Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Niektóre skały ulegają powolnemu rozpuszczaniu pod wpływem wody podziemnej i powierzchniowej. Rozwija się w nich bardzo charakterystyczna rzeźba krasowa. Nazwa pochodzi od Wyżyny Kras w Słowenii, gdzie w klasycznej formie występują takie zjawiska.
Skały podlegające procesom krasowym to sole, wapień, kreda, gips i dolomit.
Formy krasu zewnętrznego to:
- żłobki krasowe - zagłębienia na pochyłych powierzchniach skał, powstające pod wpływem rozpuszczającego działania spływających wód opadowych. Pomiędzy żłobkami tworzą się ostre żebra krasowe;
- lejki krasowe - lejkowate zagłębienia tworzące się na powierzchni w miejscu poszczelinionym. Woda powierzchniowa wsiąkająca w tym miejscu w skałę, rozpuszcza ją intensywnie, tworząc owalne zagłębienie. Lejki krasowe mogą powstawać również wskutek zapadania się jaskiń. Poprzez połączenie kilku lejków krasowych tworzą się uwały;
- polja - rozległe zagłębienia powstałe na skutek całkowitego zniszczenia skał krasowiejących aż do poziomu wody gruntowej;
- mogoty - ostańcowe skałki przybierające różne kształty: baszty, iglice, maczugi. Wznoszą się ponad zrównaną powierzchnię na obszarach krasowych i świadczą o dawnym zasięgu skał.
- jary krasowe - głębokie doliny o bardzo stromych, często pionowych zboczach. U wylotu tych dolin często powstaje zwężenie o pionowych ścianach, tzw. brama.
Pod powierzchnią ziemi tworzą się formy krasu wewnętrznego:
- jaskinie - naturalne korytarze w skale powstałe w wyniku rozpuszczającego działania wód podziemnych. Najdłuższą jaskinią świata jest Jaskinia Mamutowa w USA. Łączna długość jej korytarzy to 500 km. W Polsce najdłuższą jaski nią jest Wysoka - Za Siedmiu Progami w Tatrach (ponad 10 km). Jaskinia, która ma tylko jedno wyjście, nazywana jest grotą jaskiniową;
- kominy i studnie jaskiniowe - pionowe odcinki jaskiń powstałe wskutek poszerzania pionowych szczelin w krasowiejących skałach;
- syfony jaskiniowe - odcinki korytarza jaskiniowego wypełnione całkowicie wodą.
W jaskiniach, wskutek wytrącania się, powstaje szata naciekowa:
- stalaktyty (sopleńce) - wiszące u stropu jaskini;
- stalagmity - tworzące się na dnie jaskini;
- stalagnaty (kolumny jaskiniowe) - powstałe z połączenia stalaktytu i stalagmitu;
- draperie naciekowe - nacieki o różnych kształtach, przypominające najczęściej zasłony lub firany.
Na obszarach krasowych występują charakterystyczne zjawiska hydrogeologiczne związane z krążeniem wód. Najbardziej znaczące z nich to:
- ponory - miejsce wpływu wód powierzchniowych w podziemne korytarze,
- wywierzyska - bardzo obfite, szczelinowe źródła krasowe.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.