Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
W ciągu setek lat wytwarzanie dóbr odbywało się w sposób ręczny za pomocą niezbyt skomplikowanych narzędzi. Była to z reguły działalność bardzo pracochłonna, co miało też wpływ na wysokie ceny większości wytwarzanych w ten sposób towarów.
W połowie XVIII wieku w sposobach produkcji zaczęły zachodzić wielkie zmiany. W niektórych przypadkach pracę rąk ludzkich zaczęły zastępować maszyny. Początek tych przemian miał miejsce na terenie Anglii.
Za pomocą maszyn można w tym samym czasie, przy znacznie mniejszym wysiłku wytwarzać znacznie więcej towarów. Będą one w każdym przypadku tańsze od robionych ręcznie.
Należy pamiętać również o tym, że i maszyny trzeba wcześniej zrobić, a do tego celu też są potrzebne odpowiednie materiały. Zarówno w XVIII, jak i XIX wieku podstawowym materiałem konstrukcyjnym w przypadku maszyn było żelazo, które wytapia się w hutach z wydobytej z ziemi rudy przy użyciu węgla. W ten sposób na terenie Anglii gwałtowny rozwój przemysłu włókienniczego, dla którego potrzeb konstruowano coraz to nowocześniejsze maszyny i urządzenia, spowodował automatycznie wzrost produkcji stali i wydobycie węgla. W ciągu jednego wieku wydobycie węgla na terenie Anglii wzrosło wielokrotnie, z 4,8 tys. ton w roku 1750 do 64,7 tys. ton w roku 1854.
Węgiel był też coraz powszechniej wykorzystywany jako środek napędowy do maszyn, mających silniki parowe. Wysoką temperaturę zmieniającą wodę w parę wodną można było osiągnąć dzięki spalaniu drewna, węgla drzewnego lub węgla kamiennego. Szybko okazało się, że to ostatnie paliwo jest najbardziej wydajne.
Pierwszym konstruktorem silnika parowego był Anglik, Thomas Newcomen, który zbudował to urządzenie w 1712 roku. W latach 60. XVIII wieku silnik ten udoskonalił i przystosował do napędzania maszyn inny angielski konstruktor, James Watt.
W początkach XIX wieku obserwuje się nadal gwałtowny wzrost produkcji przemysłowej w Anglii, której chcą jednak dorównać pod tym względem również i inne kraje europejskie.
Produkcja przemysłowa to masowe wytwarzanie towarów w wielkich zakładach nazywanych fabrykami, przy użyciu maszyn o napędzie mechanicznym.
Dotyczy to przede wszystkim krajów niemieckich, Niderlandów i w późniejszym nieco czasie również Francji. Nad niemieckimi rzekami, Renem i Ruhrą, powstało w pierwszej połowie XIX wieku jedno z największych w Europie skupisko przemysłowe, w którego skład wchodziły kopalnie, huty, zakłady odlewnicze, fabryki chemiczne.
W 1835 roku uruchomiono w zakładach odlewniczych Alfreda Kruppa pierwszą na terenie Niemiec maszynę parową. W krajach niemieckich miały też miejsce ważne wynalazki techniczne, w dużym stopniu ułatwiające produkcję. W 1803 roku skonstruowano tokarkę do metali, w 1838 roku wykonano młot parowy, a w 1841 roku hydrauliczną prasę kowalską.
Handel międzynarodowy
Ogromny wzrost produkcji towarów w krajach Europy Zachodniej spowodował dynamiczny rozwój handlu międzynarodowego. I pod tym względem przodowała Anglia, importująca najczęściej surowce (np. bawełna, cukier, zboża), a eksportująca wyroby gotowe (przede wszystkim tkaniny stanowiące prawie 1/3 całego brytyjskiego eksportu). Do dnia dzisiejszego najbardziej bogacą się te kraje, które sprowadzają surowce, a eksportują wyprodukowane z nich wyroby gotowe.
Miasta
Wielkie zakłady przemysłowe powstawały przede wszystkim w miastach. Tam, gdzie jest duże skupisko ludzi, zawsze znaleźć można wolne ręce do pracy. Bywało jednak i tak, że wokół powstających zakładów pracy wyrastały nowe miasta. Dotyczyło to szczególnie terenów zasobnych w bogactwa naturalne, takie jak węgiel czy rudy metali, które trzeba było wydobyć, a nie zawsze opłacało się je transportować na dalszą odległość. Uruchamiano więc w tego typu miejscach najpierw kopalnie, później huty i zakłady przetwórcze. Wokół nich zaś powstawały osiedla robotnicze, zmieniające się stopniowo w miasta.
Obserwuje się w tych czasach proces przenoszenia się ludności ze wsi do miast. W 1831 roku około 50% ogółu angielskiej ludności żyło już w miastach. Przenoszenie się ze wsi do miast było możliwe przede wszystkim w tych krajach, gdzie chłopi uzyskali wolność osobistą.
Rolnictwo
W krajach uprzemysłowionych liczba zatrudnionych w rolnictwie ciągle malała. Około połowy XIX wieku ludzie pracujący na roli stanowili w Anglii niewiele ponad 25% ogółu ludności. W innych rozwiniętych pod względem przemysłowym krajach Europy udział zatrudnionych w rolnictwie w stosunku do łącznej liczby ludności wynosił około 50%.
Nie oznaczało to wcale zahamowania produkcji rolnej w tych państwach. W większości przypadków można było zaobserwować nawet jej dynamiczny wzrost. Przyczyną tego było zastosowanie mechanizacji w rolnictwie. Pojawiły się lepiej spulchniające ziemię pługi i brony oraz maszyny rolnicze takie jak siewniki, młocarnie, sieczkarnie. Zaczęto stosować planowe nawożenie oraz zmieniać na lepsze metody uprawy roli, trzymając się coraz częściej zasady płodozmianu. Uzyskiwano też pod uprawę coraz nowe i lepsze obszary ziemi, dzięki melioracyjnemu osuszaniu podmokłych i bagnistych terenów.
Transport
Na początku XIX wieku skonstruowane zostały pierwsze parowozy mogące ciągnąć wagony po szynach. Ich wykonawcami byli: w 1808 roku Richard Trevithick i w 1814 roku George Stephenson - obaj Anglicy. W tym czasie również w Anglii uruchomiono pierwszą linię kolejową między Stockton a Darlington.
W połowie XIX wieku długość linii kolejowych w krajach uprzemysłowionych można już było mierzyć w tysiącach kilometrów.
Przyrost ludności
W latach 1800-1850 liczba ludności Europy zwiększyła się ze 188 do 267 milionów. Był to przyrost nigdy wcześniej na tym kontynencie nie osiągany. Wynikał w dużej mierze z postępu technicznego, zmian w sposobie życia i odżywiania, osiągnięć w medycynie. Widoczny był dzięki temu znaczny spadek umieralności.
Średnia długość życia ludzkiego zaczęła dochodzić do 40 lat. Dzisiaj może nas to śmieszyć, ale w tamtych czasach było to bardzo dużo w porównaniu do wcześniejszych stuleci, kiedy to w większości krajów średnia życia nie przekraczała nawet 30 lat.
Burżuazja i robotnicy
W XIX wieku wyodrębniły się już na dobre dwie grupy społeczne: burżuazja i robotnicy.
Zapamiętaj!
Burżuazją zaczęto nazywać wyróżniającą się w społeczeństwie grupę ludzi bogatych, którzy nie byli właścicielami ziemskimi i nie wywodzili się ze starych arystokratycznych rodów. Do burżuazji zalicza się właścicieli fabryk, magazynów, banków, środków transportu itp.
Ludzie zaliczani do burżuazji byli zamożni, co pozwalało im osiągać stopniowo coraz większy wpływ na sprawowanie władzy w poszczególnych państwach. Dzięki temu mieli często na swoich usługach państwowe siły zbrojne potrzebne nieraz do walki z buntującymi się robotnikami.
W początkowej fazie rozwoju przemysłu zatrudniano wszystkich, którzy mogli przynosić korzyści. Do pracy szli mężczyźni, kobiety i dzieci. Czas pracy wynosił od 12 do 16 godzin na dobę. Wysokość zarobków kobiet i dzieci była o wiele niższa od zarobku dorosłych mężczyzn. Dopiero w latach 30. XIX wieku zakazano w Anglii zatrudniania dzieci poniżej 9 roku życia. Podobne ograniczenia pracy dzieci wprowadzano stopniowo również w innych krajach.
Sytuacja robotników była w tamtych czasach rozpaczliwa. Pracując długo, w bardzo nieraz ciężkich warunkach, zarabiali niewiele. Ludzie z różnych powodów pozbawieni pracy żyli w skrajnej nędzy. Nie było mowy o żadnych świadczeniach socjalnych typu zasiłki chorobowe, renty czy emerytury. Takie sprawy jak kalectwo na skutek wypadku przy pracy lub śmierć przy pracy nie interesowały pracodawców.
Bieda i głód często skłaniają do buntu. Co ciekawe, pierwsze robotnicze bunty były kierowane przeciwko instalowanym w fabrykach maszynom. Robotnicy rozumowali, że przyczyną ich nędzy jest zastępowanie pracy rąk ludzkich maszynami. Pierwsze wystąpienia robotników mających na celu zniszczenie maszyn miały miejsce w Anglii w latach 1811-1812.
W 1831 i 1834 roku doszło do walk robotników z właścicielami fabryk. Miały one charakter powstańczy. We francuskim mieście Lyon robotnicy masowo wyszli na ulice, żądając „chleba i pracy”. W 1844 roku tego typu powstanie wzniecili w Bielawie tkacze śląscy. Robotnicze demonstracje rozpędzało będące na usługach właścicieli fabryk wojsko. Byli zabici i ranni.
Inną formą obrony przed wyzyskiem było tworzenie robotniczych organizacji związkowych, czyli pierwszych związków zawodowych. W Anglii mogły one powstawać legalnie od 1824 roku. Działające przy związkach kasy zapomogowe miały na celu wspieranie robotników znajdujących się w tragicznej sytuacji losowej.
Najważniejsze osiągnięcia techniczne w 1 połowie XIX wieku
| Rok | Nazwa wynalazku lub przykład osiągnięcia w zakresie techniki |
|---|---|
| 1800 | ogniwo galwaniczne — Alessandro Volta we Włoszech |
| 1805—08 | pierwszy parowóz zbudowany w Anglii przez Richarda Trevithicka |
| 1807 | pierwszy statek napędzany silnikiem parowym w USA |
| 1815 | skonstruowanie bezpiecznej lampy górniczej w Anglii |
| 1824 | wyprodukowanie cementu portlandzkiego w Anglii |
| 1825 | pierwsza linia publicznej kolei zbudowana w Anglii |
| 1827 | pierwsza turbina wodna zbudowana we Francji |
| 1827 | pierwsza udana fotografia wykonana we Francji |
| 1831 | podstawy inżynierii elektrycznej opracowane przez Michaela Faradaya w Anglii |
| 1832 | prądnica prądu zmiennego wykonana we Francji |
| 1834 | wykonanie pierwszej żniwiarki w USA |
| 1837 | wynalezienie przez Samuela Morse'a w USA telegrafu do przekazywania wiadomości na odległość |
| 1840 | na terenie Niemiec wyprodukowano nawozy sztuczne |
| 1844 | wybudowanie pierwszej publicznej linii telegrafu w USA |
| 1846 | skonstruowanie maszyny do szycia w USA |
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.