Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Organizmy roślinne i zwierzęce mają różne wymagania w stosunku do czynników środowiska takich jak: nasłonecznienie, temperatura, wilgotność, rodzaj podłoża, dlatego też występują w określonych środowiskach. Organizmy występujące na określonym obszarze, np.: w lesie, na łące, w stawie tworzą pewną całość - biocenozę. Obecność jednych gatunków umożliwia życie innych. Wszystkie wpływają na siebie wzajemnie korzystnie lub nie oraz oddziałują na środowisko. Związek między organizmami a środowiskiem ma charakter obustronny. Organizmy pobierają ze środowiska potrzebne substancje, np.: pokarmowe, wydalając do niego zbędne produkty metabolizmu i przekształcając środowisko.
Zapamiętaj!
Biocenoza jest to zespół populacji różnych gatunków występujących w określonym środowisku i powiązanych różnego rodzaju zależnościami.
Rodzaje biocenoz:
Podstawową grupą organizmów w biocenozie są producenci, czyli rośliny, ponieważ wytwarzają one ze związków nieorganicznych związki organiczne.
Drugą grupą są konsumenci - zwierzęta, które pobierają i przebudowują na składniki swego ciała złożone związki organiczne produkowane przez rośliny lub zwierzęta.
Zapamiętaj!
Konsumenci I rzędu - zwierzęta roślinożerne (odżywiają się pokarmem roślinnym).
Konsumenci II i III rzędu - zwierzęta mięsożerne (odżywiają się pokarmem mięsnym).
Oprócz tego w biocenozie występują jeszcze reducenci lub, inaczej, destrucenci. Są to głównie grzyby i bakterie - organizmy te rozkładają szczątki organiczne pochodzenia roślinnego i zwierzęcego na związki nieorganiczne.
W przyrodzie spotykamy się z biocenozami, w których występuje bardzo dużo gatunków producentów, konsumentów, reducentów, powiązanych ze sobą licznymi zależnościami i mającymi zdolność samoregulacji.
Odpowiednim przykładem wyjaśniającym samoregulację w biocenozie naturalnej jest proces samooczyszczania się rzeki, do której doprowadzono niewielką ilość ścieków, np.: przemysłowych.
Biocenoza rzeki w przeciągu krótkiego okresu czasu oczyści swoje wody. Stanie się to za sprawą mikroorganizmów, które rozłożą związki organiczne, natomiast rośliny wodne, głównie glony, wykorzystają do produkcji składników pokarmowych związki nieorganiczne. Obie te grupy organizmów stanowią pokarm dla drobnych bezkręgowców wodnych, które są pokarmem dla ryb.
Zapamiętaj!
Teren zajmowany przez zespół organizmów (biocenozę) wraz ze wszystkimi czynnikami martwego środowiska nazywamy biotopem.
Las - przykład biocenozy lądowej
Warunkiem istnienia biocenozy leśnej jest obecność trzech poziomów troficznych:
- producentów,
- konsumentów,
- reducentów (destruentów).
Las charakteryzuje się ułożeniem warstwowym roślin. Warstwę najwyższą tworzą drzewa. Niższą warstwę stanowią krzewy i młode drzewa (podszyt). Najniższa warstwa to runo leśne, w którym wyróżniamy warstwę zieloną, oraz warstwę mchów i porostów. Warstwowy układ wykazują również podziemne części, czyli korzenie roślin.
Każda z warstw biocenozy leśnej charakteryzuje się właściwym sobie składem gatunkowym zwierząt, np. w runie leśnym spotykamy: chrząszcze, motyle, pająki, ślimaki, pluskwiaki, pszczoły, muchy.
W biocenozie leśnej poszczególne gatunki roślin i zwierząt wpływają na siebie wzajemnie. Rozwój jednych jest uzależniony od rozwoju drugich. Korony drzew liściastych:
- zatrzymują promienie słoneczne,
- zatrzymują opady deszczowe,
- osłabiają siłę wiatru,
- zmieniają warunki termiczne w niższych warstwach lasu.
Wycinanie drzew w lesie niszczy równocześnie podszyt i delikatne cieniolubne rośliny runa leśnego. Drzewa uzależnione są od innych organizmów, takich jak bakterie, grzyby, które rozkładają materię organiczną, wzbogacając glebę w sole mineralne. Wyraźna współzależność istnieje rów nież między roślinami i zwierzętami leśnymi. Rośliny dostarczają zwierzętom:
- pokarmu,
- miejsc do zakładania legowisk i gniazd,
- zróżnicowanego mikrośrodowiska.
Zwierzęta natomiast wywierają wpływ na życie roślin przez:
- niszczenie szkodników,
- zapylanie kwiatów,
- roznoszenie nasion,
- przekształcanie środowiska glebowego.
Ze zwierząt roślinożernych w biocenozach leśnych na szczególną uwagę zasługują owady. Niektóre z nich są groźnymi szkodnikami lasów, np.: strzygonia choinkówka, osnuja gwiaździsta, kornik drukarz, brudnica nieparka. Każde zwierzę ma swoich wrogów. Są nimi pasożyty i drapieżcy.
Owady mają licznych wrogów wśród ptactwa, drobnych ssaków, gadów i płazów, a także wśród drapieżników i pasożytów świata owadów. W naturalnej biocenozie zarówno drapieżniki, jak i pasożyty odgrywają ważną rolę, redukując liczbę zwierząt nadmiernie się rozmnażających, oraz eliminując osobniki słabe i źle przystosowane.
Oprócz zwierząt odżywiających się roślinami (roślinożercy) czy zwierzętami (zwierzęta drapieżne), są i takie, których pokarmem jest martwa materia organiczna. Są to saprofagi. Najwięcej zwierząt żywiących się martwą materią pochodzenia roślinnego (wije, nicienice) występuje w ściółce i powierzchniowych warstwach gleby. Zwierzęta te przyczyniają się do powstawania próchnicy, oraz spulchniają glebę, ułatwiając przez to rozrost korzeni.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.