Mickiewicz, Adam (1798-1855)

Urodził się w 1798 r. w Zaosiu koło Nowogródka, zmarł w 1855 r. w Stambule, prawdopodobnie na cholerę. Pochodził z rodziny drobnoszlacheckiej. Ojciec był adwokatem przy sądach nowogrodzkich; po jego śmierci młody Mickiewicz, by ukończyć studia na wydziale literatury Uniwersytetu Wileńskiego, musiał korzystać ze stypendium, które zobowiązywało go do pracy w szkole. Toteż uczył kilka lat w powiatowej szkole w Kownie historii, literatury i prawa. Mickiewicz był jednym z założycieli Towarzystwa Filomatów i Towarzystwa Filaretów. Praca w Kownie stała się próbą wprowadzenia w życie oświatowych idei filomackich. Do rozczarowań nauczycielskich i uczucia osamotnienia dołączyły ciężkie przeżycia osobiste - śmierć matki i nieszczęśliwa miłość do Maryli Wereszczakówny. W wyniku śledztwa w sprawie tajnych związków młodzieży został skazany na zesłanie do centralnych guberni Rosji. Przebywając w Kownie, Petersburgu i Odessie poznał wielu wybitnych pisarzy. Dzięki pomocy wpływowych przyjaciół udało mu się w końcu otrzymać paszport i wyruszył w podróż, podczas której odwiedził Niemcy i Włochy. Na wieść o powstaniu listopadowym wyruszył w kwietniu 1831 r. przez Genewę i Paryż do Wielkopolski, ale nie zdecydował się na wzięcie udziału w powstaniu. Wielkopolskę opuścił dopiero w 1832 r. Powrócił do Paryża przez Drezno. W 1839 r. objął w Lozannie katedrę literatury rzymskiej, a następnie pracował wkatedrze literatur słowiańskich, utworzonej w Collège de France. W cieszących się dużym zainteresowaniem wykładach poeta przekazywał nie tylko wiedzę o kulturach słowiańskich, ale także propagował antymonarchistyczne idee napoleońskie i mistyczną naukę Andrzeja Towiańskiego. W związku z tym został zawieszony przez władze francuskie w czynnościach profesora.

W 1848 r. przebywał w Rzymie, gdzie uzyskał audiencję u papieża Piusa IX. Podczas tego posłuchania wezwał on zwierzchnika Kościoła, by stanął na czele ogarniających Europę ruchów ludowych. Ruch ten później nazwano Wiosną Ludów. Pomimo oporu środowisk emigracyjnych, udało mu się stworzyć Legion Polski, który głosił bardzo postępowe zasady, np. nadanie chłopom ziemi, powszechność praw, równouprawnienie kobiet i Żydów.

Po objęciu władzy przez Napoleona III zaniechał działalności politycznej i podjął pracę bibliotekarza w paryskiej Bibliotece Arsenału. W 1855 r. wyjechał do Konstantynopola z zamiarem tworzenia oddziałów polskich, mających wystąpić przeciwko Rosji. Zmarł nagle. Ciało przywieziono pierwotnie do Paryża, pochowano uroczyście w Montmorency, na polskim cmentarzu. W 1890 r. sprowadzono prochy A. Mickiewicza na Wawel.

Mickiewicz jako pierwszy dokonał przełomu romantycznego, który cechował zwrot ku ludowości, wyobraźni. Od wydania w 1822 r. jego Ballad i romansów datuje się polski romantyzm jako epoka literacka. Jest autorem dramatu Dziady, licznych wierszy, poematów epickich, np. Grażyna, oraz wielu artykułów. W Paryżu wydawał dziennik „Trybuna Ludów”. Uznano go za jednego z polskich wieszczów narodowych.