Wybierz szkołę

Wybierz dział

Zaproszenie do wspólnej nauki

zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek

Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
Odrzuć

Pan tu nie stał (S. Barańczak)

Pan tu nie stał (S. Barańczak)

Podmiot liryczny rozpoczyna swą wypowiedź „kolejkowym” zwrotem, funkcjonującym w powszechnej świadomości wszystkich, którzy zaznali realiów życia w Polsce lat 70. i 80., kiedy gigantyczne kolejki po artykuły pierwszej potrzeby stanowiły nieodłączny element codzienności. Zakres potocznego zwrotu zostaje potem rozszerzony o określenia nadające mu charakter stałych związków frazeologicznych o znaczeniu przenośnym.

Wiersz jest przykładem liryki zwrotu do adresata. Odbiorcą jest anonimowy bohater czasów komunizmu, który „stoi na uboczu”, nie biorąc udziału w oficjalnym życiu, odrzuca awanse i zaszczyty („stoi w miejscu”). Nawet „stawia się”, a więc buntuje przeciwko władzy, ma odwagę protestować. Podmiot liryczny - reprezentant reżimu, ostrzega adresata swej wypowiedzi, że postępując w ten sposób, nie może się niczego od życia spodziewać, tylko „wspólnego grobu”, znajdzie się na samym końcu społecznej hierarchii, bez jakichkolwiek szans życiowych. By złagodzić groźbę, odwołuje się do ambicji, rozsądku („I ona (ziemia) stoi przed panem otworem”), a także uczuć wyższych („stawaj pan w pąsach”). Na koniec oferuje „przebaczenie” - „w końcu / znajdzie się jakieś miejsce i dla pana”. Oczywiście, za cenę rezygnacji ze swych poglądów i bezwarunkowej akceptacji istniejącej rzeczywistości.

Barańczak w tym wierszu wskazuje, co przekreśla człowieka w państwie totalitarnym - inność, odwaga głoszenia własnych poglądów, demonstrowanie indywidualizmu, kontestacja. Za niebezpieczny uznano nie tylko aktywny sprzeciw, równie niepokojąca dla systemu jest „emigracja wewnętrzna” - ucieczka w świat ducha, religii.

Utwory Barańczaka zaliczane są do poezji lingwistycznej, w której wykorzystuje się język potoczny oraz język mediów i propagandy, by odsłonić absurdy PRL-owskiej rzeczywistości i sytuację człowieka w totalitarnym systemie komunistycznym. „Gra z językiem” nie pełni tylko funkcji demaskatorskiej, uczy także moralności opartej na prawdziwych wartościach.

Ciekawostki (0)

Zabłyśnij i pokaż wszystkim, że znasz interesujący szczegół, ciekawy fakt dotyczący tego tematu.

Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG

Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka

Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.