Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Na przełomie XII i XIII w. na ziemiach Polski trwały dalsze podziały dzielnicowe. Ziemia krakowska nie była objęta rozdrobnieniem, a panowanie w Krakowie było pewnym symbolem i krokiem do łączenia ziem polskich. Władcy polscy nie byli królami, jednak nazwa Królestwo Polskie utrwaliła się i stała się symbolem i nakazem dla książąt piastowskich do walki o jedność polityczną.
W 1217 r. w Dankowie książę krakowski Leszek Biały i Henryk Brodaty, najpotężniejszy książę śląski, porozumieli się. Do nich dołączył w Sądowlu książę wielkopolski Władysław Laskonogi. Był to układ o pomocy w przypadku zagrożenia ziem jednego z nich. Być może między Leszkiem Białym a Władysławem Laskonogim doszło do porozumienia dotyczącego dziedziczenia ziem w przypadku śmierci które goś z nich - tzw. układ o przeżycie. W 1227 r. Leszek Biały i Henryk Brodaty pospieszyli do Wielkopolski na pomoc Władysławowi Laskonogiemu. Na wiecu w Gąsawie zostali napadnięci przez księcia wielkopolskiego Władysława Odonica i księcia Pomorza Gdańskiego, Świętopełka. W trakcie ucieczki w Marcinkowie książę Leszek został zabity.
Za zgodą możnych krakowskich, którzy otrzymali w Cieni przywilej, księciem krakowskim został w 1228 r. Władysław Laskonogi (1228-1231). Zaraz adoptował syna Leszka Białego, Bolesława Wstydliwego. Musiał jednak uciekać z kraju zwalczany w Małopolsce przez brata Leszka Białego, Konrada Mazowieckiego, a w Wielkopolsce przez Władysława Odonica. Na mocy testamentu przekazał prawa do Krakowa i Wielkopolski księciu Henrykowi Brodatemu, który przybył do Krakowa. Rozpoczęły się walki o Kraków. Henryk Brodaty opanował miasto, ale musiał zrzec się go na rzecz Konrada Mazowieckiego, władcy ziemi łęczycko-sieradzkiej. Po śmierci Władysława Laskonogiego w 1231 r. Henryk Brodaty i Konrad Mazowiecki ogłosili się książętami krakowskimi. Możni krakowscy zadecydowali o losach dzielnicy krakowskiej, oddając miasto w ręce księcia śląskiego.
Państwo Henryka I Brodatego (1232-1238) początkowo obejmowało: większość Śląska, Małopolskę, z racji opieki nad księciem Bolesławem Wstydliwym - Sandomierz, rządy opiekuńcze na Śląsku opolsko-raciborskim. W 1234 r. zdobył Wielkopolskę po Wartę, osadzając tam jako namiestnika syna, Henryka Pobożnego. Brodaty w porozumieniu z cesarzem podjął starania o koronę królewską dla syna. Był nieugięty wobec próbującego usamodzielnić się Kościoła. W 1238 r. zmarł. Henryk II Pobożny (1238-1241) objął władzę po ojcu. Jego państwo składało się z: Małopolski, Sandomierza, Śląska opolsko-raciborskiego, Wrocławia i większości Śląska, Wielkopolski z Gnieznem. Henryk II Pobożny podjął starania o koronę, ustępował jednak usamodzielniającemu się Kościołowi. W bitwie pod Legnicą w 1241 r., w czasie najazdu tatarskiego zginął. Państwo rozpadło się.
Zapamiętaj!
Monarchia Henryków śląskich była pierwszą próbą zjednoczenia ziem polskich po 1138 r.
W 2. poł. XIII w. kilku książąt piastowskich próbowało dokonać zjednoczenia. Rozpoczęło się to po śmierci księcia krakowskiego Bolesława IV Wstydliwego (1243-1279) i jego następcy Leszka Czarnego (1279-1288), wnuka Konrada Mazowieckiego. Część rycerstwa małopolskiego poparła księcia płockiego, Bolesława. Nie opanował on jednak Krakowa, ponieważ reszta rycerstwa z kasztelanem krakowskim Sułkiem oddała miasto księciu wrocławskiemu Henrykowi IV Probusowi (1288-1290). Rozpoczęły się walki o Kraków między księciem śląskim a księciem brzesko-kujawskim Władysławem Łokietkiem. Walki zakończyły się opanowaniem Krakowa przez Henryka IV Probusa a Sandomierza przez Władysława Łokietka. Henryk IV, jako najpotężniejszy książę polski, rozpoczął starania o koronę królewską, które przerwała śmierć w 1290 r. W testamencie, sporządzonym na kilka miesię cy przed śmiercią, przekazał swoje prawa do Krakowa księciu wielkopolskiemu Przemysłowi II Wielkopolskiemu (1290-1296).
Do panowania w Krakowie i Małopolsce zgłosił pretensje król czeski Wacław II Przemyślida (bezpodstawne pretensje do Krakowa opierał na prawie lennym - otrzymał inwestyturę od króla niemieckiego na Wrocław, Henryk IV złożył hołd lenny z Wrocławia, ale z tego tytułu Wacław II nie miał prawa do Krakowa). I tym razem zadecydowała wola rycerstwa krakowskiego, które poparło władcę czeskiego. Przemysł II ustąpił z Krakowa choć nigdy nie wyrzekł się pretensji. Wyrażało się to w tytulaturze, godle (z wielkopolskiego zmienił na herb ziemi krakowskiej - orzeł w koronie).
W 1291 r. Kraków został zajęty w imieniu Wacława II Przemyślidy (1291-1305), który zaczął tytułować się księciem krakowskim i sandomierskim. Król czeski zajął Sandomierz (1292) wypierając Władysława Łokietka i zmusił go w Sieradzu do złożenia sobie hołdu lennego.
Zapamiętaj!
Książę Przemysł II jako pan Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego w 1295 r. w Gnieźnie koronował się na króla Polski. Państwo objęło jedynie te dwie dzielnice. W 1296 r. został jednak zamordowany.
Łokietek zajął za zgodą możnych Pomorze i większość Wielkopolski, książę Henryk głogowski północno-zachodnie pogranicze Wielkopolski. W 1299 r., wobec twardych rządów Łokietka, rycerstwo wielkopolskie powołało na tron Wacława II.
Zapamiętaj!
W 1300 r. król czeski Wacław II Przemyślida w Gnieźnie koronował się na króla Polski. Jego państwo objęło: Małopolskę, Wielkopolskę, Pomorze Gdańskie, ziemię sandomierską, łęczycko-sieradzką, część Kujaw, część Śląska - opolsko-raciborski i wrocławski. Jego królestwo przetrwało do 1306 r. - śmierci następcy, Wacława III Przemyślidy.
Rozpoczęły się ponowne walki o zjednoczenie ziem polskich.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.