Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Początek bytu planetarnego Ziemi szacuje się na około 4,6 mld lat temu. W historii naszej planety wyróżniono 4 podstawowe ery. W każdej erze dużym zmianom podlegała skorupa ziemska oraz zachodziła ewolucja świata roślinnego i zwierzęcego. W poniższym opisie wydarzenia w punktach a) odnoszą się do zmian skorupy ziemskiej i klimatu. Wydarzenia w punktach b) dotyczą rozwoju świata organicznego.
Era prekambryjska zwana też kryptozoikiem składała się z dwóch części: ery archaicznej i proterozoicznej.
Era archaiczna trwała od 4,6 mld do 2,5 mld lat temu.
a) następowało formowanie skorupy ziemskiej, powstała atmosfera ziemska (prawdopodobnie beztlenowa);
b) najstarsze ślady życia roślinnego - bakterie, sinice i glony.
Ślady te mają około 3,5 mld lat.
Era proterozoiczna (2,5 mld - 570 mln lat temu)
a) rozbudowały się bloki kontynentalne na skutek licznych ruchów górotwórczych;
- pod koniec ery wszystkie lądy połączyły się w jeden superkontynent;
- w dalszym ciągu tworzyła się atmosfera, nastąpił wzrost ilości tlenu w atmosferze;
b) pojawiły się pierwsze zwierzęce organizmy wielokomórkowe - jamochłony, pierścienice, stawonogi i formy podobne do koralowców.
Era paleozoiczna składała się z 6 okresów: kambru, ordowiku, syluru, dewonu, karbonu i permu.
Kambr (590 mln - 495 mln lat temu)
a) superkontynent rozpadł się na liczne fragmenty rozmieszczone prawdopodobnie w strefie międzyzwrotnikowej, początek orogenezy kaledońskiej;
b) pojawiły się pierwotne skorupiaki - małże, archeocjaty, trylobity.
Ordowik (495 mln - 442 mln lat temu)
a) wytworzył się prakontynent południowy - Gondwana składający się z płyt Ameryki Południowej, Afryki, Australii, Antarktydy i Indii, na obszarze dzisiejszej Sahary znajdował się lądolód;
b) w morzu bardzo bujnie rozwinęły się glony, powstało wiele raf koralowych, w morzach dominowały ramienionogi, trylobity, głowonogi i liliowce, pojawiły się pierwsze kręgowce - bezszczękowce.
Sylur (442 mln - 416 mln lat temu)
a) z połączenia Ameryki Północnej z Europą powstał prakontynent Laurazja, miało miejsce największe nasilenie kaledońskich ruchów górotwórczych (kaledonidy - Góry Skandynawskie, północne Appalachy, Sajany), na obszarze dzisiejszej Afryki występował lądolód;
b) na lądzie pojawiły się pierwsze rośliny - psylofity i widłaki, w morzach dominowały otwornice, gąbki, małże i graptolity. Powstały pierwsze ryby - szczękowce.
Dewon (416 mln - 354 mln lat temu)
a) następowało dalsze łączenie się kontynentów, do Laurazji zbliżyła się Syberia, na terenie obecnej Ameryki Południowej i Środkowej miało miejsce zlodowacenie;
b) rozwijały się rośliny lądowe, powstały pierwsze lasy, w których dominowały skrzypy, widłaki i paprocie, na lądzie pojawiły się pierwsze zwierzęta - wije i pająki, w morzach dominowały liliowce i koralowce, powstały amonity i ryby chrzęstnoszkieletowe.
Karbon (354 mln - 295 mln lat temu)
a) nastąpiło zbliżenie Gondwany i Laurazji, w wielu rejonach gromadził się materiał roślinny, z którego powstał węgiel kamienny, rozpoczęła się orogeneza hercyńska;
b) na lądach dominowały lasy (skrzypy, widłaki, paprocie) rosnące w gorącym, wilgotnym klimacie, w lądowym świecie zwierzęcym największe znaczenie miały płazy, pojawiły się pierwsze gady.
Perm (295 mln - 250 mln lat temu)
a) wszystkie lądy połączyły się tworząc superkontynent Pangeę, zakończyły się hercyńskie ruchy górotwórcze, w porównaniu z karbonem klimat był bardziej suchy;
b) zaczęły dominować rośliny szpilkowe i sagowce, pojawiły się pierwsze rośliny miłorzębowe, nastąpił szczytowy rozwój kotylozaurów i gadów ssakokształtnych, pod koniec okresu wymarło 90% gatunków zwierząt.
Era mezozoiczna składała się z trzech okresów: triasu, jury i kredy.
Trias (250 mln - 208 mln lat temu)
a) wciąż istniała Pangea, chociaż zaznaczyły się już początki jej rozpadu, powstały wielkie pokrywy bazaltowe, pod koniec triasu rozpoczęła się pierwsza faza orogenezy alpejskiej;
b) na lądach dominowały rośliny nagonasienne - drzewa szpilkowe, sagowce i paprocie nasienne, w morzach pojawiły się współczesne koralowce, a na lądach dinozaury, gady latające i prassaki.
Jura (208 mln - 140 mln lat temu)
a) nastąpił dalszy rozpad Pangei, zaczął tworzyć się Atlantyk;
b) na lądach w dalszym ciągu panowały rośliny nagonasienne, wśród zwierząt dominowały gady, powstały pierwsze ptaki i ryby kostnoszkieletowe.
Kreda (140 mln - 66 mln lat temu)
a) w wyniku ruchu kontynentów trwał proces otwierania się Oceanów Atlantyckiego i Indyjskiego, w tym okresie geologicznym miał miejsce największy dotychczas zalew morski;
b) pojawiły się i rozwinęły rośliny okrytonasienne (kwiatowe), w świecie zwierzęcym panowały gady, rozwinęły się ptaki, pojawiły się ssaki łożyskowe, pod koniec okresu wyginęły wielkie gady (m.in. dinozaury) oraz amonity.
Era kenozoiczna składa się z dwóch okresów: trzeciorzędu i czwartorzędu.
Trzeciorzęd (65 mln - 1,8 mln lat temu)
a) w paleogenie: nastąpiło połączenie Europy i Azji, Indie zderzyły się z Azją, oddzieliła się Antarktyda od Australii, zbliżanie się Afryki do Europy rozpoczęło kolejną fazę orogenezy alpejskiej; w neogenie: Europa i Afryka zbliżyły się do siebie, połączyły się obie Ameryki, alpejskie ruchy górotwórcze spowodowały wypiętrzenie wielu pasm górskich w Europie, Azji i Afryce (Alpy, Karpaty, Pireneje, Kaukaz, Atlas).
b) w paleogenie: rozwój i dominacja roślin okrytonasiennych (kwiatowych), gwałtownie zróżnicowały się ssaki (koniowate, trąbowce, naczelne, ssaki morskie); w neogenie: powszechne panowanie roślin okrytonasiennych, dominacja ssaków łożyskowych (poza Australią), pojawiły się pierwsze małpy człekokształtne, wymarło wiele gatunków wielkich ssaków.
Czwartorzęd (rozpoczął się 1,8 mln lat temu).
a) w plejstocenie: rozkład lądów był zbliżony do dzisiejszego, wielokrotne zlodowacenie będące wynikiem ochładzania klimatu, cykliczne zmiany poziomu mórz związane ze zlodowaceniami; w holocenie: ukształtował się obecny rozkład lądów i mórz, ocieplenie klimatu i ustąpienie lodowców, coraz większy wpływ człowieka na środowisko;
b) w plejstocenie: zmiany klimatyczne wymusiły przesuwanie się stref roślinnych, wyginęło wiele gatunków roślin i zwierząt, pojawiły się formy rozumne (np.: neandertalczyk), pod koniec epoki pojawił się człowiek rozumny (Homo sapiens); w holocenie: zmiany szaty roślinnej spowodowane ociepleniem klimatu i działalnością człowieka, dominacja człowieka rozumnego, wskutek działalności człowieka wymarło wiele gatunków roślin i zwierząt, udomowiono wiele gatunków zwierząt.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.