Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Wyróżnia się następujące typy genetyczne jezior:
Jeziora lodowcowe lub polodowcowe - związane z działalnością lodu lodowcowego lub wód związanych z lodowcem. Rozróżniamy podtypy jezior polodowcowych:
- zastoiskowe - powstają przez zatamowanie odpływu wody przez lodowiec. Takim jeziorem był Bałtyk w pierwszej fazie swojego rozwoju, około 8400 lat temu;
- morenowe - powstają w zagłębieniach powierzchni morenowych lub w wyniku zatamowania odpływu przez morenę czołową lub boczną (Śniardwy, Mamry, Niegocin w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich);
- wytopiskowe - tworzą się w zagłębieniu powstałym po wytopieniu brył lodu przysypanych skałami morenowymi. Najczęściej są to tzw. oczka polodowcowe (np. Głęboczek koło Tucholi);
- rynnowe - występują w miejscu, gdzie wody roztopowe płynące pod lodowcem wyżłobiły głębokie rynny (Hańcza, Wigry, Gopło, Jeziorak). Z reguły są jeziorami głębokimi;
- cyrkowe lub karowe - powstają w górach w miejscu dawnego pola firnowego lodowca, gdzie lód lodowcowy wyżłobił zagłębienie (stawy tatrzańskie i karkonoskie).
Jeziora tektoniczne - umiejscowione są w zagłębieniach powstałych wskutek ruchów skorupy ziemskiej (Bajkał, Tanganika, Balaton). Specyficznym rodzajem jezior tektonicznych są jeziora (Kaspijskie, Aralskie). Są one pozostałością po dawnych zbiornikach morskich, które wskutek ruchów tektonicznych straciły połączenie z Oceanem Światowym.
Jeziora tektoniczno-lodowcowe - przyczyną ich powstania były ruchy skorupy ziemskiej oraz działalność lodowca (Górne, Huron, Ładoga).
Jeziora wulkaniczne - związane są z działalnością wulkanów, powstają w kraterach lub kalderach wulkanicznych oraz w zagłębieniach pól lawowych.
Jeziora krasowe - wypełniają zapadliska lub leje krasowe (jeziora Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego na Polesiu Lubelskim).
Jeziora nadbrzeżne lub przybrzeżne - powstają na skutek oddzielenia dawnej zatoki morskiej przez mierzeję (Jamno, Wicko).
Jeziora deltowe - znajdują się w zagłębieniach na obszarze delty rzecznej (Drużno, Dąbie). Często są kryptodepresjami, czyli ich dno leży poniżej poziomu morza.
Jeziora rzeczne lub starorzecza - są śladem dawnego zakola rzeki.
Jeziora meteorytowe - powstają w miejscu zagłębienia po uderzeniu meteorytu.
Na Ziemi występują również jeziora sztuczne, wytworzone przez ludzi. Są to najczęściej jeziora zaporowe tworzone na rzekach. Mają różnorakie funkcje. Są elementem ochrony przeciwpowodziowej, zbiornikiem wody pitnej, mają funkcje energetyczne i rekreacyjne.
Największe jeziora sztuczne świata
| Jezioro | Rzeka | Państwo | Pojemność w km3 |
|---|---|---|---|
| Kariba | Zambezi | Zambia, Zimbabwe | 180,6 |
| Brackie | Angara | Rosja | 169,3 |
| Nasera | Nil | Egipt | 168,9 |
| Akosombo | Wolta | Ghana | 148,0 |
| Daniel Johnson | Manicouagan | Kanada | 141,9 |
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.