Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Na budowę geologiczną danego obszaru wpływają procesy prowadzące do powstawania skał oraz ruchy skorupy ziemskiej. Wynikiem tych procesów jest powstanie różnego rodzaju struktur tektonicznych.
Tektonika to wyspecjalizowany dział geologii zajmujący się badaniem ruchów skorupy ziemskiej i sposobem ułożenia skał.
Strukturami tektonicznymi o zasięgu globalnym są płyty litosfery. Na Ziemi wyróżniono kilkanaście takich płyt. Poruszają się one względem siebie. Ich granice wyznaczone są najczęściej przez grzbiety i rowy oceaniczne. Płyty litosfery składają się ze skorupy oceanicznej i kontynentalnej lub wyłącznie skorupy oceanicznej (np. płyta pacyficzna).
W obrębie skorupy oceanicznej występują grzbiety powstałe w miejscu rozrywania dna. W części osiowej grzbietów znajdują się głębokie rozpadliny - ryfty. Wylewa się przez nie lawa bazaltowa. Rowy oceaniczne tworzą się w miejscu, gdzie jedna płyta litosfery podsuwa się pod inną.
Budowa geologiczna skorupy kontynentalnej jest bardzo złożona. Zasadnicza część kontynentów utworzyła się w erze prekambryjskiej. Jest to tzw. trzon (fundament) krystaliczny zbudowany ze skał magmowych i przeobrażonych. Skały krystaliczne zostały przykryte przez warstwy skał osadowych. Działo się to podczas okresowego zalewania kontynentów przez płytkie morza. Struktura tektoniczna zbudowana z trzonu krystalicznego i leżącej na nim pokrywy osadowej nazywana jest platformą. Obszary gdzie trzon krystaliczny znajduje się na powierzchni określane są jako tarcza krystaliczna.
Budowa geologiczna skorupy kontynentalnej jest bardzo złożona. Zasadnicza część kontynentów utworzyła się w erze prekambryjskiej. Jest to tzw. trzon (fundament) krystaliczny zbudowany ze skał magmowych i przeobrażonych. Skały krystaliczne zostały przykryte przez warstwy skał osadowych. Działo się to podczas okresowego zalewania kontynentów przez płytkie morza. Struktura tektoniczna zbudowana z trzonu krystalicznego i leżącej na nim pokrywy osadowej nazywana jest platformą. Obszary gdzie trzon krystaliczny znajduje się na powierzchni określane są jako tarcza krystaliczna.
Na obrzeżach platform prekambryjskich miały miejsce ruchy górotwórcze prowadzące do rozbudowywania skorupy kontynentalnej i tworzenia nowych, młodszych platform.
Na obszarach zbudowanych ze skał osadowych możliwe są 4 rodzaje struktur tektonicznych:
- budowa płytowa - występuje tam, gdzie skały osadowe leżą poziomo. Ten pierwotny układ skał nie został zaburzony przez ruchy tektoniczne.
- budowa monoklinalna - warstwy skalne są odchylone od poziomu, lecz pierwotny układ skał nie został zaburzony (skały nie zostały sfałdowane). Taka budowa geologiczna powstaje na obszarach nierównomiernie wypiętrzanych.
- budowa zrębowa - występuje tam, gdzie warstwy skalne zostały przerwane i przesunięte w pionie lub poziomie. Miejsce przerwania ciągłości warstw to uskok.
- budowa fałdowa - powstaje tam, gdzie warstwy skalne uległy deformacjom, lecz nie została przerwana ciągłość warstw.
W każdym fałdzie można wyróżnić część wypukłą - antyklinę (siodło) i wklęsłą - synklinę (łęk).
W naturze rzadko występują wyżej wymienione rodzaje budowy geologicznej w czystej postaci. Najczęściej mamy do czynienia z budową mieszaną (np. fałdowo - zrębową).
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.