Tytułowa „dusza” to wyraz wieloznaczny. W ujęciu religijnym oznacza niematerialny i nieśmiertelny pierwiastek, który ożywia ciało i opuszcza je w chwili śmierci. Oznacza także ogół właściwości, dyspozycji psychicznych człowieka, jego psychikę, świadomość. Dwa pierwsze fragmenty utworu sugerują odwołanie się autora do pierwszego z przywołanych znaczeń. Mowa bowiem o duszy, co „wychodzi z ciała / kiedy stawało serce”. Następne fragmenty weryfikują jednak to przekonanie, wiersz Herberta jest refleksją nad duszą, czyli świadomością wewnętrzną, sumieniem człowieka. Pan Cogito ukazany zostaje w dwóch sytuacjach: z duszą i bez, pokrywają się one z przeciwstawieniem dawniej - dzisiaj.
Pozbawić kogoś duszy to znaczy odebrać mu człowieczeństwo, wrażliwość, sumienie. Zabrać to, co odróżnia go od innych żywych istot, stanowi o ludzkiej wyjątkowości. Opozycja „dawniej - dzisiaj” dowodzi, że pan Cogito wyraźnie dostrzega różnicę pomiędzy przeszłością a teraźniejszością. Dawniej człowiek miał duszę, towarzyszyła mu aż do ostatniego tchnienia, ale czasy współczesne pozbawiają człowieka tego, co najważniejsze. Zacierają granice dobra i zła, z kłamstwa i obłudy czynią cnotę, pozbawiają wrażliwości na potrzeby innych, wreszcie czynią z ludzi tchórzliwych egoistów.
Herbert nie chwali bezkrytycznie przeszłości, dostrzega jej wady, ale widzi też w niej źródło wzorców, o których „wiemy z historii”.
Poeta pisze o tej sytuacji z dystansem i ironią. Pokazuje, jak puste i pozbawione efektów bywają próby współczesnego człowieka, by „zachować duszę”. Jednocześnie, ukazując stany emocjonalne bohatera pozbawionego duszy: niepewność, zagubienie, wyczekiwanie, daje nam do zrozumienia, że pielęgnowanie swojej indywidualności jest koniecznością. Nazywając uczucia pana Cogito wobec duszy, osoba mówiąca używa wyrazów bliskoznacznych: „dobrze”, „tkliwie”, „z czułością”.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
Ciekawostki (0)
Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.