Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Twórcy kultury polskiej w czasie zaborów odgrywali ogromną rolę w umacnianiu świadomości narodowej Polaków. Pisarze wyrażali w swoich utworach idee pracy organicznej, ich bohaterowie to ludzie zaradni, przedsiębiorczy, a równocześnie szczerzy patrioci, służący w ten sposób krajowi. Zwracali uwagę na trudne sprawy społeczne - nędzę i brak oświaty na wsi, los biedoty miejskiej, w tym również Żydów. Do najwybitniejszych pisarzy tego okresu, nazwanego pozytywizmem, należą Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa, Maria Konopnicka, Henryk Sienkiewicz.
Bolesław Prus napisał powieść pt. Lalka, której bohaterem jest przedsiębiorca i patriota, w innej jego powieści pt. Placówka głównego bohatera cechuje przywiązanie do ojczystej ziemi i umiłowanie polskości.
Henryk Sienkiewicz wydał cykl powieści z historii Polski „ku pokrzepieniu serc”. Pokazał w nich czasy militarnych zmagań z Krzyżakami (Krzyżacy), Kozakami, Szwedami i Turkami (Trylogia), aby uświadomić rodakom, że naród nawet z trudnej sytuacji może wyjść zwycięsko. Powieści te były drukowane w odcinkach w gazetach polskich i czytane z takim zainteresowaniem, jak obecnie ogląda się seriale telewizyjne.
Aby realizować program oświaty powszechnej, wydano elementarz, który służył samoukom (autor K. Prószyński), wydawano „Gazetę Świąteczną” dla chłopów.
Podobnie jak Sienkiewicz w literaturze utrwalił historię narodu, przypominając chwile jego świetności, tak Jan Matejko w malarstwie sięgał po tematy historyczne. Aby przedstawić wielkość i tragizm ojczystych dziejów, Matejko stworzył wizerunki dawnych władców, wydając Poczet królów i książąt polskich. Jest autorem obrazów, których tematem są wydarzenia z historii Polski, np. „Hołd Pruski”, „Bitwa pod Grunwaldem”, „Bitwa pod Racławicami”. Odegrał wybitną rolę w patriotycznym wychowaniu Polaków w czasach zaborów, jego twórczość weszła na trwałe do świadomości historycznej narodu polskiego.
Malarzami powstania styczniowego byli Artur Grottger i Aleksander Gierymski - w dziełach pierwszego zachował się „romantyczny duch powstania”, drugi oddał codzienny trud powstańców.
Naszą polską narodową tradycję kształcili też kompozytorzy. Wspomniano już o pieśniach polskich, które towarzyszyły Polakom w trudnych chwilach dziejowych. Stanisław Moniuszko stworzył polską operę narodową opartą na polskich tańcach i obyczajach (najbardziej znane opery to: „Straszny dwór”, „Halka”, „Verbum nobile”). Należy go postawić obok twórców tej miary co Matejko i Sienkiewicz, gdyż wszyscy oni są twórcami naszej narodowej tożsamości.
Teatr w warunkach niewoli spełniał istotną rolę jako przekaz literatury narodowej oraz języka ojczystego. Warszawa posiadała Teatry Rządowe - jedyne miejsce, w którym słowo polskie mogło rozbrzmiewać publicznie. W Krakowie i Lwowie (Galicja) można było wystawiać bez cenzury polskie dramaty: m.in. Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego i Stanisława Wyspiańskiego - autora żyjącego na przełomie XIX i XX wieku, twórcy „Nocy listopadowej”, „Wesela”. Polacy z zaboru pruskiego i rosyjskiego przyjeżdżali do krakowskiego teatru jak do narodowej świątyni. Słynna aktorka, Helena Modrzejewska, grająca na scenach teatrów w Krakowie i Warszawie, przeszła do legendy polskiego teatru. Po opuszczeniu kraju wielkie uznanie zdobyła w Stanach Zjednoczonych, gdzie zmarła.
Najważniejsze ośrodki polskiego życia naukowego znajdowały się w Galicji, gdzie działały wyższe uczelnie: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Uniwersytet im. Jana Kazimierza we Lwowie, Politechnika Lwowska, Akademia Rolnicza w Dublanach pod Lwowem.
Dwaj polscy uczeni z Uniwersytetu Jagiellońskiego: fizyk Zygmunt Wróblewski i chemik Karol Olszewski jako pierwsi na świecie dokonali odkrycia metody skraplania tlenu i azotu (1883 r.).
Medycyna zawdzięcza Napoleonowi Cybulskiemu, profesorowi Uniwersytetu Jagiellońskiego i członkowi Polskiej Akademii Umiejętności, odkrycie zarazka duru brzusznego, co umożliwiło wprowadzenie przeciwko tej chorobie szczepionki ochronnej. Kazimierz Funk, twórca nauki o witaminach, kontynuował swoją pracę w Stanach Zjednoczonych.
Jedno z największych odkryć w dziedzinie chemii i fizyki, które zapoczątkowały rozwój nowych dyscyplin naukowych - chemii i fizyki jądrowej, przypadło badaczom: Polce Marii Skłodowskiej-Curie i jej mężowi Piotrowi Curie. Odkryli oni dwa pierwiastki promieniotwórcze, rad i polon (nazwany tak na cześć Polski). M. Skłodowska-Curie, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla, pomimo opuszczenia kraju (pracowała we Francji), nigdy nie wyrzekła się swoich więzów z ojczyzną.
Ignacy Łukasiewicz (zm. w 1882 r.) wydestylował z ropy naftowej naftę, skonstruował lampę naftową i założył w okolicach Jasła i Gorlic destylarnie ropy naftowej, stając się w ten sposób pionierem przemysłu naftowego w Europie.
To tylko nieliczne przykłady świadczące o intensywnym rozwoju polskiej nauki i kultury na przełomie XIX i XX wieku, które są dowodem, że Polska, pomimo iż znajdowała się pod zaborami, uczestniczyła w życiu naukowym i kulturalnym Europy. Polacy, dbając o zachowanie polskiego języka, tradycji i wiary nie pozwolili się wynarodowić, niwecząc plany zaborców.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.