Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Koniec XIV w. przyniósł zawarcie związku polsko-litewskiego. Przez ponad 150 lat istnienia unii personalnej polsko-litewskiej związek przechodził różne okresy - zbliżenie, zacieśnienie, rozluźnienie aż do zerwania włącznie. Źródeł tego należy szukać w dążeniach Litwinów do zachowania całkowitej suwerenności i odrębności prawno-ustrojowej (wielki książę Witold). Z kolei dążenia polskie szły w innym kierunku - inkorporowania ziem Litwy do Korony, zdobycia wielkich ziem litewskich, które można by było zająć, zagospodarować i osiągnąć wielkie zyski.
| Rok - unia - władca | Postanowienia - konsekwencje |
|---|---|
| 1385, krewska (Krewo, Litwa) w. ks. lit. Jagiełło, dokument stwarzał warunki unii personalnej) Kraków 1386 małżeństwo z Jadwigą i koronacja |
Chrzest katolicki i akcja chrystianizacji Litwy, przyłączenie (applicare) Litwy do Korony, przywrócenie utraconych ziem Koronie, zapłata Wilhelmowi za zerwane zaręczyny z Jadwigą, uwolnienie jeńców polskich, przeniesienie skarbca wielkoksiążęcego do Krakowa. |
| 1401, wileńsko-radomska Władysław Jagiełło, książę Witold |
Po faktycznym zerwaniu unii przez Witolda (1398, obwołany wielkim księciem) i pokonaniu wojsk litewskich nad Worsklą w walkach z Tatarami (1399) konieczność zbliżenia – Witold dożywotnim wielkim księciem litewskim, (Jagiełło jako supremus dux – książę najwyższy). |
| 1413, horodelska (Horodło) jw. |
Zachowana odrębność Litwy – wielki książę ustanawiany przez króla za radą panów litewskich i koronnych, wspólne zjazdy litewsko-polskie rozstrzygają o wspólnych sprawach, 47 rodzin polskich przypuściło do swoich herbów litewskie rodziny bojarów katolickich, utworzenie na Litwie urzędów na wzór polski, przywileje dla katolickich bojarów litewskich. |
| 1432-1434 grodzieńska | Po śmierci Witolda (1430) doszło do walk o władzę między Świdrygiełłą a Zygmuntem Korybutowiczem, który uzyskał poparcie polskie za cenę nowej unii – po śmierci Zygmunta Litwa powróci do Jagiełły i jego synów, wyrzekł się starań o koronę dla Litwy, wspólny wybór w. ks. przez panów litewskich i koronnych. |
| 1440-1447, Kazimierz Jagiellończyk | Wyjazd na Litwę księcia Kazimierza (młodszego brata króla Władysława Warneńczyka) jako namiestnika – jego wybór na wielkiego księcia przez panów litewskich – formalne zerwanie unii. |
| 1447, do 1569 | Objęcie tronu polskiego przez księcia Kazimierza Jagiellończyka – dba o zachowanie samodzielności Litwy i odrębności ustrojowej od Korony, odnowienie unii personalnej – każdorazowy wybór na tron polski władców litewskich. |
| 1492, Jan Olbracht | Po śmierci Kazimierza Jagiellończyka osobny wybór Jana Olbrachta na króla, a Aleksandra na w. ks. litewskiego – formalne zerwanie unii. |
| 1501, piotrkowsko-mielnicka Aleksander |
Klęska wojsk litewskich w bitwie z Moskwą w 1500 r. pod Wiedroszą – argument za zacieśnieniem unii – wspólny i wspólnie wybierany władca dla Litwy i Korony, wspólny sejm i pomoc wojskowa; dokument nie wszedł w życie (Litwini nie potwierdzili). |
| 1 lipca 1569, lubelska Zygmunt August |
Ruch egzekucyjny szlachty w Koronie stawiał sobie za cel faktyczne połączenie państw, lata 60-te to reformy administracyjne i ustrojowe na Litwie (1566 – sejmiki powiatowe, sądy ziemskie, województwa), zbliżenie ustrojowe z Koroną; mimo weta części bojarów litewskich w Lublinie, na wspólnym sejmie, uchwalono unię realną (rzeczywistą) – Zygmunt August (dziedziczny władca Litwy) przelał prawa na Koronę, inkorporował do Korony: Wołyń, Bracławszczyznę, Kijowszczyznę i Podlasie, połączenie państw na zasadzie równości – państwo federacyjne – wspólny władca, wspólny wybór, wspólna polityka zagraniczna, wspólny parlament, oddzielne urzędy, kancelarie, administracja, skarb i wojsko – Rzeczpospolita Obojga Narodów. |
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.