Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
W przeszłości geologicznej obszar dzisiejszej Polski ulegał wielu przemianom - ruchom górotwórczym, zjawiskom plutonicznym i wulkanicznym, transgresjom i regresjom morskim, zlodowaceniom i denudacji.
Era prekambryjska (4,6 mld - 590 mln lat temu)
Z tej ery pochodzi fundament krystaliczny platformy wschodnioeuropejskiej. Poza obszarem platformy, gnejsy prekambryjskie znajdują się w Górach Sowich.
Era paleozoiczna (590 mln - 250 mln lat temu)
a) kambr - z tego okresu pochodzą piaskowce kwarcytowe Gór Świętokrzyskich i wapienie wojcieszowskie w Sudetach,
b) ordowik - utworzyła się ropa naftowa w niektórych częściach platformy wschodnioeuropejskiej;
c) sylur - wytworzyły się rudy niklu i cyny na Dolnym Śląsku. Na przełomie syluru i dewonu miała miejsce orogeneza kaledońska. Jej ślady są widoczne w południowej części Gór Świętokrzyskich, w Górach Kaczawskich oraz w okolicy Kłodzka;
d) dewon - powstały wapienie i marmury Gór Świętokrzyskich i okolic Krakowa oraz kwarcyty w Górach Świętokrzyskich;
e) karbon - powstały złoża węgla kamiennego Górnego i Dolnego Śląska. Od końca dewonu przez karbon i perm miały miejsce hercyńskie ruchy górotwórcze. W Polsce objęły środkowe i wschodnie Sudety oraz Góry Świętokrzyskie. W czasie orogenezy hercyńskiej ożywiła się działalność magmatyczna. Powstały wówczas granity Karkonoszy, Strzelina, Strzegomia i Tatr;
f) perm - wytworzyły się rudy miedzi Bolesławca i Głogowa, sól kamienna i potasowa na Kujawach. Z okresu tego pochodzą również porfiry rejonu Krzeszowic.
Era mezozoiczna (250 mln - 65 mln lat temu)
a) trias - powstały wapienie i margle oraz rudy cynku i ołowiu Górnego Śląska. Wytworzyły się również najstarsze skały karpackie (w Tatrach);
b) jura - powstały wapienie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Tatr i Pienin oraz rudy żelaza okolic Kielc i Częstochowy;
c) kreda - wytworzyły się wapienie okolic Krakowa, Lublina i Chełma oraz kreda na Wyżynie Lubelskiej. Ruchy górotwórcze, będące wstępem do orogenezy alpejskiej, utworzyły wał kujawsko-pomorski i towarzyszący mu system niecek.
Era kenozoiczna (od 65 mln lat temu do dziś)
a) trzeciorzęd - wytworzył się flisz karpacki (piaskowce i łupki). W czasie orogenezy alpejskiej zostały sfałdowane i wypiętrzone Tatry, Pieniny i Beskidy. Sudety zostały wypiętrzone w formie zrębu tektonicznego. Związane z tym były wylewy law bazaltowych w Sudetach. W trzeciorzędzie powstały złoża węgla brunatnego, karpackiej ropy naftowej i gazu ziemnego, siarki w okolicy Tarnobrzega, gips w Niecce Nidziańskiej oraz sól kamienna rejonu Wieliczki i Bochni;
b) czwartorzęd - w plejstocenie wielokrotnie z północy nasuwał się lądolód. Zlodowacenia górskie miały miejsce w Tatrach i Karkonoszach. Wytworzyły się pokrywy lessowe.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.