Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
W produkcji roślinnej wyróżniamy uprawy:
- żywieniowe (alimentacyjne) - zboża, rośliny korzeniowe, oleiste, cukrodajne, warzywa, owoce;
- pseudożywieniowe (pseudoalimentacyjne) - używki: kawa, kakao, herbata;
- przemysłowe - rośliny włókniste, kauczukowiec;
- pastewne - trawy, rośliny motylkowe, buraki pastewne.
Najważniejszymi roślinami żywieniowymi świata są zboża. Spośród nich podstawowe znaczenie dla wyżywienia ludności świata mają pszenica, kukurydza i ryż.
Pszenica jest głównym zbożem chlebowym świata. Należy do upraw wymagających pod względem glebowym. Uprawiana jest w strefie umiarkowanej, podzwrotnikowej i zwrotnikowej. Jej roczne zbiory kształtują się na poziomie od 600-630 mln ton. Głównymi rejonami uprawy są:
- w Ameryce Północnej - część Wielkich Równin w USA i Kanadzie;
- w Ameryce Południowej - pampa w północnej Argentynie;
- w Europie - Niziny: Francuska, Angielska, Węgierska, Rumuńska i Padańska, Wyżyna Bawarska, Ukraina, Powołże w Rosji;
- w Azji - Niziny: Chińska, Mandżurska i Gangesu, północny Kazachstan, Pendżab w Indiach i Pakistanie, Anatolia w Turcji;
- w Afryce - delta Nilu i południowe RPA;
- południowo-wschodnia część Australii.
Największymi eksporterami pszenicy są: USA, Kanada, Francja, Australia i Argentyna.
Powierzchnia upraw i zbiory pszenicy
| Państwa | Powierzchnia zasiewów w tys. hektarów | Zbiory w mln ton | % zbiorów światowych | Zbiory na 1 mieszkańca w kg |
|---|---|---|---|---|
| Świat | 215638 | 629,6 | 100,0 | 98,7 |
| Chiny | 21626 | 92,0 | 18,8 | 70,8 |
| Indie | 26620 | 72,1 | 11,4 | 66,6 |
| Stany Zjednoczone | 20234 | 58,7 | 9,3 | 200 |
| Rosja | 22920 | 45,4 | 7,2 | 315 |
| Francja | 5235 | 39,7 | 6,3 | 661 |
| Kanada | 9862 | 25,9 | 4,1 | 811 |
| Niemcy | 3112 | 25,4 | 4,0 | 308 |
| Turcja | 9300 | 21,0 | 3,3 | 293 |
| Australia | 12200 | 20,4 | 3,2 | 1012 |
| Pakistan | 8216 | 19,5 | 3,1 | 129 |
| Polska | 2311 | 9,9 | 1,6 | 259 |
Kukurydza jest zbożem głównie paszowym oraz przemysłowym. Ma duże wymagania glebowe. Jej roczne zbiory wynoszą około 700-750 mln ton. Uprawiana jest w warunkach klimatu gorącego wilgotnego oraz umiarkowanego ciepłego. Głównymi rejonami uprawy są:
- Nizina Centralna w USA,
- Mandżuria oraz obszary nad Huang-ho w Chinach,
- środkowa i południowo-wschodnia część Wyżyny Brazylijskiej,
- Basen Akwitański we Francji.
Najważniejszymi eksporterami kukurydzy są: USA, Francja i Węgry.
Powierzchnia upraw i zbiory kukurydzy
| Państwa | Powierzchnia zasiewów w tys. hektarów | Zbiory w mln ton | % zbiorów światowych |
|---|---|---|---|
| Świat | 147022 | 721,4 | 100,0 |
| Stany Zjednoczone | 29798 | 299,9 | 41,6 |
| Chiny | 25654 | 132,2 | 18,3 |
| Brazylia | 12410 | 41,9 | 5,8 |
| Meksyk | 8000 | 20,0 | 2,8 |
| Francja | 1825 | 16,4 | 2,3 |
| Argentyna | 2331 | 15,0 | 2,1 |
| Rumunia | 3099 | 14,5 | 2,0 |
| Indie | 7000 | 14,0 | 1,9 |
| Indonezja | 3346 | 11,4 | 1,6 |
| Polska | 412 | 2,3 | 0,3 |
Ryż jest zbożem klimatu gorącego wilgotnego. Roczne zbiory wynoszą około 600 mln ton. Główne rejony jego uprawy znajdują się w strefie monsunowej w południowej i wschodniej Azji. Wyróżnia się dwie odmiany ryżu: ryż suchy (górski) oraz ryż mokry (nizinny). Uprawiany jest głównie w celach konsumpcyjnych, ale służy też do wytwarzania takich produków jak papier, maty lub szczotki ze słomy. Głównymi rejonami uprawy ryżu są:
- w Azji - Niziny: Gangesu i Indusu, Kotlina Syczuańska, dolina Jangcy, Góry Południowochińskie, delty: Mekongu oraz Irawadi, Jawa (Indonezja), Luzon (Filipiny), Honsiu (Japonia);
- w Ameryce Południowej - brazylijski stan Rio Grande do Sul;
- w Ameryce Północnej - część Niziny Zatokowej oraz stan Arkansas.
Innymi zbożami uprawianymi na świecie są jęczmień, żyto, owies oraz proso i sorgo.
Powierzchnia upraw i zbiory ryżu
| Państwa | Powierzchnia zasiewów w tys. hektarów | Zbiory w mln ton | % zbiorów światowych |
|---|---|---|---|
| Świat | 151296 | 605,8 | 100,0 |
| Chiny | 28327 | 177,4 | 29,3 |
| Indie | 42300 | 129,0 | 21,3 |
| Indonezja | 11908 | 54,1 | 8,8 |
| Bangladesz | 11000 | 37,9 | 6,3 |
| Wietnam | 7444 | 36,1 | 6,0 |
| Tajlandia | 9800 | 26,9 | 4,4 |
| Myanmar | 6000 | 22,0 | 3,6 |
| Filipiny | 4094 | 14,0 | 2,4 |
| Brazylia | 3730 | 13,3 | 2,2 |
| Japonia | 1701 | 10,9 | 1,8 |
Jęczmień jest zbożem średnio wymagającym zarówno pod względem glebowym, jak i klimatycznym. Uprawia się go w klimatach umiarkowanych i podzwrotnikowych. Zużywany jest do produkcji piwa oraz jako pasza. Spożywany jest też bezpośrednio jako kasza. Roczne zbiory wynoszą około 150 mln ton.
Powierzchnia upraw i zbiory jęczmienia
| Państwa | Powierzchnia zasiewów w tys. hektarów | Zbiory w mln ton | % zbiorów światowych |
|---|---|---|---|
| Świat | 52157 | 132,2 | 100,0 |
| Rosja | 9562 | 17,2 | 11,2 |
| Kanada | 4050 | 13,2 | 8,6 |
| Niemcy | 2324 | 13,0 | 8,5 |
| Ukraina | 4511 | 11,1 | 7,2 |
| Francja | 1630 | 11,0 | 7,2 |
| Hiszpania | 3170 | 10,6 | 6,9 |
| Turcja | 3500 | 9,0 | 5,9 |
| Australia | 3589 | 6,5 | 4,2 |
| Wielka Brytania | 1006 | 5,9 | 3,8 |
| Stany Zjednoczone | 1627 | 6,1 | 4,0 |
| Dania | 697 | 3,6 | 2,3 |
| Polska | 1014 | 3,6 | 2,3 |
| Chiny | 850 | 3,2 | 2,1 |
Żyto jest zbożem chlebowym i paszowym. Uprawiane jest w warunkach klimatu umiarkowanego chłodnego. Nie ma dużych wymagań glebowych. Jego roczne zbiory wynoszą około 18 mln ton.
Powierzchnia upraw i zbiory żyta
| Państwa | Powierzchnia zasiewów w tys. hektarów | Zbiory w mln ton | % zbiorów światowych | Zbiory na 1 mieszkańca w kg |
|---|---|---|---|---|
| Świat | 6892 | 17,7 | 100,0 | 2,8 |
| Polska | 1549 | 4,3 | 24,2 | 112 |
| Niemcy | 625 | 3,8 | 21,7 | 46,4 |
| Rosja | 1860 | 2,9 | 16,2 | 19,9 |
| Ukraina | 716 | 1,6 | 9,0 | 33,6 |
| Białoruś | 597 | 1,4 | 7,9 | 142 |
| Chiny | 322 | 0,6 | 3,4 | 0,5 |
| Kanada | 165 | 0,4 | 2,4 | 13,1 |
| Czechy | 59 | 0,3 | 1,8 | 30,7 |
| Turcja | 143 | 0,3 | 1,5 | 3,8 |
| Austria | 46 | 0,2 | 1,2 | 26,3 |
Owies stanowi paszę dla koni oraz służy celom spożywczym. Ma niewielkie wymagania klimatyczne i glebowe. Uprawiany jest w górach oraz w warunkach klimatu umiarkowanego chłodnego. Roczne zbiory kształtują się na poziomie około 30 mln ton.
Powierzchnia upraw i zbiory owsa
| Państwa | Powierzchnia zasiewów w tys. hektarów | Zbiory w mln ton | % zbiorów światowych |
|---|---|---|---|
| Świat | 11666 | 25,9 | 100,0 |
| Rosja | 3286 | 5,0 | 19,1 |
| Kanada | 1320 | 3,7 | 14,2 |
| Stany Zjednoczone | 725 | 1,7 | 6,5 |
| Polska | 520 | 1,4 | 5,5 |
| Niemcy | 228 | 1,2 | 4,6 |
| Australia | 864 | 1,1 | 4,1 |
| Hiszpania | 477 | 1,0 | 3,9 |
| Ukraina | 510 | 1,0 | 3,9 |
| Finlandia | 326 | 1,0 | 3,9 |
| Szwecja | 248 | 0,9 | 3,6 |
Proso i sorgo są ważnymi zbożami żywieniowymi krajów afrykańskich i azjatyckich. Uprawiane są w warunkach klimatu gorącego, są odporne na suszę. Roczne zbiory wynoszą około 60 mln ton. Uprawiane są na południe od Sahary oraz na Wyżynie Dekańskiej w Indiach. Ostatnio na pierwsze miejsce w uprawie sorga wysunęły się Stany Zjednoczone, gdzie to zboże zużywane jest jako pasza.
Spośród roślin korzeniowych (bulwiastych) największe znaczenie mają ziemniaki, maniok i bataty.
Ziemniaki uprawiane są jako roślina paszowa, spożywcza oraz przemysłowa, będąca surowcem do produkcji alkoholu, syropu oraz krochmalu. Jest to uprawa nie mająca dużych wymagań glebowych i klimatycznych.
Powierzchnia upraw i zbiory ziemniaków
| Państwa | Powierzchnia zasiewów w tys. hektarów | Zbiory w mln ton | % zbiorów światowych | Zbiory na 1 mieszkańca w kg |
|---|---|---|---|---|
| Świat | 18630 | 327,6 | 100,0 | 51,4 |
| Chiny | 4302 | 70,0 | 21,4 | 53,9 |
| Rosja | 3134 | 35,9 | 11,0 | 249 |
| Indie | 1400 | 25,0 | 23,1 | 7,6 |
| Ukraina | 1556 | 20,8 | 6,3 | 437 |
| Stany Zjednoczone | 472 | 20,7 | 6,3 | 70,4 |
| Polska | 713 | 14,0 | 4,3 | 367 |
| Niemcy | 295 | 13,0 | 4,0 | 158 |
| Białoruś | 508 | 9,9 | 3,0 | 1008 |
| Holandia | 161 | 7,5 | 2,3 | 460 |
| Francja | 160 | 7,3 | 2,2 | 121 |
Główni producenci manioku i batatów
| Maniok | Bataty | ||
|---|---|---|---|
| państwo | mln t | państwo | mln t |
| Brazylia | 23 | Chiny | 107 |
| Tajlandia | 21 | Wietnam | 2,1 |
| Nigeria | 20 | Indonezja | 2,0 |
| Rep.Kongo | 18 | Uganda | 1,8 |
| Świat | 152 | Świat | 126 |
Maniok podobnie jak ziemniaki uprawiany jest jako roślina spożywcza, paszowa oraz surowiec do produkcji alkoholu. Występuje w klimatach gorących strefy międzyzwrotnikowej. Odgrywa istotną rolę w wyżywieniu niektórych państw.
Bataty, podobnie jak maniok, uprawiane są w strefie międzyzwrotnikowej. Absolutnym potentatem w uprawie tej rośliny są Chiny.
Dwiema podstawowymi roślinami cukrodajnymi są trzcina cukrowa oraz buraki cukrowe.
Trzcina cukrowa jest rośliną klimatu gorącego wilgotnego. Jej łodyga zawiera około 20% cukru. Produkuje się z niej 65% cukru wytwarzanego na świecie.
Buraki cukrowe mają mniejsze znaczenie niż trzcina. Wymagają dobrych gleb. Uprawiane są w warunkach klimatu umiarkowanego ciepłego, głównie w Europie.
Powierzchnia upraw i plony buraków cukrowych
| Państwa | Powierzchnia zasiewów w tys. hektarów | Zbiory w mln ton | % zbiorów światowych | Zbiory na 1 mieszkańca w kg |
|---|---|---|---|---|
| Świat | 5604 | 249,2 | 100,0 | 39,1 |
| Francja | 386 | 30,6 | 12,3 | 509 |
| Stany Zjednoczone | 529 | 27,2 | 10,9 | 92,5 |
| Niemcy | 441 | 27,2 | 10,9 | 329 |
| Rosja | 790 | 21,8 | 8,8 | 151 |
| Ukraina | 699 | 16,5 | 6,6 | 348 |
| Turcja | 330 | 14,0 | 5,6 | 195 |
| Polska | 297 | 12,7 | 5,1 | 333 |
| Włochy | 217 | 10,1 | 4,1 | 176 |
| Wielka Brytania | 136 | 7,6 | 3,0 | 128 |
| Hiszpania | 103 | 7,0 | 2,8 | 160 |
Roślinami oleistym uprawianymi na świecie są soja, słonecznik, orzeszki ziemne, rzepak, oliwka, palma kokosowa i palma oleista.
Producenci wybranych roślin oleistych
| Soja | Słonecznik | Rzepak | |||
|---|---|---|---|---|---|
| państwo | mln t | państwo | mln t | państwo | mln t |
| USA | 60 | Argentyna | 3,8 | Chiny | 7,7 |
| Brazylia | 19 | Rosja | 3,1 | Indie | 5,8 |
| Argentyna | 11 | Francja | 2,2 | Kanada | 3,7 |
| Chiny | 10 | Ukraina | 2,1 | Niemcy | 2,6 |
| Świat | 114 | Świat | 22,0 | Świat | 26,7 |
Najważniejszą rośliną oleistą jest soja. Jest ciepłolubną rośliną motylkową. Jej nasiona zawierają około 25% tłuszczu. Ponad połowa światowej produkcji pochodzi z USA.
Słonecznik jest rośliną klimatu umiarkowanego ciepłego. Wymaga dobrych gleb.
Bardzo zasobne w tłuszcz są orzeszki ziemne (arachidy). Stanowi on połowę ich masy. Najwięcej uprawia się ich w Chinach, Indiach oraz w USA.
Roślinami strefy umiarkowanej są rzepak i rzepik. Poza strefą umiarkowaną uprawiane są na Wyżynie Dekańskiej w Indiach. Produkuje się z nich głównie oleje techniczne i pasze.
Oliwka jest rośliną basenu Morza Śródziemnego. Głównymi producentami oliwy są Hiszpania, Francja i Włochy.
Palma kokosowa oraz palma oleista uprawiane są w klimacie gorącym wilgotnym. Największymi producentami kopry (wysuszonej zawartości orzecha kokosowego) są Indie, Sri Lanka, Indonezja oraz Brazylia. Palma oleista rośnie głównie w Indonezji i Malezji.
Coraz większą rolę w produkcji roślinnej odgrywają owoce i warzywa.
Producenci niektórych owoców
| L.p. | ananasy | banany | cytryny | jabłka | truskawki | porzeczki |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | USA | Indie | USA | Chiny | USA | Rosja |
| 2 | Indie | Chiny | Meksyk | USA | Niemcy | Niemcy |
| 3 | Chiny | Brazylia | Indie | Rosja | Rosja | Polska |
| 4 | Brazylia | Indonezja | Iran | Niemcy | Korea Płd. | Austria |
| 5 | Nigeria | USA | Brazylia | Iran | Japonia | W.Brytania |
Spośród warzyw największe znaczenie mają kapusta, pomidory, ogórki i cebula.
Duże znaczenie w handlu międzynarodowym mają używki: kawa, kakao, herbata i tytoń.
Kawa uprawiana jest na obszarach klimatu zwrotnikowego wilgotnego lub podrównikowego. Jest rośliną cieniolubną. Największy udział w światowej produkcji kawy mają państwa Ameryki Południowej i Azji południowo-wschodniej.
Uprawa kakaowca wymaga klimatu równikowego lub podrównikowego. Głównymi rejonami jego uprawy są wybrzeża Zatoki Gwinejskiej w Afryce, Archipelag Malajski oraz północna część Ameryki Południowej.
Krzewy herbaty uprawiane są w klimacie zwrotnikowym i podzwrotnikowym o dużej wilgotności. Zdecydowanie najwięcej herbaty uprawia się w Azji, mniej w Afryce.
Jedyną używką nieżywieniową jest tytoń. Ma duże wymagania glebowe. Potentatem w jego uprawie są Chiny. Do niedawna dużym producentem tej używ ki było USA, lecz w ostatnich latach produkcja tytoniu w tym państwie gwałtownie spadła.
Podstawową rośliną włóknistą świata jest bawełna. Poza nią uprawia się len, konopie, jutę i agawę.
Bawełna uprawiana jest w strefie klimatów zwrotnikowych lub podzwrotnikowych. Pola bawełniane często wymagają nawadniania. Głównymi producentami bawełny są Chiny, państwa byłego ZSRR, USA, Indie oraz Pakistan.
Len jest rośliną włóknistą klimatu umiarkowanego. Uprawiany jest w krajach europejskich - Irlandii, Holandii, Francji, Polsce, na Litwie i Białorusi oraz w europejskiej części Rosji.
Największymi producentami konopi są Rosja i Indie, juty - Indie i Bangladesz, a agawy (sizalu) - Brazylia, Tanzania i Kenia.
Ważną grupą roślin przemysłowych są rośliny kauczukodajne. Najcenniejszą spośród nich jest kauczukowiec brazylijski. Z jego soku wytwarza się kauczuk naturalny będący surowcem dla przemysłu gumowego. Największymi jego producentami są państwa azjatyckie: Indonezja, Tajlandia i Malezja.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.