyść tych drugich) zachodziła konieczność dalszego importu zbóż, co pogłębiało nasze zadłużenie i fatalną sytuację w rolnictwie. Wynikała ona nie tylko ze złej struktury rolnej i sposobu gospodarowania, ale także z nieurodzajów.
Polska ciągle notowała deficyt w handlu zagranicznym. W konsekwencji zaciągania kolejnych kredytów, życia ponad stan, konsumowania znacznych sum z zaciąganych kredytów, w 1979 roku dług państwa urósł już do sumy ok. 22 mld dolarów. Do tego należałoby dodać konieczność spłaty odsetek od kredytów, a w przypadku niespłacenia w terminie - spłatę odsetek od odsetek!
W drugiej połowie lat 70. drastycznie obniżyła się stopa życiowa Polaków. Mimo dotowania przez państwo cen na artykuły spożywcze i przemysłowe, wobec małej siły nabywczej polskiej złotówki, przeciętny Polak musiał pracować znacznie dłużej od mieszkańca Zachodu, by móc kupić chleb, telewizor czy samochód i inne towary.
Pod koniec lat 70. PRL stanęła na progu bankructwa, a frustracja społeczeństwa groziła w każdej chwili wybuchem niezadowolenia.
W atmosferze pogłębiającego się kryzysu ekonomicznego i społecznego rósł opór społeczeństwa wobec rządów ekipy Gierkowskiej. Władze, chcąc zapewnić sobie kolejne kredyty od państw zachodnich, stwarzały pozory rządów demokratycznych, z drugiej strony nasilając represje wobec coraz liczniejszej i lepiej zorganizowanej opozycji. Ta swoista polityka „kija i marchewki” - marzec 1977 ratyfikacja Paktu Praw Człowieka ONZ, czerwiec 1977 wydanie przez Radę Państwa „aktu łaski” dla uczestników wydarzeń w Ursusie i Radomiu; jednocześnie stosowanie rewizji, najść domów, przetrzymywanie działaczy KOR - prowadziła do wzrostu napięcia i była dowodem moralnej słabości reżimu komunistycznego.
Ważnym wydarzeniem w organizowaniu się opozycji było powstanie w marcu 1977 roku Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela - ROPCiO. Deklarację założycielską Do społeczeństwa polskiego podpisało wielu wybitnych przedstawicieli świata nauki, kultury i opozycji. Śmierć krakowskiego studenta i współpracownika KOR (sprawcą była najprawdopodobniej Służba Bezpieczeństwa), Staszka Pyjasa, spowodowała falę manifestacji środowiska akademickiego nie tylko w Krakowie, ale i w innych ośrodkach.
Na czoło działań opozycji wysuwał się KOR, który we wrześniu 1977 roku przekształcił się w Komitet Samoobrony Społecznej KOR. Do podstawowych zadań KOR należały: walka z represjami, łamaniem praworządności, pomoc represjonowanym, wydawanie „podziemnej” literatury. W 1978 roku w Sudetach spotkali się działacze KOR i czechosłowackiej opozycji „Karta 77”. Od tego momentu datuje się ścisła współpraca opozycji polskiej z czechosłowacką (Adam Michnik, Jacek Kuroń, Janusz Onyszkiewicz, Waclav Havel, Jan Czarnogurski i inni). Aktywizował swoje działania ROPCiO prowadząc działalność prawie jawną. Powstawały też inne organizacje opozycyjne, jak choćby nastawiona zdecydowanie antykomunistycznie i niepodległościowo Konfederacja Polski Niepodległej z Leszkiem Moczulskim na czele.
Rok 1978 przyniósł początki organizowania się robotników i chłopów w Wolne Związki Zawodowe. Pierwsze z nich powstały na Śląsku i Wybrzeżu. Niebawem przedstawiciele robotników i inteligencji podjęli współpracę.
Wybór kardynała Karola Wojtyły na papieża był dla Polaków sygnałem do podjęcia dzieła odnowy moralnej. Pielgrzymka Ojca Świętego do kraju w czerwcu 1979 roku wlała w serca jego rodaków nadzieję na lepszą przyszłość, umocniła w nich wiarę w zwycięstwo prawdy nad kłamstwem władz komunistycznych. Entuzjazm i żarliwa wiara Polaków były najlepszym dowodem fiaska konsumpcyjnej i materialistycznej polityki władz PRL.
Połowa 1980 roku w Polsce charakteryzowała się zwiększeniem trudności życia codziennego, aktywizacją działań opozycji, brakiem reakcji władz na apele strony kościelnej, domagającej się przeprowadzenia gruntownych reform. Kryzys narastał i w każdej chwili groził wybuchem buntu społecznego.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.